ON YEDİNCİ YÜZYILDA BİR İLAÇ MECMUASINDA (MECMÛ‘A-İ U‘ÂLECE) TANIMLANAN CİNSEL SORUNLAR VE ÖNERİLEN TEDAVİLER

Yıl 2012, Cilt: 2 Sayı: 2, 4 - 9, 01.08.2012

Müesser Özcan , Rahime Aydın Er M. Esat Harmancı

Öz

“İlaç Mecmuası” anlamına gelen ve anonim bir eser görünümü veren yazma eser Mecmû‘a-i Mu‘âlece, klasik Osmanlı tıbbına ait, büyük ölçüde ilaç terkipleri ve macunları oluşturan maddeler, bunların hazırlanışı ve uygulaması üzerinde duran bir türü karşılamaktadır. Eser; besmele ile başlayıp Arapça olarak hastalığa yol açan altı nedeni sıraladıktan sonra, Türkçe ifadeyle beden sıvıları (hıltlar) hakkında bilgi vermeye başlar. Eserde; iktidarsızlık, erken boşalma, cinsel isteğin azlığı ya da fazlalığı ve cinsel organın küçüklüğü olarak gösterilen cinsel sorunlara yönelik terkip, öneriler ve uygulamalar da yer almaktadır. Cinselliği isteği azaltmakla ilgili daha az olmakla birlikte cinsel isteği arttırmakla ilgili öneriler önemli bir yer tutmaktadır. Bununla birlikte eserde tanımlanan cinsel sorunlar ve bu sorunlara ilişkin önerilerin tamama yakını erkeklere yöneliktir. Şerbet, macun, sakız, pelte gibi yenilip içilebilir terkiplerin yanı sıra haricen sürülen merhem ve solüsyon terkiplerin içeriği, hazırlanışı, kullanım şekli ve miktarı detaylı olarak açıklanmaktadır.Bu çalışmada Mecmû‘a-i Mu‘âlece adlı bir tıp yazmasında dağınık ve yer yer tekrar edilen cinsel sorunlar ve bu sorunların tedavisine yönelik öneri, terkip ve uygulamalar bir sistem dâhilinde sınıflandırarak aktarılmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

XVII. yüzyıl tıp tarihi, Tıbbi el yazmaları, Cinsel sorunlar, Tedavi

Described Sexual Problems and Proposed Treatment at Booklet of Medications (Mecmû‘A-I Mu‘Âlece) in 17th Century

Öz

Mecmû‘a-i Mu‘âlece meaning “Booklet of Medications”
is an anonymous piece mostly lays stress on preparation
of the medications and the substances of the mastics,
their preparations and applications belonging to classic
Ottoman Medicine. Starting with basmala, after lining up
six reasons causing the disorder in Arabic the book starts
to give information on humors in Turkish. In the book there
are also advices, compositions and applications on sexual
disorders such as impotence, premature ejaculation, sexual
desire disorders or the small size of the genitalia. Advices
on reducing sexual drive are found less but the advices on
increasing sexual drive have an important place in the book.
However almost all of the defined sexual disorders and
advices related to them are devoted to the male. Besides
edible and potable compositions such as sorbet, mastic,
gum, jell; contents of the compositions, preparations, usages
and doses of externally dabbed pomades and solutions is
also explained in detail. In this study, the sexual disorders
and advices, compositions and applications to cure them
found disorganized and repetitive in an medicine handpainted
kerchief called Mecmû‘a-i Mu‘âlece will be tried to
narrate by making classifications in a systematic way.

Anahtar Kelimeler

17th century history of medicine, Medical manuscript, Sexsual problems, Treatment.

Kaynakça

• Mecmû‘a-i Mu‘âlece; Yapı Kredi Sermet Çifter Araştırma Kütüphanesi 472
• Baytop T. Türkiye’de Bitkiler ile Tedavi Geçmişte ve Bugün, İlaveli İkinci Baskı, Nobel Tıp Kitapevleri, İstanbul. 1999.
• Gereklioğlu Ç, Başhan, İ, Akpınar E,. Erkek Cinsel İşlev Bozukluklarında Aile Hekimliği Yaklaşımı, Marmara Med. J 2010; 23(2):308-315.
• Devellioğlu F. Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi, Ankara, 2000.