Osmanlı Devleti’nde İlk Yapay Uzuv Üretimi

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 1, 124 - 130, 26.01.2021

Elif Gültekin

https://doi.org/10.31020/mutftd.808511

Cited By: 1

Öz

Amaç: Bu çalışmanın temel amacı, Osmanlı İmparatorluğu'nda modern protezlerin üretimine ne zaman başlandığı sorusuna, Başbakanlık Osmanlı Arşivi belgeleri ışığında yanıt aramaktır.
Yöntem: Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde Ocak 2019 ile Temmuz 2019 tarihleri arasında katalog taraması yapılmıştır. Anahtar kelime olarak “suni aza”, “suni el”, “suni kol”, “suni ayak”, “suni bacak” kullanılmış ve Osmanlı Devleti’nde ilk modern yapay uzuvların üretimine dair tespit edilen 39 belgenin tamamı çalışmaya dahil edilmiştir. Ardından belgeler yazar tarafından okunmuş ve bilimsel olarak değerlendirilmiştir.
Bulgular: Daha önceki bazı çalışmalarda, Osmanlı Devşleti’nde yapay uzuv üretiminin Sadettin Paşa’nın protezinin yenilenmesinin çok maliyetli olması nedeniyle başladığı bildirilmiştir. Ancak bu çalışma, yeni bir proteze ihtiyaç duyanın Sadettin Paşa değil, Rauf Paşa olduğunu ve devletin ilk yapay uzuv uygulamalarını başlatmak için hiçbir masraftan kaçınmadığını ortaya koymuştur.
Sonuç: Bu çalışma, ilk modern yapay uzuv üretiminin II. Abdülhamid döneminde başladığını ve ardından devam ettiğini ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler

Tıp Tarihi, Osmanlı Devleti, Yapay uzuvlar, Protez, Ortez

The First Production of Artificial Limbs in The Ottoman State

Öz

Aim: The main goal of this study is looking for an answer in the light of the documents of the Ottoman Archives of the Prime Minister’s Office to the question that when the production of modern artificial limbs in the Ottoman Empire was started.
Method: A catalog review was made on the website of Ottoman Archives of the Prime Minister’s Office between January 2019 and July 2019. In the catalog review, the keywords “suni aza (artificial limbs)”, “suni el (artificial hand)”, “suni kol (artificial arm)”, “suni ayak (artificial foot)”, “suni bacak (artificial leg)” were used and all determined 39 documents, that will enable us to illuminate the process of first-time production of modern artificial limbs in the Ottoman State were included in the study. The documents written in Ottoman Turkish were read by the author and evaluated scientifically.
Results: In some previous studies, it was reported that the local production of artificial limbs in Ottoman State started, since the renovation of Sadettin Pasha’s prosthesis was too expensive. However, this study revealed, that the person needed a new prosthesis was Rauf Pasha, not Sadettin Pasha and that the State spared no expense to start the first artificial limbs practices.
Conclusion: This study revealed that the production of the first modern artificial limbs began during the reign of Abdülhamid II and continued after him.

Anahtar Kelimeler

History of Medicine, Artificial Limbs, Ottoman State, Prosthesis, Orthosis

Kaynakça

• 1. Sachs M. Bojunga J. Encke A. Historical Evolution of Limb Amputation. World Journal of Surgery 1999; 23(2): 1088-1093.
• 2. Robinson KP. Historical Aspects of Amputation. Annals of the Royal College of Surgeons of England 1991; 73: 134-136.
• 3. Markatos K. et. al. Pare and Prosthetics: The Early History of Artificial Limbs. Surgical Innovation 2016; 25(2): 183-186.
• 4. Ham R. Cotton L. The History of Amputation Surgery and Prosthetics. In: Limb Amputation. Boston: Springer, 1991.
• 5. Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivleri, BOA. HH.I. 223/103,
• 6. Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivleri, HR.SFR.4 460/13.
• 7. Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivleri, HR.SFR.4 460/15.
• 8. Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivleri, Y.MTV 73/113.
• 9. Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivleri, Y.MTV 65/109.
• 10. Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivleri, BEO 266/19908.
• 11. Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivleri, I. HUS 22/41.
• 12. Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivleri, BEO 381/28548.
• 13. Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivleri, I. HUS 28/93.
• 14. Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivleri, Y.A.HUS 306/81.
• 15. Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivleri, BEO 461/34528.
• 16. Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivleri, BEO 462/34646.
• 17. Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivleri, ML.EEM 238/52.
• 18. Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivleri, HR.TH 182/76.
• 19. Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivleri, I.TAL 104/9.
• 20. Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivleri, BEO 535/40125.
• 21. Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivleri, BEO 560/41966.
• 22. Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivleri, I.TAL 70/13.
• 23. Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivleri, DH.MKT 327/28.
• 24. Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivleri, BEO 1212/90852.
• 25. Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivleri, DH.MKT 2196/51.
• 26. Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivleri, BEO 770/57719.
• 27. Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivleri, HH.I 226/61.
• 28. Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivleri, BEO 4403/330160.
• 29. Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivleri, I.TAL 135/23.
• 30. Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivleri, ML.EEM 385/36.
• 31. Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivleri, HH.I 230/21.
• 32. Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivleri, BEO 752/56379.
• 33. Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivleri, BEO 827/61998.
• 34. Birdane L. et. al. The Development of Artificial Organs and Prostheses Worldwide and in the Ottoman Empire. Journal of Medical Biography 2016; 24(3): 323-327.
• 35. Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivleri, HR.ID 1391/34.
• 36. Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivleri, HR.ID 1391/35.
• 37. Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivleri, HR.ID 1391/37.
• 38. Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivleri, HR.ID 1391/36.
• 39. Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivleri, HR.ID 1391/40.
• 40. Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivleri, HR.ID 1391/38.
• 41. Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivleri, HR.ID 1391/41.
• 42. Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivleri, BEO 4361/327049.
• 43. Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivleri, HR.SYS 2446/22.
• 44. Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivleri, HR.SYS 2451/52.
• 45. Tanaçan H. Türk Ortopedisinin Tarihçesi. Acta Orthopaedica et Traumatologica Turcica 1993; 27: 151-159.
• 46. Alpsoy C. Suni Uzuvlar ve Ortopedik Cihazlar. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları, 1951.