Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Gebelerde Doğum Korkusu Düzeyi ve İlişkili Değişkenlerin İncelenmesi

Yıl 2023, , 188 - 195, 27.01.2023
https://doi.org/10.31020/mutftd.1162395

Öz

Amaç: Çalışmanın amacı, gebelerde doğum korkusu düzeyinin belirlenmesi ve doğum korkusuyla ilişkili bazı değişkenlerin belirlenmesidir.
Yöntem: Çalışma kesitsel bir çalışmadır. Çalışmanın verileri, 1 Haziran-31 Aralık 2018 tarihleri arasında bir kadın-doğum hastanesinin NST ünitesinde toplandı. Çalışmaya dahil edilme kriterlerini karşılayan 291 gebe araştırma örneklemini oluşturdu. Çalışmada araştırmacılar tarafından literatür taranarak hazılranmış 28 sorudan oluşan Çalışmada gebelerin sosyo-demografik ve obstetrik özelliklerini belirleyebilecek 28 sorudan oluşan anket formu ve VİJMA doğum beklentisi/deneyimi Ölçeği A versiyonu kullanılmıştır.
(SOD), Katalaz (KAT) aktiviteleri, Glutatyon (GSH), Malondialdehit (MDA) düzeyleri ve inflamasyon belirteçleri (IL-1α, IL-1β) araştırılmıştır.
Bulgular: Gebelerin VİJMA doğum beklentisi puan ortalaması 55,35+21,94’dür. Kesme noktasına göre değerlendirildiğinde gebelerin %21,6’sı düşük, %43,7’si orta, %26,5’i ağır ve %8,2’si klinik düzeyde doğum korkusu yaşamaktadır. Çoklu doğrusal regresyon analizi sonucuna göre obstetrik değişkenlerden eş desteğinin olmaması ve önceki doğumda postpartum sorun yaşama durumu doğum korkusunun anlamlı ve pozitif yordayıcıları (β=0.15, p<0.05; β=0.19, p<0.05), gebelik haftası ise negatif yordayıcısıdır (β=-0.14, p<0.05). Bu üç değişken birlikte ele alındığında toplam varyansın %10’unu açıklamaktadır. (R2=0.105, adjusted R2=0.087, F=5.83, p<0.001). Çeşitli endişe nedenleri ile yapılan çoklu doğrusal regresyon analizi sonucuna göre doğumla ilgili endişe, doğumda ölme endişesi ve doğumda sağlık personelinin kötü davranmasından korkma endişesi doğum korkusunun anlamlı ve pozitif yordayıcılarıdır (β=0.12, p<0.05; β=0.15, p<0.01; β=0.12, p<0.05). Bu üç değişken birlikte değerlendirildiğinde toplam varyansın %0.72’sini açıklamaktadır. (R2=0.072, adjusted R2=0.059, F=5.51, p<0.001).
Sonuç: Gebelerin çoğunlukla orta düzeyde doğum korkusu yaşadıkları belirlendi. Eş desteği, önceki doğumda postpartum sorun yaşama, gebelik haftası, doğumla ilgili endişe, doğumda ölme endişesi ve doğumda sağlık personelinin kötü davranmasından korkma endişesinin doğum korkusu ile ilişkili olduğu saptandı.

Kaynakça

  • 1. Uçar T, Gölbaşı Z. Nedenleri ve Sonuçlarıyla Doğum Korkusu. Inönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2015;4(2):54-58.
  • 2. Nordeng H, et al. Fear of childbirth, mental health, and medication use during pregnancy. Archives Of Women's Mental Health 2012;15:203-209.
  • 3. Uçar T. (Danışman: Gölbaşı Z.) Gebelere Uygulanan Bilişsel Davranışçı Tekniklere Dayalı Doğum Korkusuyla Başetme Eğitim Programının Doğum Korkusu ve Doğum Sürecine Etkisi. Doğum ve Kadın Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı. Doktora, Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi, 2014.
  • 4. Aksoy AN. Doğum Korkusu: Literatür Değerlendirmesi. Odü Tıp Dergisi 2015;2(3):161-165.
  • 5. Poggi L, et al. When fear of childbirth is pathological: The fear continuum. Maternal and Child Health Journal 2018;22:772-778.
  • 6. Scollato A, Lampasona R. Tokophobia: When fear of childbirth prevails. Mediterranean Journal of Clinical Psychology 2013;1(1):1-18.
  • 7. Hofberg K, Ward M. Fear of pregnancy and childbirth. Postgraduate Medical Journal 2003;79:505-510.
  • 8. Hofberg K, Brockington I. Tokophobia: an unreasoning dread of childbirth: A series of 26 cases. The British Journal Of Psychiatry 2000;176:83-85.
  • 9. Moreton B. Parents' perinatal mental health. Clinical Psychology, Faculty of Health and Life Sciences. Doctorate England: University of Warwick, 2017.
  • 10. Størksen HT, et al. The impact of previous birth experiences on maternal fear of childbirth. Acta Obstetricia et Gynecologica Scandinavica 2013;92:318-324.
  • 11. Saisto T, Halmesmäki E. Fear of childbirth: A neglected dilemma. Acta Obstetricia et Gynecologica Scandinavica 2003;82:201-208.
  • 12. Sjögren B. Reasons for anxiety about childbirth in 100 pregnant women. Journal of Psychosomatic Obstetrics & Gynecology 1997;18(4):266-272.
  • 13. Saisto T, Ylikorkala O, Halmesmäki E. Factors associated with fear of delivery in second pregnancies. Obstetrics & Gynecology 1999; 94(5):679-682.
  • 14. Serçekuş P, Okumuş H. Fears associated with childbirth among nulliparous women in Turkey. Midwifery 2009; 25(2): 155-162.
  • 15. Okumus F, Sahin N. Fear of childbirth in urban and rural regions of Turkey: Comparison of two resident populations. Northern Clinics of İstanbul 2017;4(3):247-256.
  • 16. Dursun P, et al. Why women request cesarean section without medical ındication? The Journal of Maternal-Fetal & Neonatal Medicine 2011;24(9):1133-1137.
  • 17. Sydsjö G, et al. Secondary fear of childbirth prolongs the time to subsequent delivery. Acta Obstetricia Et Gynecologica Scandinavica 2013;92:210-214.
  • 18. Reck C, et al. The influence of general anxiety and childbirth-specific anxiety on birth outcome. Archives of Women's Mental Health 2013;16:363-369.
  • 19. Çapık C. Geçerlik ve Güvenirlik Çalışmalarında Doğrulayıcı Faktör Analizinin Kullanımı. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2014;17:196-205.
  • 20. Wijma K, Wijma B, Zar M. Psychometric aspects of the W-Deq; A new questionnaire for the measurement of fear of childbirth. Journal of Psychosomatic Obstetrics & Gynecology 1998;19:84-97.
  • 21. Korukcu O, Kukulu K, Firat M. The reliability and validity of the Turkish version of The Wijma Delivery Expectancy/Experience Questionnaire (W‐Deq) with pregnant women. Journal Of Psychiatric And Mental Health Nursing 2012; 19(3): 193-202.
  • 22. Abd El-Aziz N, Mansour S, Hassan F. Factors associated with fear of childbirth: It’s effect on women’s preference for elective cesarean section. Journal of Nursing Education and Practice 2017;7:133-145.
  • 23. Rondung E, Thomtén J, Sundin O. Psychological perspectives on fear of childbirth. Journal of Anxiety Disorders 2016;44:80-91.
  • 24. Ilska M, et al. Factors associated with fear of childbirth among polish pregnant women. Scientific Reports 2021;11:1-8.
  • 25. Do Souto Spa, et al. Prevalence and predictive factors for fear of childbirth ın pregnant portuguese women: A cross-sectional study. Sexual & Reproductive Healthcare 2022;31:1-7.
  • 26. Lazoğlu M, Apay SE. Does fear of giving birth impact the self-efficacy perceptions of a pregnant woman? Eastern Journal of Medical Sciences 2018;3:1-6.
  • 27. Adams S, Eberhard‐Gran M, Eskild A. Fear of childbirth and duration of labour: A study of 2206 women with ıntended vaginal delivery. BJOG: An International Journal of Obstetrics & Gynaecology 2012;119:1238-1246.
  • 28. Şahin N, Hüsniye D, Dişsiz M. Gebelerin Doğuma İlişkin Korkuları ve Etkileyen Faktörler. Zeynep Kamil Tıp Bülteni 2009;40(2):57-62.
  • 29. Arslantaş H, ve ark. Son trimester gebelerde doğum korkusunu etkileyen faktörler ve doğum korkusunun postpartum depresyon ve maternal bağlanma ile ilişkisi. Cukurova Medical Journal 2020;45(1):239-250.
  • 30. Størksen Ht, et al. Fear of childbirth and elective caesarean section: A population-based study. BMC Pregnancy and Childbirth 2015;15:1-10.
  • 31. Rouhe H, et al. Group psychoeducation with relaxation for severe fear of childbirth improves maternal adjustment and childbirth experience-a randomised controlled trial. Journal of Psychosomatic Obstetrics & Gynecology 2015;36(1):1-9.
  • 32. Hall Wa, et al. Prospective study of effects of psychological factors and sleep on obstetric interventions, mode of birth, and neonatal outcomes among low-risk British Columbian women. BMC Pregnancy and Childbirth 2012;12:1-10.
  • 33. Arslan S, ve ark. Kadınların Gebeliği Algılama Durumu ve Bunu Etkileyen Faktörler. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi 2019;6:179-192.
  • 34. Citak Bilgin N, et al. Psychosocial predictors of the fear of childbirth in Turkish pregnant women. Journal of Psychosomatic Obstetrics & Gynecology 2021;42:123-131.
  • 35. Gelid BN. Gebe Kadınlarda Stres ve doğum korkusu ilişkisi. Ordu Üniversitesi: Yüksek Lisans Tezi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ordu, 2020.
  • 36. Aslan MM, Bıyık İ. Doğum korkusunun gebelik haftası ve sayısı ile ilişkisi. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2020;3:494-499.
  • 37. Pasha H, Faramarze M. The role of social support in predication of stress in pregnancy. Journal Babol Univ of Medi Sci 2015;17:52-60.
  • 38. Erbil N. Relationship of self-compassion and fear of childbirth among pregnant women. International Journal of Caring Sciences 2022;15(1):255-262.
  • 39. Bilge Ç, ve ark. Gebelikte doğum korkusu ve etkileyen faktörler. Sağlık Bilimlerinde Değer 2022;12(2):330-335.
  • 40. Şen E, Dal NA, Dağ H, Şenveli S. The reasons for delivery-related fear and associated factors in western Turkey. NPT. 2015;2(1):25-33.

Examination of the Level of Fear of Childbirth in Pregnant Women and Predictor Variables

Yıl 2023, , 188 - 195, 27.01.2023
https://doi.org/10.31020/mutftd.1162395

Öz

Aim: The aim of the study is to determine the level of fear of childbirth in pregnant women and to determine some variables related to fear of childbirth.
Methods: This study is a cross-sectional study. The study was carried out in a maternity hospital non-stress test unit between 1 June-31 December 2018. 291 pregnant women, who met the criteria for inclusion in the study made up the research sample. In the study, which consisted of 28 questions prepared by the researchers by scanning the literature, a questionnaire consisting of 28 questions to determine the socio-demographic and obstetric characteristics of pregnant women and version A of the VIJMA birth expectation/experience Scale were used.
Result: The mean score of pregnant women for the VIJMA expectancy of birth is 55.35+21.94. 21.6% of the pregnant women experience mild fear, 43.7% experience moderate fear, 26.5% experience severe fear, and 8.2% experience a clinical level of fear of childbirth. According to multiple linear regression analysis, not spouse support and experiencing postpartum problems in the previous childbirth among the obstetric variables are positive predictors of the fear of childbirth (β=0.15, p<0.05; β=0.19, p<0.05) and the gestational week is a negative predictor (β=-0.14,p<0.05). These three variables together explain 10% of the total variance (R2=0.105, adjusted R2=0.087, F=5.83, p<0.001). According to multiple linear regression analysis conducted with various causes of anxiety, the anxiety about childbirth, the anxiety about death during childbirth, and the fear of being badly treated by midwife are positive predictors of the fear of childbirth (β=0.12, p<0.05; β=0.15, p<0.01; β=0.12, p<0.05). Together, these three variables explain 0.72% of the total variance (R2=0.072, adjusted R2=0.059, F=5.51, p<0.001).
Conclusion: It was determined that the pregnant women mostly experienced moderate fear of childbirth. Spousal support, having postpartum problems in previous birth, gestational week, anxiety about birth, fear of dying at birth, and fear of misbehavior by health personnel during birth were found to be associated with fear of childbirth.

Kaynakça

  • 1. Uçar T, Gölbaşı Z. Nedenleri ve Sonuçlarıyla Doğum Korkusu. Inönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2015;4(2):54-58.
  • 2. Nordeng H, et al. Fear of childbirth, mental health, and medication use during pregnancy. Archives Of Women's Mental Health 2012;15:203-209.
  • 3. Uçar T. (Danışman: Gölbaşı Z.) Gebelere Uygulanan Bilişsel Davranışçı Tekniklere Dayalı Doğum Korkusuyla Başetme Eğitim Programının Doğum Korkusu ve Doğum Sürecine Etkisi. Doğum ve Kadın Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı. Doktora, Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi, 2014.
  • 4. Aksoy AN. Doğum Korkusu: Literatür Değerlendirmesi. Odü Tıp Dergisi 2015;2(3):161-165.
  • 5. Poggi L, et al. When fear of childbirth is pathological: The fear continuum. Maternal and Child Health Journal 2018;22:772-778.
  • 6. Scollato A, Lampasona R. Tokophobia: When fear of childbirth prevails. Mediterranean Journal of Clinical Psychology 2013;1(1):1-18.
  • 7. Hofberg K, Ward M. Fear of pregnancy and childbirth. Postgraduate Medical Journal 2003;79:505-510.
  • 8. Hofberg K, Brockington I. Tokophobia: an unreasoning dread of childbirth: A series of 26 cases. The British Journal Of Psychiatry 2000;176:83-85.
  • 9. Moreton B. Parents' perinatal mental health. Clinical Psychology, Faculty of Health and Life Sciences. Doctorate England: University of Warwick, 2017.
  • 10. Størksen HT, et al. The impact of previous birth experiences on maternal fear of childbirth. Acta Obstetricia et Gynecologica Scandinavica 2013;92:318-324.
  • 11. Saisto T, Halmesmäki E. Fear of childbirth: A neglected dilemma. Acta Obstetricia et Gynecologica Scandinavica 2003;82:201-208.
  • 12. Sjögren B. Reasons for anxiety about childbirth in 100 pregnant women. Journal of Psychosomatic Obstetrics & Gynecology 1997;18(4):266-272.
  • 13. Saisto T, Ylikorkala O, Halmesmäki E. Factors associated with fear of delivery in second pregnancies. Obstetrics & Gynecology 1999; 94(5):679-682.
  • 14. Serçekuş P, Okumuş H. Fears associated with childbirth among nulliparous women in Turkey. Midwifery 2009; 25(2): 155-162.
  • 15. Okumus F, Sahin N. Fear of childbirth in urban and rural regions of Turkey: Comparison of two resident populations. Northern Clinics of İstanbul 2017;4(3):247-256.
  • 16. Dursun P, et al. Why women request cesarean section without medical ındication? The Journal of Maternal-Fetal & Neonatal Medicine 2011;24(9):1133-1137.
  • 17. Sydsjö G, et al. Secondary fear of childbirth prolongs the time to subsequent delivery. Acta Obstetricia Et Gynecologica Scandinavica 2013;92:210-214.
  • 18. Reck C, et al. The influence of general anxiety and childbirth-specific anxiety on birth outcome. Archives of Women's Mental Health 2013;16:363-369.
  • 19. Çapık C. Geçerlik ve Güvenirlik Çalışmalarında Doğrulayıcı Faktör Analizinin Kullanımı. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2014;17:196-205.
  • 20. Wijma K, Wijma B, Zar M. Psychometric aspects of the W-Deq; A new questionnaire for the measurement of fear of childbirth. Journal of Psychosomatic Obstetrics & Gynecology 1998;19:84-97.
  • 21. Korukcu O, Kukulu K, Firat M. The reliability and validity of the Turkish version of The Wijma Delivery Expectancy/Experience Questionnaire (W‐Deq) with pregnant women. Journal Of Psychiatric And Mental Health Nursing 2012; 19(3): 193-202.
  • 22. Abd El-Aziz N, Mansour S, Hassan F. Factors associated with fear of childbirth: It’s effect on women’s preference for elective cesarean section. Journal of Nursing Education and Practice 2017;7:133-145.
  • 23. Rondung E, Thomtén J, Sundin O. Psychological perspectives on fear of childbirth. Journal of Anxiety Disorders 2016;44:80-91.
  • 24. Ilska M, et al. Factors associated with fear of childbirth among polish pregnant women. Scientific Reports 2021;11:1-8.
  • 25. Do Souto Spa, et al. Prevalence and predictive factors for fear of childbirth ın pregnant portuguese women: A cross-sectional study. Sexual & Reproductive Healthcare 2022;31:1-7.
  • 26. Lazoğlu M, Apay SE. Does fear of giving birth impact the self-efficacy perceptions of a pregnant woman? Eastern Journal of Medical Sciences 2018;3:1-6.
  • 27. Adams S, Eberhard‐Gran M, Eskild A. Fear of childbirth and duration of labour: A study of 2206 women with ıntended vaginal delivery. BJOG: An International Journal of Obstetrics & Gynaecology 2012;119:1238-1246.
  • 28. Şahin N, Hüsniye D, Dişsiz M. Gebelerin Doğuma İlişkin Korkuları ve Etkileyen Faktörler. Zeynep Kamil Tıp Bülteni 2009;40(2):57-62.
  • 29. Arslantaş H, ve ark. Son trimester gebelerde doğum korkusunu etkileyen faktörler ve doğum korkusunun postpartum depresyon ve maternal bağlanma ile ilişkisi. Cukurova Medical Journal 2020;45(1):239-250.
  • 30. Størksen Ht, et al. Fear of childbirth and elective caesarean section: A population-based study. BMC Pregnancy and Childbirth 2015;15:1-10.
  • 31. Rouhe H, et al. Group psychoeducation with relaxation for severe fear of childbirth improves maternal adjustment and childbirth experience-a randomised controlled trial. Journal of Psychosomatic Obstetrics & Gynecology 2015;36(1):1-9.
  • 32. Hall Wa, et al. Prospective study of effects of psychological factors and sleep on obstetric interventions, mode of birth, and neonatal outcomes among low-risk British Columbian women. BMC Pregnancy and Childbirth 2012;12:1-10.
  • 33. Arslan S, ve ark. Kadınların Gebeliği Algılama Durumu ve Bunu Etkileyen Faktörler. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi 2019;6:179-192.
  • 34. Citak Bilgin N, et al. Psychosocial predictors of the fear of childbirth in Turkish pregnant women. Journal of Psychosomatic Obstetrics & Gynecology 2021;42:123-131.
  • 35. Gelid BN. Gebe Kadınlarda Stres ve doğum korkusu ilişkisi. Ordu Üniversitesi: Yüksek Lisans Tezi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ordu, 2020.
  • 36. Aslan MM, Bıyık İ. Doğum korkusunun gebelik haftası ve sayısı ile ilişkisi. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2020;3:494-499.
  • 37. Pasha H, Faramarze M. The role of social support in predication of stress in pregnancy. Journal Babol Univ of Medi Sci 2015;17:52-60.
  • 38. Erbil N. Relationship of self-compassion and fear of childbirth among pregnant women. International Journal of Caring Sciences 2022;15(1):255-262.
  • 39. Bilge Ç, ve ark. Gebelikte doğum korkusu ve etkileyen faktörler. Sağlık Bilimlerinde Değer 2022;12(2):330-335.
  • 40. Şen E, Dal NA, Dağ H, Şenveli S. The reasons for delivery-related fear and associated factors in western Turkey. NPT. 2015;2(1):25-33.
Toplam 40 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Klinik Tıp Bilimleri
Bölüm Araştırma Makalesi
Yazarlar

Ayla Kanbur 0000-0003-4086-4244

Özlem Koç 0000-0002-6751-1206

Yayımlanma Tarihi 27 Ocak 2023
Gönderilme Tarihi 15 Ağustos 2022
Yayımlandığı Sayı Yıl 2023

Kaynak Göster

APA Kanbur, A., & Koç, Ö. (2023). Gebelerde Doğum Korkusu Düzeyi ve İlişkili Değişkenlerin İncelenmesi. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi Ve Folklorik Tıp Dergisi, 13(1), 188-195. https://doi.org/10.31020/mutftd.1162395
AMA Kanbur A, Koç Ö. Gebelerde Doğum Korkusu Düzeyi ve İlişkili Değişkenlerin İncelenmesi. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi. Ocak 2023;13(1):188-195. doi:10.31020/mutftd.1162395
Chicago Kanbur, Ayla, ve Özlem Koç. “Gebelerde Doğum Korkusu Düzeyi Ve İlişkili Değişkenlerin İncelenmesi”. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi Ve Folklorik Tıp Dergisi 13, sy. 1 (Ocak 2023): 188-95. https://doi.org/10.31020/mutftd.1162395.
EndNote Kanbur A, Koç Ö (01 Ocak 2023) Gebelerde Doğum Korkusu Düzeyi ve İlişkili Değişkenlerin İncelenmesi. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi 13 1 188–195.
IEEE A. Kanbur ve Ö. Koç, “Gebelerde Doğum Korkusu Düzeyi ve İlişkili Değişkenlerin İncelenmesi”, Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi, c. 13, sy. 1, ss. 188–195, 2023, doi: 10.31020/mutftd.1162395.
ISNAD Kanbur, Ayla - Koç, Özlem. “Gebelerde Doğum Korkusu Düzeyi Ve İlişkili Değişkenlerin İncelenmesi”. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi 13/1 (Ocak 2023), 188-195. https://doi.org/10.31020/mutftd.1162395.
JAMA Kanbur A, Koç Ö. Gebelerde Doğum Korkusu Düzeyi ve İlişkili Değişkenlerin İncelenmesi. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi. 2023;13:188–195.
MLA Kanbur, Ayla ve Özlem Koç. “Gebelerde Doğum Korkusu Düzeyi Ve İlişkili Değişkenlerin İncelenmesi”. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi Ve Folklorik Tıp Dergisi, c. 13, sy. 1, 2023, ss. 188-95, doi:10.31020/mutftd.1162395.
Vancouver Kanbur A, Koç Ö. Gebelerde Doğum Korkusu Düzeyi ve İlişkili Değişkenlerin İncelenmesi. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi. 2023;13(1):188-95.
Creative Commons Lisansı
                                                                            Bu Dergi Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.

Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi’nin süreli bilimsel yayınıdır. Kaynak gösterilmeden kullanılamaz.  Makalelerin sorumlulukları yazarlara aittir 

Kapak 

Ayşegül Tuğuz

İlter Uzel’inDioskorides ve Öğrencisi adlı eserinden 

Adres

Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve Etik  Anabilim Dalı Çiftlikköy Kampüsü

Yenişehir/ Mersin