On head wounds and skull fractures in Kitāb al-Mukhtārāt fī al-Ṭibb by Ibn Hubal

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 3, 302 - 311, 25.09.2019

Ahmet Acıduman , Fatih Kökeş

https://doi.org/10.31020/mutftd.566182

Cited By: 2

Öz

The aim of this article is to gain to the history of
Turkish medicine literature and to evaluate the knowledge about the head wounds
and skull fractures in Ibn Hubal al-Baghdādī’s Kitāb al-Mukhtārāt fī al-Ṭibb.
In the study a printed copy, which is in the library of the Department of
History of Medicine and Ethics, Ankara University Faculty of Medicine, is used.
The subject of head wounds is in the last part of the chapter “Faṣl fī jirāh ve
tafarruq al-ittiṣāl” in the fourth volume of Kitāb al-Mukhtārāt fī al-Ṭibb,
while the skull fractures are considered as a separate section under the
heading “Faṣl fī kasri’l-qıḥf”. These sections translated into Turkish are
presented in the results section of the manuscript. This information presented
in the results section is compared with the relevant information in the
literature and its place in the history of medicine was evaluated. As a result,
it is possible to say that the source of Kitāb al-Mukhtārāt fī al-Ṭibb
about head wounds is Ibn Sīnā’s al-Qānūn fī al-Ṭibb. It is thought that
the section about the skull fractures is similar to the section in Kāmil
al-Sināʿat al-Ṭibbiyya by ʿAlī b. al-ʿAbbās al-Majūsī and that this work
may have been the source of Ibn Hubal al-Baghdādī’s Kitāb al-Mukhtārāt fī
al-Ṭibb in the related chapter.

Anahtar Kelimeler

Ibn Hubal al-Baghdādī, Kitāb al-Mukhtārāt fī al-Ṭibb, head wounds, skull fractures, history of medicine

İbn Hubel ve eseri Kitābu’l-Muḫtārāt fī’ṭ-Ṭıbb’da kafa yaraları ve kafatası kırıkları üzerine

Öz

Bu yazıda İbn Hubel el-Baġdādī’in Kitābu’l-Muḫtārāt fī’ṭ-Ṭıbb adlı
eserindeki kafa yaraları ve kafatası kırıkları ile ilgili bölümlerin Türkçeye kazandırılması
ve değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Çalışmada adı geçen eserin Ankara
Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dalı Kütüphanesi’nde
bulunan matbu bir nüshası kullanılmıştır. Kafa yaraları konusu Kitābu’l-Muḫtārāt
fī’ṭ-Ṭıbb’ın dördüncü cildinde “Faṣl fī cirāh ve teferruḳi’l-ittiṣāl”
başlıklı bölümün son kısmında yer alırken, kafatası kırıkları “Faṣl fī kesri’l-ḳıḥf”
başlığı altında ayrı bir bölüm olarak ele alınmıştır. Türkçeye çevirisi yapılan bu bölümler
yazının bulgular bölümünde sunulmuştur. Bulgular bölümünde sunulan bu bilgilerin,
literatürdeki konuyla ilgili bilgilerle karşılaştırılarak tıp tarihi
içerisindeki yerleri belirlenmeye çalışılmıştır. Sonuç olarak Kitābu’l-Muḫtārāt
fī’ṭ-Ṭıbb’ın kafa yaraları hakkındaki kaynağının İbn Sīnā’nın el-Kānun
fī’ṭ-Ṭıbb’ı olduğunu söylemek mümkün görünürken, kafatası kırıkları ile ilgili bölümün ʿAlī
b. el-ʿAbbās el-Mecūsī’nin Kāmilu’ṣ-Sınāʿati’ṭ-Ṭıbbiyye’sine benzerlik
gösterdiği ve olasılıkla bu eserin ilgili bölümde Kitābu’l-Muḫtārāt fī’ṭ-Ṭıbb’a kaynaklık
etmiş olabileceğini düşünülmüştür.

Anahtar Kelimeler

İbn Hubel el-Baġdādī, Kitābu’l-Muḫtārāt fī’ṭ-Ṭıbb, kafa yaraları, kafatası kırıkları

Kaynakça

• 1. İbn Abī Uṣaybiʿa. ʿUyūnu’l-Anbā fī Tabaḳāti’l-Aṭıbbā. [y.y?]: Matbaʿatu’l-Vahbiyya; 1882. pp: 304-6.
• 2. Vernet J. Ibn Hubal. In: Lewis B, Ménage VL, Pellat Ch, Schacht J, editors. The Encyclopaedia of Islam. New Edition. Volume III. Leiden: E.J.Brill, London: Luzac & Co.; 1971. p: 802.
• 3. Harvey ER. Ibn Hubal. In: Selin H, editor. Encyclopaedia of the History of Science, Technology, and Medicine in Non-Western Cultures, Volume I (A-K). Berlin: Springer; 2008. pp: 1104-5.
• 4. Kitâbu’l-Mukhtâr. Arabic Catalogue: Vol 4 [cited 2007 Aug 4]. Available from: http://kblibrary.bih.nic.in/Vol04/Bp084.htm.
• 5. Acıduman A, Er U. İbn Hubel ve eseri Kitābu’l-Muḫtārāt fī’ṭ-Ṭıbb’da omurga hastalık ve travmaları üzerine. Lokman Hekim Dergisi 2018;8(1):71-81.
• 6. Muhaẕẕabu’d-dīn Abī’l-Ḥasan ʿAlī b. Aḥmad b. Alī b. Hubal al-Baġdādī. Kitābu’l-Muḫtārāt fī’ṭ-Ṭıbb, aṭ-ṭabʿatu’l-ulā [Birinci Baskı], al-Cuzʾ al-Rābiʿ [Dördüncü Cilt]. Ḥaydarābād: Maṭbaʿatu Camʿiyyati Dāʾirati’l-Maʿārif i’l-ʿUsmāniyya (Haydarabat: Osmanlı Maarif Cemiyeti Dairesi Matbaası); 1362. pp:208-9, 227-30.
• 7. Abū Bakr Muḥammad b. Zakariyyā al-Rāzī. Kitāb al-Manṣūrī. İstanbul: Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi, Ayasofya Koleksiyonu, Nr. 3751; pp: 117a-b.
• 8. Aciduman A, Aşkit C, Belen D. Medieval times influencing figure Rhazes’ approach to head injuries in Liber Almansoris. World Neurosurg 2014;82(6):1325-30.
• 9. ʿAlī b. Rabban al-Tabarī. Firdausu’l-Ḥikmat or Paradise of Wisdom. Subsided by E.G.W. Gibb Memorial Trust. Berlin: Kunstdruckerei Sonne; 1928. pp:137-8.
• 10. Acıduman A, Tuzcu K, Belen D. One of the earliest accounts on head wounds in Firdaws al-Hikma by al-Tabari from the 9th century. World Neurosurg 2017;107:834-8.
• 11. ʿAlī b. al-ʿAbbas el-Majūsī. Kāmilu’ṣ-Sınāʿati’ṭ-Ṭibbiyya. İkinci Cilt. Būlāḳ: Al-Matbaʿāt al-Kubrā al-ʿĀmira; 1294 [1877]. pp:217-8,501-4.
• 12. Aciduman A, Arda B, Kahya E, Belen D. The Royal Book by Haly Abbas from the 10th century: one of the earliest illustrations of the surgical approach to skull fractures. Neurosurgery 2010;67(6):1466-75.
• 13. Abū’l-Ḳāsim Ḫalaf b. ʿAbbās b. al-Zahrāvī. At-Taṣrīf mavsūʿa ṭibbiyya mina’l-ḳarni’l-ʿāşiri’l-mīlādī. Ḥaḳḳaḥu ve tarcamahu: al-Duktūr Ṣubhī Maḥmūd Ḥamāmī. Muʾassasatu’l-Kuvayt li’t-Taḳaddumi’l-ʿİlmī; 2004. pp:1025-6.
• 14. Albucasis. On Surgery and Instruments. A Definitive Edition of the Arabic Text with English Translation and Commentary by M.S. Spink and G.L. Lewis. London: The Wellcome Institute of the History of Medicine; 1973. pp:698-711.
• 15. Acıduman A. İbn-i Sina, Ebu’l-Kasım Ez-Zehravi, Şerefeddin Sabuncuoğlu ve Tokatlı Mustafa Efendi’nin Işığında 11. ve 18. Yüzyıllar Arasında Nöroşirürji. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Danışman: Prof. Dr. Berna Arda. Ankara: Türkiye Cumhuriyeti Ankara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Tıp Tarihi ve Deontoloji Anabilim Dalı; 2005. pp: 72-6, 85-6, 99, 117-26, 167-8, 177, 189-95.
• 16. Abū ʿAlī İbn Sīnā. Kitābu’l-Ḳānūn fī’ṭ-Ṭibb. Romae: In Typographia Medicea; 1593. pp: [3]:307, [4]:85, 113-5.
• 17. Aciduman A, Arda B, Ozaktürk FG, Telatar UF. What does Al-Qanun Fi Al-Tibb (the Canon of Medicine) say on head injuries? Neurosurg Rev 2009;32(3):255-63.
• 18. Acıduman A, Şems Ş. İsmâ‘îl Cürcânî’nin Zahîre-i H’ârezmşâhî adlı eserinin XVI. yüzyıl Türkçe çevirisinde kafatası anatomisi, hidrosefali ve kafatası kırıkları üzerine. Türk Nöroşirürji Dergisi 2014;24(3):225-38.
• 19. Paulus Aeginata. The Seven Books of Paulus Aegina. Translated from the Greek with a Commentary by Francis Adams, in three volumes. Vol. 2. London: The Sydenham Society; 1846. pp: 250-3.
• 20. Hippocratic Writings. Translated by Francis Adams. In: Hutchins RM, editor in chief. Great Books of the Western World. 10. Hippocrates-Galen. Chicago, London, Toronto: William Benton, Publisher, Encyclopaedia Britannica, Inc.; 1952. pp:63-70.
• 21. Abū ʿAlī İbn Sīnā. Tahbizü’l-Mathun fi Tercemeti Kanun. Çeviren: Tokadi Mustafa Efendi b. Ahmed b. Hasan. İstanbul: Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi, Hamidiye Koleksiyonu, Nr. 1015. p:528a.