Soranus ve Sabuncuoğlu Tarafından Kadın Hastalıklarının Tedavisinde Kullanılan Bitkiler

Yıl 2011, Lokman Hekim Journal 2011; Supplement, 70 - 71, 01.09.2011

Oya Ögenler İlter Uzel İsmail Ün

Öz

Bu çalışmada Anadolu’da yaşamış, klasik tıp paradigmasının sırasıyla erken ve geç dönem temsilcileri olan Soranus’un “Gynaikeia” ve Şerefeddin Sabuncuoğlu’nun “Cerrahiyetü’l Haniyye” eserlerinin kadın hastalıkları ve doğum ile ilgili bölümlerinde yer alan bitkiler sistematik olarak karşılaştırılmıştır. Çalışmamızda Temkin tarafından yapılan Gynaikeia’nın İngilizce çevirisi ile İlter Uzel tarafından tam metin olarak tıpkıbasımla karşılaştırmalı olarak hazırlanan Cerrahiyetü’l Haniyye ana kaynak olarak kullanılmıştır. İslam hekimleri üzerinde büyük etkisi olan Roma tıbbının son temsilcisi olan Paulus Aeginata’nın yedi kitaptan oluşan eseri ve İslam hekimi Zahravi’nin At-Tasrif adlı eserindeki kadın hastalıkları ve doğumla ilgili bölümler de çalışmamıza dâhil edilmiştir. Soranus eserini ebelerin kadın hastalıkları ve doğumla ilgili bilgi ve becerisini artırmaya yönelik yazmıştır. Dört ana bölümden oluşan Gynaikeia’da tedavi uygulamaları diyet, cerrahi ve farmakoloji şeklinde üç grup olarak değerlendirilebilir. Soranus’tan sonra gelen hekimler tarafından kaynak olarak kullanılan Gynaikeia XVI. yüzyıla kadar etkisini sürdürmüştür. Sabuncuoğlu’nun yalın bir Türkçe ile hekim ve cerrahlara yol gösterme amaçlı yazdığı Cerrahiyetü’l Haniyye içinde yer alan tedavi yöntemleri de klasik tıp paradigmasına uygun şekilde üç gruptan oluşmaktadır. Bitkilerden zengin bir coğrafyaya sahip Anadolu’da, yaşamış klasik tıp paradigmasının temsilcisi olan her iki hekimin tedavi yöntemlerinde kullandıkları bitkiler arasındaki farklar, bu süreçte meydana gelen değişimi yansıtması açısından önemlidir

Anahtar Kelimeler

Soranus, Sabuncuoğlu, Kadın Hastalıkları ve Doğum

Plants That’s Used in the Treatments of Obstetrics and Gynecology by Soranus and Sabuncuoğlu

Öz

In this study the plants that used for treatments of gynecology and obstetrics diseases in the works of the
two important classical medicine representatives who lived in Anatolia were compared. These important
representatives are Soranus (Ephesus, 98-138) who was an early ancient age physician and Sabuncuoğlu
(Amasya, 1385-1468) a late age surgeon physician.
The main references are Gynaikeia which was translated to English by Temkin and Cerrahiyyetu’l Haniye İlter
Uzel’s comprehensive work. In addition a Rome medicine representative Paul Aeginata’s (Aegina, 625-690)
and an Islamic medicine representative Zahravi’s (Cordoba, 936-1013) work were included in this study.
Soranus wrote his work to improve the midvives knowledge and skill about gynecology and obstetrics.
Gynecological treatment were classified as surgical, dietetics and pharmacological categories in the work
of Soranus. The physicians that lived after Soranus used the Gynaikeia as a reference and its influence
continued up to 16th century. In accordance with conventional medical paradigm the treatment methods in
the Cerrahiyetü›l Haniyye is composed of three groups.
Aforementioned two representative of classical medicine paradigm were lived in Anatolia which is a plant
rich geography. Submitted diferences in the work of them about plant treatment is important to show the
occured differences during this process

Anahtar Kelimeler

Health Services, Organization of Health Services, Health Polices, Socialization