Germiyanoğlu Vakıflar Hamamı

Yıl 2020, Cilt: 10 Sayı: 2, 252 - 257, 22.05.2020

Sibel Öner Yalçın , Mehmet Demirci

https://doi.org/10.31020/mutftd.704884

Öz

Amaç: Denizli’nin tarihi dokusunun önemli bir parçası olan Germiyanoğlu Vakıflar Hamamı’nın tarihi, günümüzdeki durumu ve şehrin sosyo kültürel yaşamına katkıları ile ilgili bilgi vermek ve akademik yazına kazandırmaktır.
Gereç ve Yöntem: Hamam ile ilgili bilgilere ulaşmak için 2019 Mayıs ayında Denizli Müze Müdürlüğü Arşivi’nden kurumun izni alınarak fotoğraf ve hamamın yapısal özelliklerine ilişkin bilgilere ulaşılmıştır. Ayrıca Hamam’ın işletmecisi ile görüşülmüş ve fotoğraflar çekilerek belgeler toplanmıştır. Selçuklu dönemi hamam yapısı ve hamam kültürünü değerlendirmek için akademik yazın incelenmiş dönemin hamamları ile Germiyanoğlu Vakıflar Hamamı’nın ortak yönleri bakımından bir değerlendirme yapılmıştır.
Bulgular: Denizli’deki Germiyanoğlu Vakıflar Hamamı 774 yıllık bir geçmişe sahiptir. Kitabesi bulunmayan hamamın temelinin şehrin ilk Selçuklu Valisi Esedüddin Ayaz tarafından atıldığı, ikinci Vali Seyfeddin Karasungur zamanında 1246 yılında yapımının tamamlandığı düşünülmektedir. Denizli’nin önemli tarihi yapıları arasında yer alan hamam sıcaklık, ılıklık, soğukluk ve külhan bölümlerinin bulunuşu ile Türk hamam mimarisinin tipik bir örneğidir. Germiyanoğlu Vakıflar Hamamı kadınlar ve erkekler bölümüne sahip olduğu için çifte hamam, kullanım amacına göre, genel halk hamamı veya çarşı hamamı tarzında inşa edilmiştir. Halk arasında, önemli gezginler olarak bilinen İbn Batuta ve Evliya Çelebi’nin yanı sıra Yıldırım Beyazıt’ın da hamamı ziyaret ettiği ve yıkandığına inanılmaktadır. Günümüzde erkekler bölümü hamam olarak kullanılan tarihi yapının, kadınlar bölümü bir tekstil firmasının satış mağazası olarak kullanılmaktadır.
Sonuç: Denizli’de yer alan Germiyanoğlu Vakıflar Hamamı 13. yüzyıl Selçuklu Dönemi Türk hamamlarının özelliklerini taşımaktadır. Hamam erkekler ve kadınlar hamamı olarak iki bölüm şeklinde inşa edilmiş, ancak günümüzde sadece erkekler bölümü aktif olarak kullanılmaktadır. Çeşitli dönemlerde aslına uygun olarak restore edilen hamam, Türk hamam kültürünün yaşatılması açısından önemli bir yapıdır.

Anahtar Kelimeler

Germiyanoğlu Hamamı, , Denizli Tarihi Hamam, Hamam

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

Teşekkür

Germiyanoğlu Vakıflar Hamamı ile ilgili güncel bilgilere ulaşmamıza yardım eden hamam işletmecisi Akın Çelik'e çok teşekkür ederiz.

Germiyanoğlu Vakıflar Hammam

Öz

Objective: To reach information about the history and current situation of Germiyanoğlu Vakıflar Hamam, which is an important part of the historical fabric of Denizli, and to bring it into academic literature.
Materials and Methods: In order to get information about the bath, information was obtained from the Denizli Museum Directorate Archive, and the information about the structural features of the bath and photography was obtained in May 2019. In addition, the manager of the bath was contacted and photographs were taken and documents were collected by authors. In order to evaluate the Turkish bath structure and the culture of the Seljuk period, an evaluation has been made in terms of common aspects with the baths of the period examined in academic literature.
Results: Germiyanoglu Vakıflar Hammam in Denizli has a history of 773 years. It is believed that the foundation of the bath, which has no inscription, was laid by the city's first Seljuk Governor, Esedüddin Ayaz, and its construction was completed in 1246 at the time of the second governor, Seyfeddin Karasungur. The bath, which is one of the important historical buildings of Denizli, is a typical example of the Turkish bath architecture with the presence of “sıcaklık”, “ılıklık”, “soğukluk”, and “külhan” sections. Germiyanoğlu Vakıflar Hammam was built in the style of a general public bath or bazaar bath used as a double. According to folk visdom, in addition to Ibn Batuta and Evliya Celebi, who are known as important travelers, Yıldırım Beyazıt also visited the bath and had a bath. Today, the men's part is used as a bath and the women's bath part of the building was built as a shopping center.
Conclusion: Germiyanoğlu Vakıflar Hamam, located in Denizli, has the characteristics of the Turkish baths of the 13th century Seljuk period. The bath was built in two sections as men's and women's baths, but only the men's section is actively used today. The bath, which was restored in accordance with its original in various periods, is an important structure in terms of keeping Turkish bath culture alive.

Anahtar Kelimeler

Germiyanoğlu Bath, Denizli Historical Bath, Hammam

Proje Numarası

Yok

Kaynakça

• 1-Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Hamam. Erişim Adresi: https://islamansiklopedisi.org.tr/hamam Erişim Tarih:2.01.2020.
• 2-Bozok D. Türk hamamı ve geleneklerinin turizmde uygulanışı. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2005;8(13): 62-86.
• 3-Apaydın Başa B. Türk hamam kültürünün spa&wellness mekânlarının tasarımına etkileri. Zfwt Journal Of World Of Turks 2009;1(1): 207-220.
• 4-Ürük ZF. Medeniyetler içinde hamamın gelişimi ve kültürel olarak mekân analizleri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi 2016;4(28):185-209.
• 5- Önge Y. Anadolu’da XII-XIII. Yüzyıl Türk Hamamları. Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları. Önder Matbaacılık. Ankara 1995;ss:8-13.
• 6-Ergin N. Anadolu Medeniyetlerinde Hamam Kültürü. Mimari, Tarih ve İmgelem. Koç Üniversitesi Yayınları. Mas Matbaacılık. 1. Baskı, İstanbul 2011;ss:8-9.
• 7-Çelik E, Aydemir AI. Türk hamam mimarisinin yapısal ve mekânsal özellikleri. Journal of Urban Academy.2018; 11(2):274-281.
• 8-Halaç HH, Kalak M, Yıldırım ÖC. Siverek Tarihi Hamam yapılarının kullanım durumları. Al- Farabi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi 2018;1(1):54-74.
• 9-Alkan E. Tarihte Sağlık ve Su Kültürü. (Ed: Namal A, Erdemir AD, Syroka BP) Türk Hamamı Kültürünün Günümüzdeki Yansımaları. İstanbul Medikal Sağlık ve Yayıncılık. 2016; 211-217.
• 10-Turgut V. Germiyanoğulları’nın menşei, vakıfları ve Batı Anadolu’nun Türkleşmesi meselesi üzerine. Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Dergisi 2007;1(5):1-98.
• 11- Kayseri Valiliği. Erişim Adresi: http://www.kayseri.gov.tr/hamamlar Erişim Tarihi: 3.05.2020
• 12-Demirci D. Isparta-Gönen’deki “Eski Hamam” Üzerine bir değerlendirme. Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi 2015;2(3):42-65.
• 13-Germiyanoğlu Vakıflar Hamamı ile ilgili Yazarlar tarafından çekilen fotoğraflar. Yazarların Arşivi. 15.Ocak 2020.
• 14-Denizli İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Arşivi. ErişimAdresi: https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/denizli/kulturenvanteri/vakiflar-hamami. Erişim Tarihi: 15.02.2020.
• 15-Denizli Müze Müdürlüğü Arşivi Tescil Dosyası, No:17 Erişim Tarihi:10. 06.2019.
• 16-Kapısız P. Temettuat defterine göre Denizli’nin sosyo ekonomik durumu (1844). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi. İstanbul, 1999.
• 17-Parlaz S. Denizli’nin kronolojik tarihi. Geçmişten Günümüze Denizli Dergisi 2016. sayı:11. Denizli.
• 18-Uysal AO. Germiyanoğulları Beyliğinin Mimari Eserleri. Atatürk Kültür Merkezi Yayınları. Ankara. 2006;51-53.
• 19-Çetin M, Yarar A, Çetin NA, Öztürk İ. Denizli’nin Seyyahları. Denizli Belediyesi Kültür Yayınları. Yayın no:40. 2013.
• 20-İlimiz Denizli. Bayrak Yayıncılık, İstanbul. 1985;55-58.
• 21-Çelik A. Hamam İşletmecisi. Erkek, 47 yaşında. Üniversite mezunu. 2020. Denizli.
• 22-Şemsioğlu C. 20. Yüzyıl Başlarında Denizli Cevdet Şemsioğlu Anısına. HM Matbaacılık. Denizli. 2016, s. 63-64.
• 23-Çetin M. Tarihi Belgeler Işığında Denizli. Denizli Büyükşehir Belediyesi Yayınları. 2015, s. 288-289.
• 24-Kaptan ŞT. Denizli’nin Halk Kültürü Ürünleri 1. Cilt, 1. Basım. Yenigün Ofset Matbaa. 1988;ss:11.
• 25-Orhan E. Kentin “Modern Harabeleri’nin incelenmesi: Denizli taş atölyeleri örneği. Planlama 2016;26(2):160-167.