The Quality of the Adjective ‘Good’ in Political Philosophy’s Conceptualizations of ‘Good Government’: Plato and Robert Nozick in the Context of Ancient and Modern Democracy

Yıl 2025, Cilt: 49 Sayı: 2, 149 - 181, 15.06.2025

Yusuf Ziya Kınacı , Cengiz Mesut Tosun

Öz

One of the most fundamental discussions of political philosophy, ‘good governance’, is often given content by the assumption that society is a whole and that it is ‘good for society’, either explicitly or implicitly. Considering that societies consist of different classes and layers, it is necessary to ask the question ‘for whom’ in the claims of ‘good governance’ without delay. Here, the question of ‘for whom’ does not refer to a single individual, but to the discussion of where the administration claimed to be ‘good’ corresponds to on a certain social/class basis. Thus, the discussion of the concept of ‘good’, the content of which will be the subject of long epistemological discussions, will be left to another study, and it will be possible to reveal that the concept of ‘good administration’ has completely different contents in the minds of different thinkers who produced their works in different social forms and different production structures – even if similar concepts are used. In this respect, in the Ancient Greek social society and the corresponding Ancient Greek democracy, there is a visible unity of the economic and the political.
Plato tries to present ‘good government’ in a period when political equality also means freedom from economic exploitation. Nozick, on the other hand, conceptualizes ‘good government’ in the period of capitalist democracy, where political equality is a complementary element of the reproduction of social inequality in the form of capitalist society, where the formal political sphere and the economic sphere are positioned separately from each other. It seems important to discuss the comparability/ incomparability of Plato and Nozick in their own contexts. This debate will be addressed in our study by considering each thinker in their own social context and arguing that a transhistorical comparison would be flawed, but it will be argued that the ‘good governance’ approaches put forwardby both thinkers, which coincided with the periods when demands for democracy rose from the ‘lower classes’, tended to regress these demands with the claim of being ‘good for everyone’. The selection of Plato and Nozick as examples is due to the similarity of the dominant social position in which their thoughts were placed in the face of the rise of these demands for democracy coming from the social base. Both periods, which cannot be subjected to transhistorical comparisons, and the statements of the two thinkers whose thoughts were shaped in these periods will be discussed on a historical basis.

Anahtar Kelimeler

Political Philosophy , Ancient Democracy , Plato , Capitalist Market , Nozick.

Siyaset Felsefesinin ‘İyi Yönetim’ Kavramlaştırmalarında ‘İyi’nin Ne’liği: Antik Demokrasi ve Modern Demokrasi Bağlamında Platon ve Robert Nozick

Öz

Siyaset felsefesinin en temel tartışmalarından biri olan ‘iyi yönetim’, çoğu zaman, toplumun bir bütün olduğu ve tüm ‘toplum için iyi olma’ varsayımının açık ya da örtük bir şekilde varlığı ile içeriklendirilir. Toplumların farklı sınıf ve katmanlardan oluştuğu göz önüne alındığında, ‘iyi yönetim’ iddialarına ‘kim için’ sorusunun hiç bekletilmeden sorulması gerekliliği görülmektedir. Burada ‘kim için’ sorusu tekil bir bireyin kastedilmesi değil, ‘iyi’ olduğu öne sürülen yönetimin belirli bir toplumsal/ sınıfsal zemin üzerinde nereye karşılık geldiğinin tartışılmasını ifade etmektedir. Böylelikle, içeriğinin doldurulması uzun epistemolojik tartışmaların konusu olacak ‘iyi’ kavramının tartışılması başka bir çalışmaya bırakılarak, ‘iyi yönetim’ kavramının, farklı toplum biçimlerinde ve farklı üretim yapılarında, eserlerini veren farklı düşünürlerin zihinlerinde -benzer kavramlar kullanılsa bile- bambaşka içerikleri haiz olduğu ortaya konulabilecektir. Bu bakımdan, Antik Yunan toplum biçimi ve buna denk düşen Antik Yunan demokrasisinde, ekonomik olan ve siyasal olanın görünür birlikteliği söz konusudur. Platon siyasal eşitliğin aynı zamanda ekonomik sömürüden kurtulma anlamına geldiği bir dönemde ‘iyi yönetim’i ortaya koymaya çalışır. Nozick ise, biçimsel siyasal alan ve ekonomik alanın birbirinden ayrı konumlandığı kapitalist toplum biçiminde, siyasal eşitliğin toplumsal eşitsizliğin yeniden üretiminin tamamlayıcı unsuru olduğu kapitalist demokrasi döneminde ‘iyi yönetim’i kavramsallaştırmaktadır. Platon ile Nozick’in karşılaştırılması/ karşılaştırılamazlığı/kendi bağlamlarında tartışılmaları önemli görünmektedir. Söz konusu tartışma, bizim çalışmamızda, her bir düşünürün kendi toplumsal bağlamında ele alınması ve tarih-üstü bir karşılaştırmanın hatalı olacağı savıyla ele alınacak fakat demokrasi taleplerinin ‘alt sınıflar’dan yükseldiği dönemlere denk gelen her iki düşünürün ortaya koyduğu ‘iyi yönetim’ yaklaşımlarının, sözkonusu talepleri ‘herkes için iyi’ olma iddiasıyla geriletme yönünde olduğu ileri sürülecektir. Platon ve Nozick’in örnek olarak seçimi, toplumsal tabandan gelen bu demokrasi taleplerinin yükselişi karşısında düşüncelerinin yerleştiği egemen toplumsal konumun benzerliği sebebiyledir. Birbiri ile tarih-üstü karşılaştırmalara tâbi tutulamayacak her iki dönem ve bu dönemlerde düşünceleri şekillenmiş olan iki düşünürün ifadeleri, tarihsel bir zeminde ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Siyaset felsefesi , Antik demokrasi , Platon , Kapitalist piyasa , Nozick

Kaynakça

• Akbulut Ö Ö (2007). Küreselleşme, Ulus Devlet ve Kamu Yönetimi. Ankara: TODAİE Yayınları.
• Aron R (1976). Demokrasi ve Totalitarizm. Çev. V Hatay. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Arslan A (2006). İlkçağ Felsefe Tarihi 2: Sofistlerden Platon’a. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Bilgi Yayınları.
• Berktay F (2012). Politikanın Çağrısı. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Bettalli M (2018). Polisin Kökeni. İçinde: U Eco (der), Antik Yunan, Çev L T Basmacı, İstanbul: Alfa Basım Yayım, 61-65.
• Bilgin N (2004). Felsefeden Ekonomiye Antik Yunan Dünyası. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Bowles S ve Gintis H (1996). Demokrasi ve Kapitalizm: Mülkiyet, Cemaat ve Modern Toplumsal Düşüncenin Çelişkileri. Çev O Akınhay. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Croix G E M de Ste (2014). Antik Yunan Dünyasında Sınıf Mücadelesi. Çev Ç Sümer. İstanbul: Yordam Kitap.
• Dobb M (2007). Kapitalizmin Gelişimi Üzerine İncelemeler. Çev F Akar. İstanbul: Belge Yayınları.
• Ferruci S (2018). Yunanistan’da Ekonomi. İçinde: U Eco (der), Antik Yunan, Çev L Tonguç Basmacı, İstanbul: Alfa Basım Yayım, 231-246.
• Filho A S (2007). Giriş. İçinde: A S Filho (der), Kapitalizme Reddiye: Marksist Bir Giriş, Çev E Kahraman, İstanbul: Yordam Kitap, 11-39.
• Finley M I (2007). Antik Çağ Ekonomisi. Çev H P Erdemir. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Gray J (2003). Liberalizmin İki Yüzü. Çev K Değirmenci. Ankara: Dost Yayınları. Gülalp H (1993). Kapitalizm, Sınıflar ve Devlet. Çev O Akınhay ve A Yılmaz. İstanbul:Belge Yayınları.
• Kaufmann M (2004). Aydınlanmış Anarşi. Çev Y Coşar. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Kınacı Y Z (2018). Kapitalizmde Ekonomi-Dışı Zorun Somutluklarından Biri Olarak Ceza Siyaseti. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Türkiye ve Orta-Doğu Amme İdaresi Enstitüsü.
• Macpherson C B (1984). Demokrasinin Gerçek Dünyası. Çev L Köker. Ankara: Birey ve Toplum Yayınları.
• Nozick R (2006). Anarşi, Devlet ve Ütopya. Çev A Oktay. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Perelman M (2007). Kapitalizmin Tarihi. İçinde: A S Filho (der), Kapitalizme Reddiye: Marksist Bir Giriş, Çev E Kahraman, İstanbul: Yordam Kitap, 147-157.
• Platon (1994). Yasalar. Çev C Şentuna ve S Babür. İstanbul: Kabalcı Yayınevi. Platon (2020). Devlet. Çev S Eyüboğlu ve M Ali Cimcoz. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Polanyi K (2014). Büyük Dönüşüm: Çağımızın Siyasal ve Ekonomik Kökenleri. Çev A Buğra. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Rawls J (2007). Siyasal Liberalizm. Çev M F Bilgin. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Rosanvallon P (2004). Refah Devletinin Krizi. Çev B Şahinli. Ankara: Dost Yayınları.
• Rothbard M (2006). Robert Nozick and the Immaculate Conception of the State. İçinde: E P Stringham (der), Anarchy and the Law. The Political Economy of Choice. New Brunswick and London: The Independent Institute.
• Rowley C (2002). Özgürlük ve Devlet. Çev İ Dalmış. Ankara: Liberte Yayınları.
• Ruby C (2014). Siyaset Felsefesine Giriş. Çev A U Kılıç. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Savaş V F (2007). İktisatın Tarihi. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Şaylan G (2008). Temsili Liberal Demokrasinin Önlenemez Krizi. Ankara: İmge Kitabevi.
• Therborn G (1989). Sermaye Egemenliği ve Demokrasinin Doğuşu. Çev Ş Tekeli. Ankara: V Yayınları.
• Tosun C M (2010). Sözleşme Kuramları ve Minimal Devlet Üzerine Bir Çalışma. (Basılmamış Doktora Tezi). Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Vegetti M (2018). Platon. İçinde: U Eco (der), Antik Yunan, Çev L T Basmacı, İstanbul: Alfa Basım Yayım, 440-460.
• Wood E M (2003). Kapitalizmin Kökeni: Geniş Bir Bakış. Çev A C Aşkın. Ankara: Epos Yayınları.
• Wood E M (2008). Kapitalizm Demokrasiye Karşı: Tarihsel Maddeciliğin Yeniden Yorumlanması. Çev Ş Artan. İstanbul: Yordam Kitap.
• Wood E M (2013). Yurttaşlardan Lordlara: Eskiçağdan Ortaçağa Batı Siyasi Düşüncesinin Toplumsal Tarihi. Çev O Köymen. İstanbul: Yordam Kitap.
• Yalçınkaya A (2011a). Yunan Uygarlığı İçinde Polis ve Siyaset. İçinde: M A Ağaoğulları (der), Sokrates’ten Jakobenlere Batı’da Siyasal Düşünceler, İstanbul: İletişim Yayınları, 23-90.
• Yalçınkaya A (2011b). Büyük Sokratesçi Okullar ve Siyaset: Platon’un “Bilişi”. M A Ağaoğulları (der), Sokrates’ten Jakobenlere Batı’da Siyasal Düşünceler, İstanbul: İletişim Yayınları, 91-152.