Ahi Evran (1171-1261) ve Ahilik ile Hekimlik Ahlakı Üzerine Bir Değerlendirme*

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 1, 54 - 70, 01.01.2018

Arif Hüdai Köken , Nüket Örnek Büken

Öz

Ahilik Teşkilatı 13. yüzyılda Ahi Evran tarafından kurulmuştur. Bir esnaf ve sanatkâr örgütü olan Ahilik Teşkilatı XX. yüzyıla kadar
Anadolu’da mesleki ve kültürel faaliyetler yapmıştır. Temeli bilim, ahlak ve çalışma olan bu örgüt felsefesi gereği insanı tam merkeze
koymuş insan ve toplum için çalışmayı temel bir ilke edinmiştir. Anadolu’ya yerleşen Türkler ’in öncülüğünde faaliyetlerine devam
eden bu meslek ve kültür oluşumu kendisine özgü ahlaki öğretiler geliştirmiş ve bunları da yazılı metinlere dönüştürmüşlerdir.
Sosyal, kültürel, felsefi ve ahlaki yönü çok güçlü olan bu meslek örgütü, teşkilat yapısı, mesleki eğitim ve mesleki ahlak yönüyle
hekimlikle çok yakın benzerlikleri bulunmaktadır. Öyle ki bu yönleriyle Osmanlı döneminde hekimler ile Ahilik teşkilatının
etkileşimleri bu benzerlikleri de arttırmıştır.
Esnaf ve sanatkâr örgütünün kurucu olan Ahi Evran’ın aynı zamanda bilim ile de uğraşması ve ilgilendiği konularda yazılı eserler de
bırakmış olması bilimsel yönünün güçlü olduğunu da göstermektedir. Ahi Evran’ın ayrıca bir hekim olduğu ve tıp ile ilgili eserlerinin
de olduğu literatüre konu olmuştur. Bu çalışma kapsamında Ahi Evran ile ilgili bilgiler verildikten sonra Ahilik Teşkilatı ile hekimlik
ahlakı üzerine tarihsel bir perspektiften değerlendirme yapılacaktır

Anahtar Kelimeler

Ahi Evran, Ahilik, Hekimlik Ahlakı

Ahi Evran (1171-1261) and an Assessment of Akhism and the Morality of Medicine

Öz

Akhism Organization was founded by Ahi Evran in 13th century. The Akhism Organization, a craftsmen and artisan organization, has carried out professional and cultural activities in Anatolia until the 20th century. This organization, which is based on science, morality and work, has adopted the philosophy of working for people and society that put the people in the center as a basic principle. This profession and culture formation that continued to operate under the leadership of the Turks who settled in Anatolia developed their own moral teachings and transformed them into written texts. This professional organization, which has a very strong social, cultural, philosophical and moral orientation, has very close resemblance to the physician in terms of organizational structure, vocational education and professional ethics. In such a way, the interactions of the physicians and the Akhism Organization during the Ottoman period increased these similarities. Ahi Evran, founder of craftsmen and artisan organization, also has a strong scientific mind that he has also left written works on topics related to science and dealing with science at the same time. It has been the subject of literature that Ahi Evran is also a physician and that there are medical works. Within the scope of this study, after giving information about Ahi Evran, it will be evaluated from a historical perspective on the morality of medicine with Akhism Organization.

Anahtar Kelimeler

Ahi Evran, Akhism, Morality of Medicine.

Kaynakça

• Hace Nasirü’d- din- i Tusi, Cevahir- name, Konya Yazma Eserler Kütüphanesi, Demirbaş No: 90.
• Parmaksızoğlu İ. İbn Batuta Seyahatnamesinden Seçmeler, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları: 1984;494. İstanbul.
• Bayram M. Fatma Bacı ve Bacıyân-ı Rûm(Anadolu Bacılar Teşkilatı), Çizgi Kitabevi, 2016, Konya.
• Gülvahaboğlu A. Sosyal Güvenlik Öncüsü Ahi Evran Veli ve Ahilik, Memleket Yayınları, Kasım 1991, Ankara.
• Aydın D. Mesleki Rehberlik ve Ahilik, I. Uluslararası Ahilik Kültürü ve Kırşehir Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Cilt I, 15- 17 Ekim 2008;115-124, Kırşehir.
• Aydın E. Dünya ve Türk Tıp Tarihi, Güneş Kitabevi, 2006, Ankara
• Bayram M. Anadolu Selçukluları Dönemi Tababeti İle İlgili Bazı Notlar, Yeni Tıp Tarihi Araştırmaları, Editör: Nil Sarı, 1998;149-158, İstanbul.
• Santur A. Ahilik ve Sağlık, I. Uluslararası Ahilik Kültürü ve Kırşehir Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Cilt II, 15- 17 Ekim 2008;929-946, Kırşehir.
• Altıntaş A, Doğan H. Osmanlı’da Esnaf Tabiplik ve Ahilik Teşkilatı İle İlişkisi, Türk Dünyası Araştırmaları, Haziran 2001;132:125-141.
• Altıntaş A, Doğan H. Osmanlı Esnaf Tabibinin Ahlak Eğitimi ve Değerleri (Fütüvvetnamelere Göre), Türk Dünyası Araştırmaları, Haziran 2003;146: 59-83.
• Bayat AH. Tıp Tarihi, Merkezefendi Geleneksel Tıp Derneği, 2010, İstanbul.
• Ağırgan Ö. Edirne II. Beyazıt Darüş- şifası Hekimlerinden Ahi Çelebi ve Vakıf Eserleri, I. Uluslararası Ahilik Kültürü ve Kırşehir Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Cilt I, 15- 17 Ekim 2008;33-39, Kırşehir.
• Köksal MF. Ünlü Tabip Amasyalı Sabuncuoğlu Şerafeddin’in Bilinmeyen Bir Eseri (Mi?): Fütüvvet-nâme, TÜBAR- XXXVI, 2014 Güz, 227-248.
• Sanat ve Erdemi Yaşam Biçimi Haline Getiren Bir Kurum Olarak Ahilik, http://bakirkoy.aktiffelsefe.org/makaleler/ahilerde-ahlak-anlayisi [Internet]. Erişim Tarihi: 04.05.2017
• Çakmak M. Ahiliğin Tasavvufi Temelleri ve Ahilik-Fütüvvet İlişkisi, Düşünce- Yorum Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, Yıl:7, Cilt: 7, Sayı: 13, Ocak-Haziran 2014; 143-158.
• Yiğit İ. XVI. Yüzyıl Türkiyesi’nde Ahi Adlı Zaviyelerin Dağılışı, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 8/5 Spring 2013, p. 959-973, Ankara- Turkey.
• Demir M. Ahilik, Ahi Evren’i Veli ve Kırşehir’de Ahilik Kutlamaları, Yüksek Lisans Tezi, 2004, Sivas.
• Malkoç E. Ahilik Sistemi Örgütlenme Yapısının Günümüz Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu İle Karşılaştırılması, Yüksek Lisans Tezi, 2016, Karabük.
• Karaman R. Türk Ahi Teşkilatının İşleyişi ve Çorum Tarihinde Ahilik, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi - Yıl 7, Sayı 1, 93-109, Haziran 2014.