KIZILÇULLU KÖY ENSTİTÜSÜ: KURULUŞUNDAN İLK MEZUNLARINA

Yıl 2008, Sayı: 21, 181 - 198, 01.12.2008

MELİH Tınal

Öz

Demokratikleşme, aydınlanma, tam bağımsızlık ve ekonomik gelişmeyi amaçlayan Türk Eğitim Devrimi, bu amaçlara ulaşabilmek için öğretmen yetiştirmeye özel bir önem verdi. Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunu takip eden yıllarda, nüfusun %80 gibi bir oranla köylerde yaşıyor olması, bu konudaki önceliğin köy öğretmeni yetiştirme projelerinde yoğunlaşmasına neden oldu. Devrimin toplumsallaşması sürecinde, köyün ilköğretim sorunuyla birlikte, ekonomik ve sosyal yaşamını da canlandırabilmenin amaç olarak belirlendiği Köy Enstitüleri 17 Nisan 1940 tarihinde kabul edilen 3803 no’lu yasa ile kuruldu. Yasa gereği, 1937 yılında kurulmuş olan İzmir-Kızılçullu Köy Öğretmen Okulu’nun da aralarında bulunduğu eğitim yurtları Köy Enstitülerine dönüştürüldü. Bu makalede Kızılçullu Köy Enstitüsü ilk mezunlarını verdiği 1942 yılına dek ele alınmıştır. 1942 yılı aynı zamanda enstitünün kurucu müdürü olan M. Emin Soysal’ın görevden alındığı tarihtir.

Anahtar Kelimeler

Köy enstitüsü, eğitim, İzmir, Türk Eğitim Devrimi, Kızılçullu

Kızılçullu Village Institute: From Its Establishment to First Graduates

Öz

The Turkish Educational Revolution which aimed at democratization, enlightenment, full independence and economic development has given special importance to training teachers to fulfill these objectives. The fact that nearly %80 of the population lived in rural areas in the years following the foundation of the Turkish Republic prioritized the village teacher training projects. In the process of socialization of the revolution, the Village Institutes were founded by the law numbered 3803 on 17 April 1940 aiming at solving the primary education problem of the villages as well as fostering economic and social life. According to the law, several educational institutions were transformed to Village Institutes including Đzmir-Kızılçullu Village Teachers’ School which was founded in 1937. In this article, Kızılçullu Village Institute is analyzed until the year 1942 when it gave its first graduates. 1942 is also the year when the founding director of the institute M. Emin Soysal was remowed from the office.

Anahtar Kelimeler

Village institute, education, İzmir, Turkish Educational Revolution, Kızılçullu

Kaynakça

• a)Arşivler
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Arşivi. Osman Öndeş Arşivi. b)Resmi Yayınlar
• Köy Enstitüleri I, Maarif Vekilliği, Maarif Basımevi, İstanbul 1941.
• c)Süreli Yayınlar Anadolu Cumhuriyet Gayret Halkın Sesi Kurun Kültür Yeni Asır Yeniden İmece d)Makaleler
• Akşit, Elif Ekin, “Halk Eğitiminin Başarı ve Başarısızlığı”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Cilt:6, Sayı:12, İstanbul 2008.
• Apaydın, Talip, “Köy Enstitülerinde Yabancı Dil Eğitimi”, Kuruluşunun 50. Yılında Köy Enstitüleri, Ankara 1990.
• Bal, Hüseyin, “Türk Modernleşmesinde Eğitim Kurumu, Mustafa Necati ve John Dewey”, Ölümünün 80. Yılında Mustafa Necati ve Cumhuriyet Eğitim Devrimi Sempozyum Bildirileri, İzmir 2009.
• Çetin, Türkân, “Cumhuriyet Döneminde Köycülük Politikaları: Köye Doğru Hareketi”, 75 Yılda Köylerden Şehirlere, İstanbul 1998.
• Demirel, Ahmet, “1930’lu Yıllarda Bir İsim Değişikliği: Maarif Vekâleti/Kültür Bakanlığı”, Tarih ve Toplum, Cilt:39, Sayı:234, İstanbul, Haziran 2003.
• İnce, Refik, “Kızılçullu’da Yeni Bir Ocak”, Yeni Asır, Sayı no:9787, 20 Şubat 1938.
• Kültür, Asım, “Kızılçullu Köy Enstitüsü”, Kültür, Yıl:3, Sayı:66, İzmir, 20 Birinciteşrin 1937.
• ___________, “İnkılâp ve Köy, Köy Öğretmen Okulu Nasıl Çalışıyor? Gaye ve Faaliyeti”, Kültür, Yıl:3, Sayı:69, İzmir, 1 Mart 1938.
• Öztürk, İsa, “Köy Enstitülerinde Yabancı Dil Eğitimi”, Kuruluşunun 50. Yılında Köy Enstitüleri, Ankara 1990.
• Sofuoğlu, “Kızılçullu Köy Enstitüsünde Yükselme, Gerileme ve Islahat Devirleri”, Gayret, Yıl:3, Sayı.29, İzmir, Mayıs 1954.
• Süral, Serhat-Kıran, Hüseyin, “Köy Enstitüleri Öncesi Öğretmen Yetiştirme Denemeleri(Denizli Köy Muallim Mektebi Örneği), Ölümünün 80. Yıldönümünde Mustafa Necati ve Cumhuriyet Eğitim Devrimi Sempozyum Bildirileri, İzmir 2009.
• Vural, Halil, “Kızılçullu Köy Enstitüsü Üzerine”, Yeniden İmece, Yıl:1, Sayı:3, İzmir, Mayıs 2004. e)Kitaplar
• Afetinan, A, İzmir İktisat Kongresi 17 Şubat- 4 Mart 1923, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1989.
• Akyüz, Yahya, Türk Eğitim Tarihi M.Ö. 1000- M.S. 2008, Pegem Akademi Yayınları, Ankara 2008.
• Altunya, Niyazi, Köy Enstitüsü Sisteminin Düşünsel Temelleri, Ankara 2000.
• Atmaca, Hüseyin, Bir Köy Çocuğunun Serüveni Köy Enstitüsünden Parlamentoya, Abis Yayınları, Ankara 2009.
• Balkır, Süleyman Edip, Eski Bir Öğretmenin Anıları 1908-1940, İstanbul 1998.
• Başaran, Mehmet, Büyük Aydınlanmacı Öğretmenim Hasan Ali Yücel, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2009.
• Başgöz, İlhan, Türkiye’nin Eğitim Çıkmazı ve Atatürk, T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1995.
• Beyru, Rauf, 19. Yüzyılda İzmir’de Yaşam, Literatür Yayınları, İstanbul 2000.
• Erpi, Feyyaz, Buca’da Konut Mimarisi 1838-1934, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Yayınları, Ankara 1987.
• Gedikoğlu, Şevket, Evreleri, Getirdikleri ve Yankılarıyla Köy Enstitüleri, Ankara 1971.
• Kırby, Fay, Türkiye’de Köy Enstitüleri (Yayına Hazırlayan: Engin Tonguç), Güldikeni Yayınları, Ankara 2000.
• Koç, Nurgün, Türk Kültür Tarihi İçinde Köy Enstitüleri, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye Cumhuriyeti Anabilim Dalı (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İzmir 2007.
• Öztürk, Cemil, Atatürk Dönemi Öğretmen Yetiştirme Politikası, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1996.
• Sezer, Ayhan, Atatürk Döneminde Yabancı Okullar (1923-1938), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1999.
• Soysal, M. Emin, Kızılçullu Köy Enstitüsü Sistemi, İzmir 1940.
• ______, Köy Enstitülerinin Tarihçesi ve Kızılçullu Köy Enstitüsü, Bursa 1943.
• ______, Kızılçullu Köy Enstitüsü Sistemi II, Bursa (basım tarihi yok).
• Tonguç, Engin, Bir Eğitim Devrimcisi: İsmail Hakkı Tonguç (Yaşamı, Öğretisi, Eylemi), Birinci Kitap, Ankara 1997.
• Tonguç, İsmail Hakkı, Canlandırılacak Köy, İstanbul 1947.
• Tonguç, İsmail Hakkı, Mektuplarla Köy Enstitüsü Yılları (1936-1946), Güldikeni Yayınları, Ankara 1999.
• Tutsak, Sadiye, İzmir’de Eğitim ve Eğitimciler (1850-1950), T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 2002.
• Türkoğlu, Pakize, Tonguç ve Enstitüleri, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2004.
• Ulusoğlu, Recep, Kızılçullu Köy Enstitüsü Çalışmaları, Ankara Gazi Terbiye Enstitüsü Pedagoji Son Sınıf Talebeleri Gezisi Raporu (1939-1940), Gazi Terbiye Enstitüsü Neşriyatı No:10, Ankara 1940.
• Yücel, Hasan Ali, Türkiye’de Orta Öğretim, T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1994.