Avrupa Birliği’nde Yeni Tarih Eğitimi Anlayışı ve Bu Anlayışının Kültürlerarası Diyalog Kavramına Yansıması

Yıl 2011, Sayı: 26, 248 - 258, 01.12.2011

Salih Yılmaz

Öz

Avrupa Birliği 20. yüzyılın sonlarına doğru ekonomik anlamda oldukça güçlü bir döneme girmiştir. Bu süreçte Sovyetler Birliği ve Yugoslavya’nın yıkılması ve bu birliklerden çıkan bazı ülkelerin Avrupa Birliği’ne üyelik başvurusu yapmasıyla Avrupa Birliği yeni bir gelecek planlamasına ihtiyaç duymuştur. Bu gelecek planlaması içerisinde ekonomik birleşme ve yardımlaşmanın yanında siyasi, kültürel ve toplumsal birleşimin nasıl gerçekleştirileceği konusu üzerinde de fikirler ve projeler ortaya çıkmıştır. Bu projeler ve fikirlerden birisi de ders kitaplarının toplumları ve nesilleri yetiştirmede önemli roller oynadığı ve bu nedenle ders kitapları konusunda birlik ülkeleri ve aday ülkeler nezdinde çalışmalar yapılması ihtiyacı olduğu konusudur. Bu anlayışı gerçekleştirmede tarih ders kitapları önemli bir yer edinmektedir. Buna bağlı olarak Avrupalı tarihçiler temel olarak 20. yüzyıl tarihinin genel tarih eğitimi içinde daha büyük bir yer kaplaması, tarih ders kitaplarında eskiden olduğu gibi ulusal kimliklerin pekiştirilmesi yerine Avrupa toplumsal tarihine daha çok yer vererek Avrupalılık bilincinin yerleştirilmesi gereğinin üzerinde durmaktadır. Bunun bir örneği olarak Avrupa Konseyi’nin desteğiyle Doğu Avrupa, Kafkasya ve Karadeniz’e sınırı olan ülkelerde yeni bir tarih anlayışı geliştirme projeleri yürütülmüş ve yürütülmektedir. Bunun amacı komşu ülkelerin birbirine daha hoşgörüyle bakması ve milliyetçiliğin bir anlamda törpülenmesidir. Ancak bu yeni anlayış da Avrupa merkezli bir tarih anlayışını içermesi bakımından tehlikeler içermektedir. Bu bildiride Avrupa Birliği’nin yeni tarih eğitimi anlayışı doğrultusunda gerçekleştirmeye çalıştığı tarih ders kitaplarında değişim ve bu değişimin Türkiye’nin komşuları olan Bulgaristan, Yunanistan, Suriye, Ermenistan gibi sorunları olan komşularıyla ilişkilerinde etkisi ve kültürlerarası diyalog kavramına yansıması değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Kültürlerarası Diyalog, Tarih Eğitimi, Avrupalılaşma, Kimlik, Avrupa Birliği

A NEW UNDERSTANDING OF HISTORY IN EUROPEAN UNION AND THE REFLECTION OF IT ON THE CONCEPT OF THE DIALOGUE BETWEEN CULTURES

Öz

Towards the end of the 20th century European Union entered into a quite strong period in terms of economics. During this period, after the collapse of the Soviet Union and Yugoslavia, some of the countries which came out of these unions applied for the membership of the European Union. This causes the need of the European Union to have a new plan for the future. In this plan for the future there occurred some ideas and projects related to the political, cultural and social ways of integration along with the economic union and help. One of these projects and ideas is the thought that the course books play an essential role in the development of societies and generations. And because of this there occurred an idea of workshop with reference to the course books between the member countries of the European Union and the candidate countries. History course books occupy a cardinal place in realising this project. In accordance with this thought European historians think that the history of the 20th century should occupy a bigger place in the general history education. Moreover, they stress that instead of strengthening the national identities, as it was in the past, the history course books should provide more space for the European social history and by doing this they should establish European consciousness. As an example of this project, East Europe, Caucasus and Black Sea countries with the support of the European Council realised and are still holding the projects of the development of a new understanding of history. The aim of this project is to encourage the neighbouring countries to be tolerant towards each other and in a way to smooth patriotism. However, this understanding encompasses some drawbacks because it provides an understanding of history with the European centre. This presentation scrutinises the change in the history course books that is going to take place because of the new understanding of history. What is more, it is going to evaluate the influence of this change on the relationship between Turkey and its neighbours with which it has some problems – Bulgaria, Greece, Siria, Armenia – and the reflection of this change on the dialogue between the cultures

Anahtar Kelimeler

Dialogue between cultures, History Education, becoming European, Identity

Kaynakça

• Breisach, Ernst, (2009). Tarihyazımı, (Çev: Hülya Kocaoluk), Istanbul: YapıKredi Yayınları.
• Tarih Eğitimine Eleştirel Yaklaşımlar,(2003). İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• Tarih Öğretiminde Çoğulcu ve Hoşgörülü Bir Yaklaşıma Doğru, (2003). İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• Tarih Yazımında Yeni Yaklaşımlar, Küreselleşme ve Yerelleşme, (2000). İstanbul:Tarih Vakfı Yayınları.
• Yılmaz, Salih, (2008). “Ermenistan Cumhuriyeti’nde Okutulan 10. Sınıf TarihDers Kitabında Türkler Aleyhine İfadeler ve Sözde Ermeni Soykırımı”,Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, sayı: 177, 111-130.
• Yılmaz, Salih, (2009) “Avrupa Birliği'nin Türkiye ve Diğer Avrupa Ülkelerinin Ders Kitaplarında Uygulamaya Çalıştığı "Kimlik, İnsan hakları İle Tarihte Öteki" Kavramı Ve Sırbistan Örneği”, Uşak Üniversitesi, Avrupa Birliği Eğitim, Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürlüğü, I. Uluslararası Avrupa Birliği, Demokrasi, Vatandaşlık ve Vatandaşlık Eğitimi Sempozyum