Erken Cumhuriyet Döneminde Osmanlı Doğum Geleneklerine Bir Bakış: Hamit Zübeyir Koşay’ın “Doğumla Alakadar Bazı Âdet Ve Hurafeler” Makalesi Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2020, Cilt: 10 Sayı: 3, 425 - 435, 23.09.2020

Cemile Onat Köroğlu , Mustafa Köroğlu , Melike Öztürk

https://doi.org/10.31020/mutftd.722397

Cited By: 2

Öz

Amaç: Bu çalışmada, 1927 yılında Hamit Zübeyir tarafından Türk Yurdu dergisinde Osmanlıca yayımlanan “Doğumla Alakadar Bazı Âdet ve Hurafeler” adlı makale günümüz Türkiye Türkçesine çevrilerek incelenmesi amaçlanmıştır.
Gereç ve Yöntem: Çalışma, Türk Yurdu dergisinin 1927 senesi eylül ayı 6. Cilt 33 numaralı sayısında Hamit Zübeyir Koşay tarafından yayınlanan “Doğumla Alakadar Bazı Âdet ve Hurafeler” başlıklı makalesi üzerinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi tekniği kullanılmıştır.
Bulgular: Bu kısımda, eserin günümüz Türkiye Türkçesine çevrilmiş hâli eserde verildiği gibi başlıklar şeklinde ve 15 konu başlığı numaralandırılarak verilmiştir.
Sonuç: Eserde bahsedilen âdet ve hurafelerin genellikle İç Anadolu coğrafyasında olan âdet ve hurafeler olduğu görülmektedir. İncelenen âdet ve hurafelerden 3 tanesi doğum öncesi ile ilgili, 12 tanesi ise doğum sonrası uygulanan âdet ve hurafedir. Ülkemizin birçok yerinde geçmişte uygulanmış bazı âdet ve hurafelerin hâlâ uygulandığı bazılarının ise tıbbın ilerleme kaydetmesiyle zararlarının olduğunun ispatlanması sonucu ortadan kalktığı görülmüştür. Sonuç olarak, Anadolu batıl inanç diye tabir edilen âdet ve hurafeler bakımından özellikle de doğum ve hamile kadınlarla ilgili örneklerin çokça olduğu bir coğrafyadır.

Anahtar Kelimeler

Doğum, Âdet, Hurafe

An Overview of Ottoman Birth Traditions in the Early Republic Period: "Some Exchange and Hornes in Born" Evaluation on Hamit Zübeyir Koşay’s Article

Öz

Object: In this study, the article entitled "Some Relevant Adults and Widowed by Birth" published in 1927 by the author of Hamit Zübeyr in the Turkish Yurdu magazine was translated into Turkish Turkic.
Materials and Method: The work was published in September 1927 in Volume 6, Volume 33, of the Turkish Journal of Homeland. Document analysis method was used in qualitative research techniques.
Results: In this section, the title work of contemporary Turkey as given in the work appeared in Turkish and translated into 15 topic is given numbered.
Conclusion: It is seen that the customs and superstitions mentioned in the work are usually customs and superstitions that are in the inner Anatolian geography. Three of the customs and superstitions examined are related to prenatal and 12 of them are postpartum customs and superstitions. It has been observed that some customs and superstitions that have been applied in the past in many parts of our country are still applied, and some of them have disappeared as a result of the proving that they are harmful with the progress of medicine. As a result, Anatolia is a geography where there are many examples of customs and superstitions, especially about childbirth and pregnant women

Anahtar Kelimeler

Birth, Superstition, Custom

Kaynakça

• 1. Kundakcı M. "Moldo Kılıç, Isak Şaybekov ve Kalık Akıyev’in “Zelzele” Temalı Şiirlerinde Toplumsal Eleştiri." Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi 2019;115-129.
• 2. Türk Dil Kurumu, Genel Türkçe Sözlük. Erişim adresi: http://www.tdk.gov.tr. Erişim Tarihi: 15.05.2020
• 3. Yel AM. Hurafe, DİA, TDV Yayınları;1998.
• 4. Eğri G. Tokat ili bir sağlık ocağı bölgesindeki 15-49 yaş grubu evli kadınların doğum sonu dönemde anne ve bebek bakımına yönelik geleneksel uygulamaları. Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Programı, Sivas, 2008.
• 5. Doğan M. Büyük Türkçe Sözlük. 11. Baskı. İz Yayıncılık;1996. pp:285.
• 6. Hançerlioğlu O. İnanç sözlüğü. Remzi Kitabevi;1975.
• 7. Çobanoğlu A. Halk Arasında Yaşayan Hurafeler Üzerine Bir Alan Araştırması (Bursa/Osmangazi Örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kelam Anabilim Dalı, Sakarya, 2006.
• 8. Polat, K. Halk İnanışları (El Kitabı), Durmuş ARIK, Ahmet Hikmet EROĞLU, editör. Grafiker Yayınları; 2017. pp:442-464.
• 9. Kapağan E. Geçmişten Bugüne Safranbolu’da Batıl İnançlar (Hamile Kadınlar, Gelinler ve Çocuklar Örneğinde). Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi 2019;14:1-11.
• 10. Ergin M. Dede Korkut Kitabı I. 2.Baskı. Türk Tarih Kurumu Basımevi;1989.
• 11. Dıykanbayeva M. Kırgız Türklerinde Erkek Çocuğun Önemi ve Edebi Eserlere Yansıması. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi 2011;46:181-194.
• 12. Zhumabekov K. Türkiye Türkçesi Ve Kazak Türkçesinde Hayvan Adı İçeren Atasözleri Üzerine Karşılaştırmalı Bir Çalışma. Doktora Tezi, Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde, 2019.
• 13. Bilgin M. Üniversite öğrencilerinin değerlerinin ve fonksiyonel olmayan tutumlarının bazı değişkenler açısından irdelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2001;8(8).
• 14. Yalçın H. Anne Adaylarına Verilen Eğitimin (ASBEP) Gebelik, Doğum, Lohusalık ve Bebek Bakımına İlişkin Fonksiyonel Olmayan Uygulamalara Etkisi (Karaman İli Örneği). Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Bilim Dalı, Konya, 2011.
• 15. Karatay G. Kars ili I. no’lu sağlık ocağı bölgesinde yasayan kadınların sağlıkla ilgili bazı acil durumlarda başvurdukları uygulamaların belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi 2009;1(1):3-16.
• 16. Şakı A. Alımlama araştırmaları ve kültürel çalışmalar geleneğinin katkısı. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2007;6(11):119-131.
• 17. Başal HA. Türkiye'de doğum öncesi doğum ve doğum sonrası çocuk gelişimi ve eğitimine ilişkin gelenek, görenek ve inançlar. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 2006;19(1):45-70.
• 18. Şakiroğlu MH. "KOŞAY, Hamit Zübeyr", TDV İslâm Ansiklopedisi, Erişim Tarihi: 29.05.2020, Erişim adresi: https://islamansiklopedisi.org.tr/kosay-hamit-zubeyr
• 19. Yıldırım A, Şimşek H. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. 6. Baskı. Seçkin Yayıncılık;2006. pp:199-200.
• 20. Teke E. Osmaniye’de Doğumla İlgili İnanç ve Uygulamalar. Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Ünversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı ABD, Gaziantep, 2005.
• 21. Hotun N. İstanbul İli Halkalı Yöresindeki Kadınların Gebelik ve Doğuma İlişkin Geleneksel İnanç ve Uygulamaları. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Kadın Hastalıkları ve Doğum Hemşireliği Bilim Dalı, İstanbul, 1990.
• 22. Örnek S. Sivas ve Çevresinde Hayatın Safhalarıyla İlgili Batıl İnançların ve Büyüsel İşlemlerin Etnolojik Tetkiki. Ankara Üniversitesi DTCF Dergisi. DTCF Yayınları;1996. pp:174.
• 23. Başçetinçelik A. Adana Halk Kültüründe Kırk Basması-Nazar-Kırklama. Altın Koza Yayınları;2009.
• 24. Çakırer N, Çalışkan Z. Nevşehir İli Ağıllı Köyünde Gebelik, Doğum ve Lohusalığa İlişkin Geleneksel İnanç ve Uygulamalar. TAF Preventive Medicine Bulletin 2010;9(4):343-348.
• 25. Şenol V, Ünalan D, Çetinkaya F, Öztürk Y. Kayseri ilinde halk ebeliği ile ilgili geleneksel uygulamalar. Klinik Gelişim 2004;17(3/4):47-55.
• 26. Şenses M, Yıldızoğlu İ. Sekiz ayrı ildeki kaynana ve gelinlerin loğusalık ve çocuk bakımında geleneksel uygulamaları. Çocuk Forumu 2002;5(2):44-48.
• 27. Çetinkaya A, Dilek Ö, Seval C. Manisa’da çocuğu olan 15-49 yaş kadınların doğum sonu dönemde yenidoğan sağlığı ile ilgili geleneksel uygulamaları. CÜ Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2008;12(2):39-46.
• 28. Tortumluoglu G. Transkültürel hemşirelik ve kültürel bakim modeli örnekleri. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2004;8:47-57.
• 29. Santur A, Santur C. Altaylarda çocuk doğumu ve ölümü merasimleri. Uluslararası Anadolu İnançları Kongresi;2000;23-28 Ekim, Ürgüp-Nevşehir.
• 30. Şahin N. Ağrı ili Taşlıçay ilçesi İkiyamaç Köyünde gebelik ve doğumla ilgili inanış ve uygulamalar ile bunların ana ve çocuk sağlığı üzerine etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 1996.
• 31. Eğri G, Gölbaşı Z. 15-49 yaş grubu evli kadınların doğum sonu dönemde bebek yakımına yönelik geleneksel uygulamaları. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni 2007;6(5):313-320.
• 32. Çevirme H, Sayan A. Alkarısı inanmaları ve bilim. Milli Folklor 2005;17(65):67-72.
• 33. Selçuk A. Tahtacıların doğum ile ilgili inanç ve uygulamalarına fenomenolojik bir yaklaşım. Türklük Bilimi Araştırmaları 2004;16.
• 34. Yılmaz MA. Aladağ Halk Kültürü Araştırması. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı, Adana, 2005.
• 35. Işık MT, Akçınar M, Kadıoğlu S. Mersin ilinde gebelik, doğum ve loğusalık dönemlerinde anneye ve yenidoğana yönelik geleneksel uygulamalar. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi 2010;7(1).
• 36. Alan S, ve ark. Kültürümüzde yer alan geleneksel sağlık uygulamalarına ilişkin bir çalışma. Çukurova Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2009;25(1,2,3):137-147.