Is "Diyah" a Punishment?

Yıl 2014, Cilt: 1 Sayı: 2, 87 - 105, 31.12.2014

İbrahim Paçacı

https://doi.org/10.30523/mutefekkir.130223

Cited By: 1

Öz

The provisions included into law, in order to force the implemantation of and the obedience to the rules and regulations are called sanctions. These sanctions are named as penal or civil sanctions in terms of their compositions. Examined in the criminal law chapters of fiqh, Diyah (blood Money) is a civil sanction that aims to compensate the loss of the victim or his/her relatives to an extent. Diyah can be levied either alone or together with a penal sanction depending on the severity of action. Although there are differences, diyah is similar to the material and moral indemnities determined by the court in case of homicide and physical violence in today's law system. As, the determination of the quantitiy of diyah is a decisional one, it would be convenient to ascertain a value by considering local customs and the country's circumstances, protecting the rights of both parties.

Anahtar Kelimeler

Diyah, Punishment, Law, Sanction

"Diyet" Bir Cezâ mıdır? (Cezâî ve Medenî Müeyyide Açısından "Diyet")

Öz

Hukuk kurallarının kabul ve tatbik edilmesini zorlamak amacıyla kanunlara konulan hükümlere hukukun müeyyideleri denir. Bu müeyyideler, mahiyetleri bakımından, cezaî ve medenî müeyyide kısımlarına ayrılır. Fıkıh kitaplarının ceza bölümünde ele alınan diyet, mağdur veya yakınlarının kaybını bir ölçüde tazmin etmeyi amaçlayan medenî müeyyidedir. Eylemin durumuna göre tek başına uygulanabileceği gibi, bir cezaî müeyyide ile birlikte de tatbik olunabilir. Diyet, aralarındaki bazı farklılıklara rağmen, günümüz hukuk sistemlerinde kabul edilen öldürme ve müessir fiillerde mahkemece takdir edilen maddî ve manevî tazminata benzemektedir. Diyetin miktarını belirlemek içtihadî bir konu olduğu için, günümüzde diyet miktarının, mahallî örf ve ülke şartları da göz önünde bulundurularak iki tarafın hakkını gözeten ölçüde bir değer olarak tespit edilmesi uygun olur.

Anahtar Kelimeler

Diyet, Ceza, Hukuk, Müeyyide

Kaynakça

• » A. ġeref Gözübüyük, Hukuka GiriĢ ve Hukukun Temel Kavramları, Ankara 1973,
• » Abdulkadir Udeh, et-TeĢrî‘u‘l-Cinâiyyi‘l-Ġslâmî Mukarinen bi‘l-Kânûni‘l-Vad‘î, Beyrut 1992,
• » Abdurrazzâk b. Hemmâm, Musannef,
• » Abdülazîz el-Hayyât, el-Müeyyidâtü't-TeĢrî'iyye, Kahire 1986,
• » Abdülgani el-Ğanîmî el-Meydânî, el-Lübâb fî ġerhi'l-Kitâb, Beyrut ty
• » Abdülkerim Zeydân, el-Medhal li Dirâseti'Ģ-ġerîati'l-Ġslâmiyye, yy. ty.,
• » Alâüddîn el-Kâsânî, Bedâi‘u‘s-Sanâi‘ fî Tertîbi‘Ģ-ġerâi‘, Beyrut 1982,
• » Ali Bardakoğlu, ―Ceza‖, DĠA, Ġstanbul 1993,
• » Ali Bardakoğlu, ―Diyet‖ DĠA, Ġstanbul 1994,
• » Ali Haydar, Dürerü‘l-Hükkâm ġerhu Mecelleti‘l-Ahkâm¸ Beyrut ty.
• » Ali Sadık Ebû Heyf, ed-Diyetü fi‘Ģ-ġerî‘ati‘l-Ġslâmiyyeti ve Tatbîkuhâ fi‘l-Kavânîni ve Âdâti Mısra‘lHadîsiyyeti¸ Kahire 1932,
• » Ali ġafak, ―ErĢ‖ DĠA, Ġstanbul 1995, 11/307 ; » Beyhakî, Sünen,8/74 .
• » Ġbrahim Paçacı, Ġslâm Hukukunda Medenî Müeyyideler, (BastırılmamıĢ Doktora Tezi), Ġstanbul 1998,
• » Buhutî, KeĢĢâfu‘l-Kınâ‘,
• » Celalüddin Abdurrahman b. Ebû Bekir es-Suyûtî, el-Hâvî li‘l-Fetâvâ fi‘l-Fıkhi ve Ulûmi‘t-Tefsîri ve‘l-Hadîsi ve‘l-Usûli ve‘n-Nahvi ve‘l-Ġ‘râbi ve Sâiri‘l-Fünûn, Beyrut 1983,
• » Dârakutnî, Sünen, 3/177;
• » Ebû Abdullâh Muhammed b. Ahmed el-Kurtubî, el-Câmi' li Ahkâmi'l-Kur'ân, Beyrut 2006, (Nisâ 4/92), 7/11.
• » Ebû Bekir Ahmed b. El-Huseyn el-Beyhakî, es-Sünenü‘l-Kübrâ, Beyrut 2003, 8/135.
• » Ebû Ca‘fer et-Tûsî, Tehzîbu‘l-Ahkâm, Tahran 1365, 10/158.
• » Ebû Cafer Muhammed b. Ali el-Küleynî, el-Kâfî, Tahran 1365, 7/282;
• » Ebû Dâvûd, es-Sünen
• » Ebû Ġshâk eĢ-ġîrâzî, el-Mühezzeb fi‘l-Fıkhi‘l-Ġmâmi‘Ģ-ġâfiî, (Tahkîk: Muhammed Zuhaylî), DimeĢk, Beyrut 1996,
• » Ebû‘l-Hasen Ali b. Ebû Bekr el-Merginânî, el-Hidâye ġerhu Bidâyeti‘l-Mübtedî, Ġstanbul 1986,
• » Ebu‘l-Hasen el-Mâverdî, el-Hâvî fî Fıkhi‘Ģ-ġâfiî,
• » Ebu'l-Berekât Ahmed ed-Derdîr, eĢ-ġerhu'l-Kebîr alâ Muhtasarı Sîdî Halîl (HâĢiyetü‘d-Desûkî ile birlikte)¸
• » Ebu'l-Fadl Muhammed b. Mükerrem Ġbn Manzur, Lisanü'l-Arab,
• » Muhammed b. Yakub el-Firûzâbâdî, el-Kamusu'l-Muhit,
• » Ebu'l-Velîd Muhammed b. Ahmed b. Muhammed Ġbn RüĢd, Bidâyetü‘l-Müctehid ve Nihâyetü‘lMuktesid, Ġstanbul 1985,
• » Hâkim Ebû Abdullah Muhammed b. Abdullah, el-Müstedrek ale‘s-Sahîhayn, Beyrut 1990,
• » Hamide Topçuoğlu, Hukuk Sosyolojisi (Sosyoloji Açısından Hukuk), Ankara 1960,
• » Hamza Aktan, ―Âkıle‖ DĠA, Ġstanbul 1989,
• » Hasan Eren, Nevzat Gözaydın, Ġsmail Parlatır, Talat Tekin, Hamza Zülfikar, ―Müeyyide‖, Türk Dil Kurumu Türkçe Sözlük, Ankara 1988,
• » Hayrettin Karaman, Anahatlarıyla Ġslâm Hukuku, Ġstanbul 1984,
• » Hayrettin Karaman, Mukayeseli Ġslam Hukuku,
• » Hayyât, el-Müeyyidâtü't-TeĢrî'iyye, 121-123;
• » Ġbn Âbidîn, Muhammed Emîn Efendi, HaĢiyetü Reddi‘l-Muhtâr alâ Dürri‘l-Muhtâr, Ġstanbul 1984,
• » Ġbn Mâce, es-Sünen
• » Ġbrahim Paçacı, ―Diyet ve ErĢ‖ Dini Kavramlar Sözlüğü, Ankara 2006,
• » Ġbrahim Paçacı, ―Gurre‖ Dini Kavramlar Sözlüğü, Ankara 2006,
• » Ġmam Mâlik b. Enes, el-Müdevvenetü‘l-Kübrâ,
• » Ġsmail b. Ömer Ġbn Kesir, Tefsîru'l-Kur'âni'l-Azîm, Beyrut ty., (en-Nisâ 4/92),
• » Ġvaz Ahmed Ġdrîs, ed-Diyetü Beyne‘l-Ukûbeti ve‘t-Ta‘vîdi fî‘l-Fıkhi‘l-Ġslâmiyyi‘l-Mukâran, Beyrut 1986,
• » Jeremy Bentham, The Limits Of Jurisprudence Defined, yy. 1945
• » Kadızâde, ġemsüddin Ahmed b. Kûder, Netâicu'l-Efkâr fî KeĢfi'r-Rumûzi ve'l-Esrâr "Tekmiletü Fethi'l-Kadîr", Beyrut 1977,
• » Kayıhan Ġçel, Süheyl Donay, KarĢılaĢtırmalı ve Uygulamalı Ceza Hukuku, Ġstanbul 1987,
• » M. Tahir Ġbn AĢur, Ġslam Hukuk Felsefesi, (Çev. Akyüz Vecdi ve Erdoğan, Mehmet), Ġstanbul 1988,
• » M. Tahir Taner, Ceza Hukuku(Umumî Kısmı), Ġstanbul 1949, 1961, » Ġmâm Mâlik b. Enes, el-Muvatta,
• » Mansur b. Yûnus el-Buhutî, KeĢĢâfu‘l-Kınâ‘ an Metni‘l-Iknâ‘, Beyrut 1982,
• » Burhânuddîn Ebu'l-Hasen Ali b. Ebî Bekr b. Abdilcelîl, el-Hidaye ġerhu Bidayeti'l-Mübtedî, Ġstanbul 1986
• » Muhammed b. Ahmed eĢ-ġirbînî, Muğni‘l-Muhtâc ilâ Ma‘rifeti Meânî Elfâzi'l-Minhâc, Mısır 1958, 4/2;
• » Muhammed b. Hibbân b. Ahmed b. Hibbân, el-Ġhsân fî Takrîbi Sahîhi Ġbn Hibbân, Beyrut 1988, 14/508;
• » Muhammed Ebû Zehra, el-Cerîmetü ve‘l-Ukûbetu fi‘l-Fıkhi‘l-Ġslâmî, Kâhire ty., 506-507;
• » Muhsin Koçak, ―Gurre‖ DĠA, Ġstanbul 1996, 14/211;
• » Mustafa Ahmed ez-Zerkâ, el-Fi‘lu‘d-Dâr ve‘d-Damânu Fîh, DimeĢk 1988;
• » Mustafa Ahmed Ez-Zerkâ, el-Medhalu'l-Fıkhiyyu'l-Âmm, el-Fıkhu'l-Ġslâmî fî Sevbihi'l-Cedîd, Dı- meĢk 1967, 1968,
• » Mustafa ReĢit Belgesay, Türk Kanunu Medenisi ġerhi (Umumî Esaslar, ġahsın Hukuku), Ġstanbul 1945,
• » Muvaffakuddin Ebû Muhammed Abdullah b. Ahmed Ġbn Kudâme, el-Muğni, Riyad 1997,
• » Müslim, el-Câmiu‘s-Sahîh
• » Nesâî, es-Sünen
• » Osman b. Ali ez-Zeylaî, Tebyînu‘l-Hakâik ġerhu Kenzi‘d-Dekâik, Bulak 1313,
• » Sadri Maksudi Arsal, Hukukun Umumi Esasları, Ankara 1937,
• » Subhi Mahmesanî, en-Nazariyyetü‘l-Âmme li‘l-Mucebâti ve‘l-Ukûd, Beyrut 1948,
• » Suhli Dönmezer, Sahir Erman, Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku¸ Ġstanbul 1999,
• » Sulhi Dönmezer, Sahir Erman, Ceza Hukuku Dersleri (Umumi Kısım), Ġstanbul 1958,
• » Sulhi Dönmezer, Sahir Erman, Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku (Genel Kısım), Ġstanbul-1985- 1987,
• » ġah Veliyyullah Dihlevî, Huccetullâhi‘l-Bâliğa, Beyrut 2005,
• » ġemsüleimme es-Serahsî, el-Mebsût, Ġstanbul 1982,
• » ġeyhzâde Damâd, Abdurrahman Efendi, Mecma‘u‘l-Enhur fî ġerhi Mülteka'l-Ebhur, Ġstanbul 1991,
• » Taberânî, Mu‘cemu‘l-Kabîr, Kahire 1994, 2/97.
• » Tirmizî, es-Sünen
• » Vehbe ez-Zuhaylî, el-Fıkhu'l-Ġslâmî ve Edilletuhû, DımeĢk 1989,
• » W. Buckland, Some Reflections On Jurisprudence, yy. 1945,
• » Yûsuf Binatlı, Hukuk Hakkında Umumi Malumat ve Medeni Hukuk, Ġstanbul 1959,
• » Yüksel Salman, Ġslâm Ceza Hukukunda Cezayı DüĢüren Haller, BasılmamıĢ Yüksek Lisans Tezi, Ġstanbul 1993,
• » Zeynüddin b. Ġbrâhîm Ġbn Nüceym, el-Bahru‘r-Rayik ġerhu Kenzi‘d-Dekâik, Beyrut ty.