Overview of the History of Turkish Radiology in the Light of Archives Documents (1896-1933)

Yıl 2023, , 303 - 313, 30.05.2023

Fuat İnce , Kadircan Keskinbora

https://doi.org/10.31020/mutftd.1238285

Öz

Purpose: To describe the birth of radiology and, its development in the late Ottoman period and during the Republic's early years in Turkiye, and to share information obtained by examining official archive documents.
Method: The study was designed as a document analysis in qualitative research. Publications about the subject were examined, Turkish State Archives were scanned, and documents were analyzed.
Results: Turkiye has introduced X-rays in 1896, thanks to Esad Feyzi. In the 1897 Ottoman-Greek War, X-Rays were used to aid surgery. The first experiment with X-Ray treatment in Turkiye was made in 1899 by Cemil Pasha. In 1902, a radiotherapy unit was established in Istanbul. After the Republic X-Ray machines were purchased for newly established hospitals, and radiology laboratories were established in the country. Developments in the Ottoman period continued.
Conclusion: It is noteworthy that radiology laboratories were established especially in military hospitals during the Ottoman period. The establishment of the Turkish Radiology Association in the early years of the Republic, the procurement of devices from abroad for both existing hospitals and newly established hospitals, and the employment of specialists in hospitals show us that the importance of radiology was understood. To be able to continue successfully Turkiye's radiology adventure beginning in 1896, it is very important to emphasize education as it is before and maybe more, to train qualified manpower, to employ them in the right places, to follow the developments in the world, and to have centers with modern equipment.

Anahtar Kelimeler

Ottoman Empire, Turkish Republic, X-Ray, History of radiology

Arşiv Belgeleri Işığında Türk Radyoloji Tarihine Genel Bakış (1896-1933)

Öz

Amaç: Türkiye'de radyolojinin doğuşunu, Osmanlı'nın son dönemi ve Cumhuriyet'in ilk yıllarındaki gelişimini anlatmak ve resmi arşiv belgelerini inceleyerek elde edilen bilgileri paylaşmaktır.
Yöntem: Çalışma nitel araştırmada doküman analizi şeklinde tasarlanmıştır. Konu ile ilgili yayınlar incelendi. Devlet Arşivleri taranarak bulunan belgeler analiz edildi.
Bulgular: Türkiye 1896 yılında Esad Feyzi sayesinde X-Işınları ile tanıştı. 1897 Osmanlı-Yunan Savaşı'nda X-Işınları cerrahiye yardımcı olmak için kullanıldı. Türkiye'de XIşını tedavisi ile ilgili ilk deneme 1899 yılında Cemil Paşa tarafından yapıldı. 1902 yılında İstanbul'da bir radyoterapi ünitesi kuruldu. Cumhuriyetten sonra yeni kurulan hastanelere X-Işını cihazları satın alındı. Ülkede çeşitli illerde radyoloji laboratuvarları kuruldu. Osmanlı dönemindeki gelişmeler devam ettirildi.
Sonuç: Osmanlı döneminde özellikle askeri hastanelerde radyoloji laboratuvarlarının kurulması dikkat çekicidir. Cumhuriyet’in ilk yıllarında Türk Radyoloji Derneğinin kurulması, hem mevcut hastaneler hem de yeni kurulan hastaneler için yurt dışından cihaz tedarik edilmesi ve hastanelerde uzman isimlerin istihdam edilmesi radyolojinin öneminin anlaşıldığını bizlere göstermektedir. Türkiye'nin 1896'da başlayan radyoloji serüvenini başarıyla sürdürebilmek için eskiden olduğu gibi ve belki de daha fazla eğitime önem vermek, nitelikli insan gücü yetiştirmek, bunları doğru yerlerde istihdam etmek, dünyadaki gelişmeleri takip etmek ve modern donanıma sahip merkezlere sahip olmak çok önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı İmparatorluğu, Türkiye Cumhuriyeti, X-Işını, Radyoloji tarihi

Kaynakça

• 1. Gelderen FV. Understanding X-rays - a synopsis of radiology. Verlag Berlin Heidelberg: Springer, 2004.
• 2. Walden TL Jr. The first radiation accident in America: a centennial account of the X-ray photograph made in 1890. Radiology 1991;181(3):635-639. Doi: 10.1148/radiology.181.3.1947073
• 3. Rosenbusch G, De Knecht-van Eekelen A. Springer biographies Wilhelm Conrad Röntgen: the birth of radiology. Cham Switzerland: Springer, 2019.
• 4. Alkasim A, et al. Measurement of gamma radiation from some selected refuse dumpsites in Yola Metropolis, North-Eastern Nigeria. Journal of Applied Physics 2017;9(5):13-17. Doi:10.9790/4861-0905031317
• 5. Aristidis D, et al. The contribution of Maria Sklodowska-Curie and Pierre Curie to nuclear and medical physics, a hundred and ten years after the discovery of radium. Hell J Nucl Med 2008;11(1):33-38.
• 6. Bayram T. Radyoaktiviteden atom bombasina. Bilim ve Teknik 2013;46(549):38-43.
• 7. Creswell J. Nitel arastirma yontemleri: Bes yaklasima gore nitel arastirma ve arastirma deseni. 3rd ed. Butun M, Demir SB, editors. Ankara: Siyasal Kitabevi; 2013.
• 8. Unver S. Turklerde radyolojinin baslangicina dair. Klinik Radyoloji 1940;1(1):5-9.
• 9. Ozden AM. Doktor Esad Feyzi merhum: bizde X reyyonu uzerine ilk arastirma, olumunun 45'inci yildonumunda ilk röntgencimiz Esad Feyzi. Istanbul: Istanbul Universitesi Tıb Tarihi Enstitusu; 1946.
• 10. Doktor Rifat. Rontgen sua‘i’nin fevaid ve mezahir. Ikdam 1905:Sept 23;12(4086):3
• 11. Servet-i Funun 1896;277:267-269.
• 12. Isil Ulman Y. Ulkemiz ve dunya radyolojisine katkilariyla Dr. Esad Feyzi. Doktor 2006;6(31):38-44.
• 13. Besim A, Basekim C. Dr. Esad Feyzi Bey Turk Radyolojisinin Oncusu. Eskisehir: Nisan Kitabevi; 2018.
• 14. Ince F. Military health services in the Turkish War of Independence. PhD diss., Ankara University, 2016.
• 15. Atac A. The development of surgery in Turkiye in the 19th century and Dr. Cemil Topuzlu Pasha. OTAM 2004;16:66-76. doi:10.1501/OTAM_0000000522
• 16. Esad Feyzi, Rontgen su‘a’atinin suret-i istihsali, havassi, mahiyeti, tatbikat-i tibbiyesi In: Besim Omer, editor. Izgoer AZ, preparer. Nevsal-i Afiyet v.I. 1899. Istanbul: Saglik Bilimleri Universitesi Tip Tarihi Uygulama ve Arastirma Merkezi; 2020. pp:249-259.
• 17. Besim Omer, Merhum Esad Feyzi Bey. In: Besim Omer, editor. Izgoer AZ, preparer. Nevsal-i Afiyet, v.III 1902 (taken from İkdam). Istanbul: Saglik Bilimleri Universitesi Tip Tarihi Uygulama ve Arastirma Merkezi; 2020. pp:1564-1565.
• 18. Atac A. Gulhane Askeri Tıp Akademisi’nin Kurulusu. Ankara: Ataturk Kultur Merkezi; 1996.
• 19. BCA Archive, 27.04.1929/ 30-18-1-2/3-24-12.
• 20. Kuter S. Turkiye’de radyoloji biliminin kurulus tarihi. Turk J Oncol 2011;26(1):1-74.
• 21. Pirna T, Dicle, O. Yuzyillik Bir Yolculuk-Baslangıcından Gunumuze Turk Radyolojisi. Istanbul:5G Matbaacilik; 1995.
• 22. Atac A. Dr. Rifat Osman ve Hekimlik Yonu. In: Bilar E, preparer. I. Edirne Tip Tarihi Gunleri “Dr. Rifat Osman Anisina (1874-1933); 2001:Oct 3-4; Edirne, Turkiye. Edirne: Trakya Universitesi Yayinlari; 2001.
• 23. Basagaoglu I. Cumhuriyet Oncesi Radyologlarimiz. Turk Radyoloji Derg 2017;36:27-30. doi:10.5152/turkjradiol.2017.060618.
• 24. BCA Archive, 19.10.1924/30-18-1-1/11-49-11.
• 25. Tarihimiz ve Baskanlarimiz [Internet]. Ankara: Turkish Society of Radiology [updated 2022 Nov 20; cited 2023 Jan 17]. Available from: https://www.turkrad.org.tr/dernek/tarihimiz-ve-bakanlarmz/
• 26. BCA Archive, 25.06.1924/30-18-1-1/10-31-17.
• 27. BCA Archive, 25.06.1924/30-18-1-1/10-31-18.
• 28. BCA Archive, 19.10.1924/30-18-1-1/11-49-2.
• 29. BCA Archive, 14.05.1930/30-18-1-2/11-31-14.
• 30. BCA Archive, 03.09.1930/30-18-1-2/13-59-17.
• 31. BCA Archive, 08.10.1930/30-18-1-2/14-64-13.
• 32. BCA Archive, 08.04.1931/30-18-1-2/19-26-13.
• 33. BCA Archive, 18.12.1932/30-18-1-2/32 -75-20.
• 34. Altay S. Leading foundations in the reflection of health policies to the public during Atatürk's period: Numune hospitals (1924 - 1938). PhD diss., Ankara University, 2015.
• 35. Widman H. Ataturk ve universite reformu: Almanca konusulan ulkelerden 1933 Yilindan sonra Turkiye’ye gelen ogretim uyeleri yasam oykuleri-calismalari-etkileri. 1 st Ed. Translated by Kazancigil A., Bozkurt S. Istanbul: Kabalci; 2000.
• 36. Ince F, Keskinbora HK. The role of immigrant physicians and scientists in the establishment process of Istanbul University Faculty of Medicine. Res Hist Med 2022;11(4):267-278.
• 37. Dinc G. Friedrich Dessauer’s (1881–1963) contributions to the development of radiotherapy in Turkiye. Radiotherapy and Oncology 2007;82(2):239-242.