Kur'an'da Toplumsal Çatışma

Yıl 2014, Cilt: 1 Sayı: 2, 123 - 151, 31.12.2014

Mustafa Sarmış

https://doi.org/10.30523/mutefekkir.130225

Öz

Kur'an insanların düşüncelerini ve dünya görüşlerini etkilemekte, böylece onların davranışlarını yönlendirmektedir. Kur'an'ın temel amacı, insanı ve toplumu Allah merkezli bir yaşamla tanıştırarak onların değişmelerini sağlamaktır. Kur'an, toplumlardaki haksızlıkların ve eşitsizliklerin önüne geçmekte ve kutsal olanın temel alınarak toplumun adaletli bir yapıya sahip olmasını istemektedir. Kur'an'a inanan mü'minler, bu düşüncelerle toplumun yapısını değiştirmek için çatışmaya girmektedirler. Kur'an, bu anlamda toplumsal çatışmaların mü'minlerin engellenmeleri nedeniyle ortaya çıktığını vurgulamaktadır. Kur'an, toplumsal çatışmalarda yöneticilerin ve gücün önemini belirterek, mü'minlere çatışma sürecinde toplumsal yasalar çerçevesinde belli bir yöntem izlemelerini istemektedir. Kur'an, sınıfsal, ekonomik ve çoğulcu toplumlardaki çatışmaları değerlendirirken toplumsal düzenin sağlanmasının yanında, çatışmaları kutsal bir zemin üzerine oturtmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal Değişim, Toplumsal Çatışma, Savaş, Çatışma Kuramları, Kur‘an Sosyolojisi

Social Conflict in Qur'an

Öz

Qur'an affects people's thoughts and worldviews, so it steers their behaviors. The main aim of Qur'an is to introduce a way of life with Allah at the centre to individuals and society and to provide a change in people's attitudes. Qur'an aims to overcome inequalities and unfairnesses in the society and to dominate the life with holy rules so that there will be a fair society. Believers in Qur'an dispute with these thoughts to change the structure of the society. Qur'an emphasizes that social conflicts occur because of these obstructions made by the rest of the society to prevent the believers. Drawing attention to the importance of the rulers and their power, Qur'an advises the believers to follow a method during the conflicts. Qur'an says that conflicts are based on a sacred ground while providing a social order when it assesses the disputes in economical, classical and pluralist societies.

Anahtar Kelimeler

Social Change, Social Conflict, War, Conflict Theories, Sociology of Qur‘an

Kaynakça

• » AKTAŞ, Faruk, Kur'an'da Cehalet Kavramı, Ekin Yay., İstanbul, 2001.
• » ALTINTAŞ, Ramazan, Bütün Yönleriyle Cahiliyye, Ribat Yay., Konya, tarihsiz.
• » ARON, Raymond, Sosyolojik Düşüncenin Evreleri, Çev. Korkmaz Alemdar, Bilgi Yay., 4.Bas., Ankara, 2000.
• » ARSLANTÜRK, Zeki-Amman, M. Tayfun, Sosyoloji-Kavramlar-Kurumlar-Süreçler-Teoriler, Çamlı- ca Yay., 4.Bas., İstanbul, 2001.
• » ATEŞ, Abdurrahman, Kur‟an‟a göre Dinde Zorlama ve Şiddet Sorunu, Beyan Yay., İstanbul, 2002.
• » AYDIN, Mustafa, İslam'ın Tarih Sosyolojisi -İlk Dönem İslam Toplumunun Şekillenişi, Pınar Yay., 2.Bas., İstanbul, 2001.
• » BA-YUNUS, İlyas-Ahmed, Ferid, İslam Sosyolojisi: Bir Giriş Denemesi, Çev. Rıdvan Kaya, Bir Yay., İstanbul, 1986.
• » BENETON, Philippe, Toplumsal Sınıflar, Çev. Hüsnü Dilli, İletişim Yay., İstanbul, 1991.
• » BERGER, Peter L., Kutsal Şemsiye-Dinin Sosyolojik Teorisinin Ana Unsurları, Çev. Ali Coşkun, Rağbet Yay., 2.Bas., İstanbul, 2000.
• » EL-CABİRİ, Muhammed Abid, Arap-İslam Siyasal Akıl, Çev. Vecdi Akyüz, Kitabevi Yay., 2.Bas., İstanbul, 2001.
• » CANDAN, Abdulcelil, Kur‟an‟da Hak-Batıl Mücadelesi, 2 Kaynak Yay., Ankara, 2000.
• » ÇELİK, Nur Betül, İdeolojinin Soykütüğü Marx ve İdeoloji, Bilim ve Sanat Yay., Ankara, 2005.
• » DÖNMEZER, Sulhi, Sosyoloji, İ.İ.T.İ.A. Nihad Sayar-Yayın ve Yardım Vakfı Yay., 7.Bas., İstanbul, 1978.
• » DÜZGÜN, Şaban Ali, Din, Birey ve Toplum, Akçağ Yay., Ankara, 1997.
• » FAZLURRAHMAN, İslam, Çev. Mehmet Dağ-Mehmet Aydın, Ankara Okulu Yay., 6.Bas., Ankara, 2000.
• » --------,“İslam ve Siyasi Aksiyon: Siyaset Dinin Hizmetinde”, Çev. Kazım Güleçyüz, İslam'da Siya- set Düşüncesi kitabının İçinde, İnsan Yay., İstanbul, 1995.
• » FİCHTER, Joseph, Sosyoloji Nedir?, Çev. Nilgün Çelebi, Toplum Yay., Konya, Tarihsiz.
• » GİDDENS, Anthony, Sosyoloji, Ayraç Yay., Yayına Hazırlayanlar: Hüseyin Özel-Cemal Güzel, An- kara, 2000.
• » GÜLER, İlhami, “Kur'an'da „Cihad‟ın Teoloji-Politiği”, Politik Teoloji Yazıları kitabının İçinde, Ki- tabiyat Yay., Ankara, 2002.
• » GÜNEY, Salih, Davranış Bilimleri, Nobel yay., 2.Bas., Ankara, 2000.
• » GÖKBERK, Macit, Felsefe Tarihi, Remzi Kitabevi, 10.Bas., İstanbul, 1999.
• » GÖKÇE, Orhan, N. Ata Atabey, Davranış Bilimleri Ders Notları, Editör: Orhan Gökçe, Dizgi Ofset, 2.Baskı, Konya, 2003.
• » İBN-İ HALDUN, Mukaddime, Çev. Halil Kendir, Yeni Şafak Kültür Armağanı, 2 Cilt, İstanbul, 2004.
• » İZUTSU, Toshihiko, Kur‟an‟da Dini ve Ahlaki Kavramlar, Çev. Selahattin Ayaz, Pınar Yay., 2.Bas., İstanbul, 1991.
• » HAMİD, T. Abdülkadir, Mekke Döneminde Siyasi Düşünce Metodolojisi, Çev. Vahdettin İnce, Ekin Yay., İstanbul, 2001.
• » HİLAV, Selahattin, Diyalektik Düşüncenin Tarihi, Sosyal Yay., 3.Bas., İstanbul, 1997.
• » KARATAŞ, Ali İhsan, ―Hz. Peygamber‟in (sav) Gayrimüslimlere Karşı Tutumu‖, Hz. Muhammed ve Evrensel Mesajı Sempozyumu Nisan 2007, İslami İlimler Dergisi Yay., Çorum, 2007.
• » KARİP, Emin, Çatışma Yönetimi, 3.baskı, PegemA Yay., Ankara, 2003.
• » KAYACAN, Murat, Kur‟an‟da Peygamberler ve Karşı Tavırlar, Ekin Yay., İstanbul, 2004.
• » KİRMAN, Mehmet Ali, Din Sosyolojisi Terimleri Sözlüğü, Rağbet Yay., İstanbul, 2004.
• » KIZILÇELİK, Sezgin, Sosyoloji Teorileri, 2 Cilt, Yunus Emre Yay., 2.Baskı, Konya, 1994.
• » KONGAR, Emre, Toplumsal Değişme Kuramları ve Türkiye Gerçeği, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1981.
• » KÖKTAŞ, M. Emin, Türkiye‟de Dini Hayat-İzmir Örneği, İşaret Yay., İstanbul, 1993.
• » MARSHALL, Gordon, Sosyoloji Sözlüğü, Çev. Osman Akınhay, Derya Kömürcü, Bilim ve Sanat Yay., Ankara, 2003.
• » MARX, Karl, 1844 İktisadi ve Felsefi El Yazmaları, Çev. Ahmet Fethi, Felsefe Yazıları Karl Marx kitabının içinde, Hil Yay., İstanbul, 2004.
• » ---------, Feuerbach Üzerine Tezler, Çev. Ahmet Fethi, Felsefe Yazıları-Karl Marx kitabının içinde, Hil Yay., İstanbul, 2004.
• » MARX, Karl-Engels, Friedrich, Alman İdeolojisi Bölüm I, Çev. Ahmet Fethi, Felsefe Yazıları-Karl Marx kitabının içinde, Hil Yay., İstanbul, 2004.
• » ----------, “Din ve İdeoloji”, Çev. Mevlüde Ayyıldızoğlu, Der: Yasin Aktay-M. Emin Köktaş, Din Sos- yolojisi kitabının içinde,Vadi Yay., 2. Bas., Konya, 1998.
• » ---------, Komünist Partisi Manifestosu, Çev. Cenap Karakaya, Sosyal Yay., 2.Bas, İstanbul, 2003.
• » MORRİS, Brian, Din Üzerine Antropolojik İncelemeler, Çev. Tayfun Atay, İmge Yay., Ankara, 2004.
• » MUSTAFA, Nevin Abdulhalık, İslam Düşüncesinde Muhalefet, Çev. Vecdi Akyüz, Ayışığı Kitapla- rı, İstanbul, 2001.
• » OKUMUŞ, Ejder, Meşruiyet Ekseninde Din ve Devlet, Pınar Yay., İstanbul, 2003.
• » ---------, Kur'an'da Toplumsal Çöküş, İnsan yay, İstanbul, 1995.
• » ÖZANKAYA, Özer, Toplumbilim, 8. Baskı, Cem Yay., İstanbul, 1994.
• » ÖZDEŞ, Talip, “Çatışma veya Uzlaşma -21.Yüzyıla Girerken Çoğulculuğa Kur'an Açısından Bir Bakış”, Cumhuriyet Üniv. Sosyal Bilimler Enstitüsü İnternet Dergisi.
• » ÖZSOY, Ömer, Sünnetullah -Bir Kur‟an İfadesinin Kavramlaşması, 2.Bas, Fecr Yay., Ankara, 1999.
• » ÖZTÜRK, Mustafa, “Kur‟an‟a Göre „Öteki‟nin Konumu‟”, Kur‘an‘ı Kendi Tarihinde Okumak, Tef- sirde Anakronizme Ret Yazıları, Ankara Okulu Yay., Ankara, 2004.
• » POLOMA, Margaret M., Çağdaş Sosyoloji Kuramları, Çev., Hayriye Erbaş, Gündoğan Yay., Anka- ra, 1993.
• » SIDDIKİ, Mazharuddin, Kur‟an‟da Tarih Kavramı, Çev. Süleyman Kalkan, Pınar Yay., İstanbul, 1982.
• » SİMMEL, Georg, Çatışma Fikri ve Modern Kültürde Çatışma, Çev.Ahmet Aydoğan, İz yay., İstan- bul, 1999.
• » SOYLU, Ali, Kur‟an‟da Servet Dağılımı, Pınar Yay., İstanbul, 2003.
• » SÖYLEMEZ, Mehmet Mahfuz, ―İlk Dönem İslam Toplumunda Gayrimüslimlerin Yeri: Haklar ve Hoşgörü‖, İstanbul Üniv., İlahiyat Fakültesi Dergisi, S.22, 2010.
• » ŞENTÜRK, Recep, Yeni Din Sosyolojileri, Gelenek Yay., İstanbul, 2004.
• » ŞİMŞEK, M. Sait, Kur'an'ın Ana Konuları, Beyan Yay., 2. Bas., İstanbul, 2001.
• » TEZCAN, Mahmut, Sosyolojiye Giriş “Temel Kavramlar”, Ankara Üniv. Eğitim Bilimleri Fakültesi Yay., Ankara, 1995.
• » VATANDAŞ, Celaleddin, Tevhid ve Değişim, İstanbul, 1992.
• » YAMAN, Ahmet, İslam Devletler Hukukunda Savaş, Beyan Yay., İstanbul, 1998.
• » YILMAZ, Hayati, Toplumsal Dönüşümde Sünnet, Rağbet Yay., İstanbul, 2004.
• » YOLCU, Mehmet, Kur‟an‟ın Zihniyeti Değiştirmesi, Denge Yay., 2.Bas., İstanbul, 2005.