Folkloric Medicine Understands of “Fatma Ana Eli" (Anastatika Hierochuntica), Traditional Plant used by Tahtakuşlar Village

Yıl 2011, Cilt: 1 Sayı: 3, 18 - 21, 01.12.2011

Mukadder Gün , Serap Şahinoğlu

Öz

Abstract Folkloric Medicine: based on the social beliefs, habits and behaviours. Folkloric medicine practices have been widely used as treatment model throughout the world and in our country and it continues to impact. Its deep-rooted tradition of a traditional medicine has been part of many Anatolian tribes and cultures. By looking at morphological characteristics, the traditional birth-related practices in Anatolia can be evaluated under three headings: Pre-birth, during birth and after-birth practices. “Fatma ana eli / Meryem ana eli (Anastatika Hierochuntica)” plant has been often used both by Christians and Anatolians in order to benefit from its help at birth giving. This study will briefly look into a Turkmen village named Taktakuslar Village (part of Akcak, Balikesir) which tightly preserves its history, culture, traditions and customs. The study will then discuss the usage and belief of the “Fatma ana eli/Meryem ana eli (Anastatika Hierochuntica)” plant that has been traditionally used in this village and its meaning for folkloric medicine. Keywords: Folk medicine; Fatma Ana Eli; Childbearing.

Anahtar Kelimeler

Folk medicine, Fatma Ana Eli, Childbearing.

Tahtakuşlar Köyü Ve Geleneksel Olarak Kullanılan "Fatma Ana Eli" Bitkisinin Folklorik Tıp Açısından Anlamı

Öz

Folklorik tıp; toplumsal inanış, alışkanlıklar ve davranışlarla temellenir. Dünyada ve ülkemizde yaygın bir biçimde sağaltım modeli olarak kullanılagelen folklorik tıp uygulamaları günümüzde de etkisini sürdürmektedir. Anadolu’nun birçok kavim ve kültürü barındırmış olması onun köklü bir geleneksel tıp geleneğine sahip olmasını da beraberinde getirmiştir. Anadolu’da geleneksel doğumla ilgili uygulamalar morfolojik özellikleri açısından üç başlık altında ele alınabilir: Doğum öncesi uygulamalar, doğum sırasındaki uygulamalar ve doğum sonu uygulamaları. “Fatma ana eli / Meryem ana eli (Anastatika Hierochuntica)” bitkisi hem Hristiyanlıkta hem de Anadolu’da doğum eylemini kolaylaştırıcı etkisinden yaralanmak amacıyla sıkça kullanılan bir bitkidir. Bu çalışmada, geçmiş kültürüne, gelenek ve göreneklerine sıkıca bağlı bir Türkmen köyü olan, Balıkesir Akçay’a bağlı “Tahtakuşlar Köyü” kısaca tanıtılacak ve bu köyde eskiden geleneksel uygulamalarda kullanılan “Fatma ana eli / Meryem ana eli (Anastatika Hierochuntica)” bitkisinin onların inanış ve uygulamaları ile folklorik tıp açısından anlamı tartışılacaktır. Anahtar Kelimeler: Halk tıbbı; Fatma Ana Eli; Doğum eylemi

Anahtar Kelimeler

Halk tıbbı, Fatma Ana Eli, Doğum eylemi

Kaynakça

• Oğuz N Y. “Toplum, bilim ve tıp etiği açısından alternatif tıp ve halk tıbbı”, Bilim ve Ütopya Dergisi 1996, 25: 36-37.
• Eyüboğlu İ Z. Anadolu İnançları, Anadolu Mitolojisi İnanç-Söylence Bağlantısı, Geçit Kitabevi, İstanbul, 1987.
• Ünal M. “Halk dini verilerinin fenomonolojik yöntemle incelenmesi”, Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Şaban Kuzgun Armağanı, Elazığ, 2000: 227-242.
• Baytop T. Türkiye’de Bitkiler ile Tedavi, Nobel Tıp Kitapevleri, İstanbul, 1999: 13-15.
• www.gure.bel.tr/gezi_detay. Erişim tarihi. 03. 10. 2010.
• www.eksisozluk.com. Erişim tarihi. 15. 10. 2010
• www.wikipedia.org/wiki/Edremit. Erişim tarihi. 20. 10. 2010.
• Tanyu H. “Fatma Anamız ve El İle İlgili İnançlar Üzerine Kısa Bir Araştırma”, II. Milletlerarası Türk Folklor Kongresi Bildirileri, C: IV, Ankara, 1982.
• Gun M. Sabiha Tansuğ ile Özel Görüşme. Antakya 29 Mayıs 2009.
• Tansuğ S. Anadolu Yaşamında ve Giyiminde Şaman İzleri, 5.Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Maddi Kültür Seksiyon Bildirileri, Ankara, 1997.
• Üçer M. Anadolu Folklorunda “Fadime Ana”, Türk Folkloru Araştırmaları Yıllığı, Ankara, 1975.
• Üçer M. Anadolu Folklorunda “Fadime Ana II”, Türk Folkloru Araştırmaları. Ankara, 1981.