On regime of the children and protection of health in ʿAlī b. Rabban al-Ṭabarī’s Firdaws al-Ḥikma fī al-Ṭibb

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 2, 269 - 283, 17.05.2021

Ahmet Aciduman , Gözde Acıduman

https://doi.org/10.31020/mutftd.711186

Cited By: 1

Öz

Object: The aim of this study is to present and evaluate the sections on the regime of children and protection of health in ʿAlī b. Rabban al-Ṭabarī’s Firdaws al-Ḥikma fī al-Ṭibb, which is accepted as one of the first medical compendiums in the Medieval Islamic world.
Material and Methods: A copy of Firdaws al-Ḥikma edited by Muḥammad Zubayr al-Ṣiddīḳī and printed in Kunstdruckerei Sonne (Maṭbaʿa-i Āf-tāb) in Berlin in 1928 was examined. The first chapter of the fourth article of the second newʿ of Firdaws al-Ḥikma is “on the regime of children and protection of health” and the second chapter “on the education of the child when it grows up” and the mentioned sections are translated from Arabic into Turkish and presented in the results section of the article and discussed with the related literature.
Results: In the first part, the nutrition of the baby, the properties of the wet-nurse, the food of the wet-nurse, the things to be done when the wet-nurse’s milk is decreased, thinned or intense, some diseases of children and their treatment, the food and drink of children, time of teething and some discomfort in the child in this period are stated. In the second part, the sports to be done when the child grows up, the food and drink of children, the qualifications of the teacher required for the education of the child and the subjects on which the children will be trained are reported.
Conclusion: The research reveals that while writing the sections about the regime of children, although he declared that he benefited from the words of Galenus, Ṭaberī could probably have benefited from Oribasius’ the Livres Incertains of Collectiones Medicae and Synopsis.

Anahtar Kelimeler

ʿAlī b. Rabban al-Ṭabarī, Firdaws al-Ḥikma, Pediatrics, History of medicine

ʿAlī b. Rabben eṭ-Ṭaberī’nin Firdevsu’l-Ḥikme fī’ṭ-Ṭıbb adlı eserinde çocukların tedbiri ve sağlığın korunması üzerine

Öz

Amaç: Bu çalışmanın amacı Orta Çağ İslam dünyasında yazılmış ilk tıbbi künnāş olarak kabul edilen ʿAlī b. Rabben et-Ṭaberī’nin Firdevsu’l-Ḥikme fī’ṭ-Ṭıbb adlı eserindeki çocukların tedbiri ile sağlığın korunması ile ilgili bölümlerinin sunulması ve değerlendirilmesidir.
Gereç ve Yöntem: Çalışmada Firdevsu’l-Ḥikme’nin Muḥammed Zubeyr eṣ-Ṣiddīḳī tarafından hazırlanmış ve 1928 yılında Berlin’de Kunstdruckerei Sonne (Maṭbaʿa-i Āf-tāb)’de basılmış olan bir nüshası incelenmiştir. Firdevsu’l-Ḥikme’nin ikinci nevʿinin, dördüncü makalesinin birinci faslı “Çocukların tedbiri ve sağlığın korunması hakkında” ve ikinci faslı “Büyüdüğünde çocuğun terbiyesi hakkında” olup, adı geçen bölümler Arapçadan Türkçeye çevrilerek yazının bulgular kısmında sunulmuş ve ilgili literatür eşliğinde tartışılmıştır.
Bulgular: Birinci bölümde bebeğin beslenmesi, sütannenin özellikleri, sütannenin yiyecekleri, emziren kişinin sütünün azaldığı, inceldiği ya da yoğun olduğu durumlarda yapılacaklar, çocuklarda görülen bazı hastalıklar ve bunların tedavileri, çocukların yiyecekleri ve içecekleri, dişlerin çıkma zamanı ile bu dönemde çocukta görülen bazı rahatsızlıklar açıklanmıştır. İkinci bölümde ise çocuğun büyüdüğünde yapması gereken sporlar, yiyeceği, içeceği, çocuğun eğitimi için gereken öğretmenin nitelikleri ile çocukların hangi konularda eğitilecekleri bildirilmiştir.
Sonuç: Yapılan araştırma Ṭaberī’nin çocukların tedbiri hakkındaki bölümleri yazarken, her ne kadar kendisi Galenus’un sözlerinden yararlandığını bildirse de büyük olasılıkla Oribasius’un Collectiones Medicae adlı eserinin Livres Incertains’ı ile Synopsis’inden yararlanmış olabileceğini ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

ʿAlī b. Rabben et-Ṭaberī, Firdevsu’l-Ḥikme, Çocuk sağlığı ve hastalıkları, Tıp tarihi

Kaynakça

• 1. Pormann PE, Savage-Smith E. Medieval Islamic Medicine. Edinburgh: Edinburgh University Press; 2007.
• 2. Aydın F. Ali b. Rabben et-Taberî hayatı ve eserleri. Sakarya Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 1996;1:303-31.
• 3. Taylan N. Ali b. Rabben et-Taberî. In: Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Cilt 2. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı; 1989. pp:434-6.
• 4. Kaya M. Firdevsü’l-Hikme. In: Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Cilt 13. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı; 1996. pp:131-2.
• 5. Aydüz S. İslam dünyasının ilk tıp ansiklopedisi Firdevsü’l-Hikme ve müellifi ʿAlī b. Sehl Rabbān Ṭaberī: Hayatı ve eserleri. Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı 2013; 11(15):17-33.
• 6. Meyerhof M. ʿAlî at-Tabarî’s “Paradise of Wisdom” one of the oldest Arabic compendiums of medicine. Isis 1931;16(1):6-54.
• 7. Browne EG. Arabian Medicine-İslâm Tıbbı, Çeviren: Anaş E. İstanbul: İnkılâb Yayınları; 2012. p:52.
• 8. Ullmann M. Islamic Medicine. Edinburgh: Edinburgh University Press, 1978.
• 9. Acıduman A. ʿAlī b. Sehl Rabben et-Ṭaberī’nin Firdevsu’l-Ḥikme adlı eserinde Hint tıbbından “Tıp Öğrenciliği” ve “Tedavinin Değerlendirilmesi” üzerine. Lokman Hekim Dergisi 2017;7(1):41-50.
• 10. ʿAlī b. Rabban al-Ṭabarī. Firdausu’l-Ḥikmat or Paradise of Wisdom. Edited by Siddīqī MZ. Berlin: Kunstdruckerei Sonne; 1928.
• 11. Soranus. Gynecology. Translated with an introduction by Temkin O with the assistance of Eastman NJ, Edelstein L, Guttmacher AF. Reprint. Softshell Books Edition; 1991.
• 12. Galen. A Translation of Galen’s Hygiene (De Sanitate Tuenda) by Green RM with an Introduction by Sigerist HE. Springfield, Ilinois: Charles C. Thomas; 1951.
• 13. Oribase. Oeuvres d’Oribase, Texte Grec, En Grande Partie Inédit, Collationné Sur Les Manuscrits, Traduit Pour La Première Fois En Français; Avec Une Introduction, Des notes, Des Tables Et Des Planches, Par Les Docteurs Bussemaker et Daremberg. Tome Troisième. Paris: A L’Imprimerie Impériale; 1858. 14. Oribase. Oeuvres d’Oribase, Texte Grec, En Grande Partie Inédit. Collationné Sur Les Manuscrits, Traduit Pour La Première Fois En Français, Avec Une Introduction, Des notes, Des Tables Et Des Planches Par Les Docteurs Bussemaker Et Ch. Daremberg. Tome Cinquième. Paris: A L’Imprimerie Nationale; 1873.
• 15. Yaşar Soydan N, Aşkit Ç, Acıduman A. Amidalı Aetius ve çocuk sağlığı ve hastalıkları üzerine bir değerlendirme. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi 2018;61(1-2):27-50.
• 16. Paulus Aegineta. The Seven Books of Paulus Aegineta. Translated from the Greek With A Commentary Embracing A Complete View of the Knowledge Possessed by the Greeks, Romans, and Arabians On All Subjects Connected With Medicine and Surgery by Adams F, In Three Volumes, Vol. I. London: Printed for the Sydenham Society; 1844. 17. İlgili Ö, Acıduman A. Aeginalı Paulus’un Epitome adlı eserinde hamile bakımı ve pediyatri üzerine. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası 2017;70(1):5-11.
• 18. Ullmann M. Die Schrift des Rufus „De infantium curatione” und das Problem Autorenlemmata in den „Collectiones medicae” des Oreibasios. Medizinhistorisches Journal 1975;10(3):165-90.
• 19. Sarton G. Introduction to the History of Science. Volume 1, from Homer to Omar Khayyam. Reprinted. Baltimore: Published for the Carnegie Institution of Washington by The Williams & Wilkins Company;1953. p:260.
• 20. Acıduman A. Sābit b. Ḳurra’nın Kitābu’ẕ-Ẕaḫīre fī ʿİlmi’ṭ-Ṭıbb adlı eserinde çocukların korunması üzerine. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi 2018;61(3-4):86-91.
• 21. Platon. Yasalar [Nomos]. Eski Yunanca aslından Türkçesi: Şentuna C, Babür S. İlk Basım: Ara Yayıncılık, 1988/1992 (iki cilt halinde). Pharmakon’da birinci basım. Ankara: Pharmakon Yayınevi; 2019.
• 22. Sezgin F. Geschichte Des Arabischen Schriftums, Band III, Medizin-Pharmazie-Zoologie-Tierheilkunde Bis ca. 430 H. Leiden: E. J. Brill; 1970. pp:61, 64-8,164-5. 23. Aşkit Ç. Rāzī: Practica Puerorum. Dört Öge 2019;15:47-74.
• 24. Garrison FH. An Introduction to the History of Medicine with Medical Chronology, Bibliographic Data and Test Questions. Philadelphia and London: W.B. Saunders Company; 1913. p:87.
• 25. Castiglioni A. A History of Medicine, Translated from the Italian and Edited by Krumbhaar EB. Second Edition, Revised and Enlarged. New York: Alfred A. Knopf; 1947. p:266.