One of the Pioneers of Turkish Anatomy Terminology Ord. Prof. Dr. Zeki Zeren: His Life and Works

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 1, 18 - 23, 24.01.2022

Ozan Turamanlar

https://doi.org/10.31020/mutftd.1017921

Öz

Zeki Zeren, was born in 1900 in Istanbul, died in the same city in 1973. After graduating from Istanbul Darülfünun, Faculty of Medicine in 1923, he worked as an assistant and chief assistant in the fields of anatomy and surgery, and as an surgeon and chief physician in some cities in Turkey. His academic life, which started in 1933, continued until shortly before his death. He made important contributions to the development of anatomy teaching, research and practical dissection studies in Turkey. He made an intense effort to transform medical terms from Ottoman terminology to Turkish, to collect and organize many anatomical terminology that we use today without being strange in Turkish, to provide a systematic and topographic anatomy collection with their Latin equivalents. Zeren's publications, collaborative works, and especially his dictionary containing anatomy terms, which were used as a textbook for many years, were effective in filling a large gap. Zeki Zeren had many publications in national and international scientific and various journals. Zeren should be considered not only as an academician who has worked in the scientific field, but also as an active activist in the fields of culture and civilization in his own time.

Anahtar Kelimeler

Zeki Zeren, anatomy, terminology.

Türkçe Anatomi Terminolojisinin Öncülerinden Ord. Prof. Dr. Zeki Zeren: Hayatı ve Eserleri

Öz

1900 yılında İstanbul’da doğan Zeki Zeren, 1973 yılında aynı şehirde vefat etmiştir. 1923 yılında İstanbul Darülfünunu Tıp Fakültesi’nden mezun olduktan sonra anatomi ve cerrahi alanlarında asistan ve başasistan olarak, bazı şehirlerde de cerrah ve başhekimlik görevlerini üstlenmiştir. 1933 yılında başlayan akademik hayatı ölümünden kısa süre öncesine kadar devam etmiştir. Türkiye’de anatomi öğretimi, araştırma ve pratik teşrih (diseksiyon) çalışmalarının geliştirilmesinde önemli katkıları olmuştur. Tıp terimlerini Osmanlı Türkçesi terminolojisinden Türkçe’ye dönüştürülmesi, derleme ve düzenlenmesinde, aynı zamanda terimlerin Latince karşılıklarıyla birlikte sistemli ve topoğrafik bir anatomi koleksiyonu kazandırabilmek için yoğun bir çaba göstermiştir. Zeren’in uzun yıllar ders kitabı olarak okutulan yayınları, ortak çalışmaları ve özellikle anatomi terimlerini içeren sözlüğü, büyük bir boşluğun doldurulmasında etkili olmuştur Zeki Zeren’in ulusal-uluslararası bilimsel yayını ile çeşitli gazete ve dergilerde yayımlanmış bir çok yayını bulunmaktadır. Zeren, bilimsel alandaki çalışmalarının yanı sıra sosyal, kültürel ve medeniyet alanlarındaki faaliyetleri ile de etkin bir aktivist olarak da değerlendirilmelidir.

Anahtar Kelimeler

Zeki Zeren, anatomi, terminoloji

Kaynakça

• 1. Erdem M. Ord. Prof. Dr. Zeki Zeren (1900-1973) Anatomi Terimlerinin Türkçe’leştirilmesinde Öncü Anatomist. Nobel Medicus 2017;13(3):69-71.
• 2. Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi 10. cilt. İstanbul: Anadolu Yayıncılık; 1983.
• 3. Alpay M, Zeybek A. Türk Tıp ve Anatomi Eğitiminin Değişimine Genel Bir Bakış. KOU Sag Bil Derg 2021;7(1):6-10.
• 4. Şehsüvaroğlu B.N. Bizde Anatomi Öğretimine Dair. İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası 1952;15 (1):402-404.
• 5. Atmaca NS. Türk Tıp Dilinin Tarihsel Gelişimi. Sağlık Bilimlerinde Süreli Yayıncılık 2.Ulusal Sempozyumu: 28-05-2004; Ankara; 197-210.
• 6. Kâhya E, Erdemir, AD. Bilimin ışığında Osmanlıdan Cumhuriyete Tıp ve Sağlık Kurumları. Türkiye Diyanet Vakfı; 2000.
• 7. Erdemir AD. Tıp Tarihi. Nobel Tıp Kitabevleri. 2014.
• 8. TBMM Albümü, Cilt 2 (1950-1980). Ankara: TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü Yayınları; 2010.
• 9. Cankur NŞ. Tıp eğitiminde dil: II Eğitim dilinde Turkce’nin yeri ve geleceği. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakultesi Dergisi 2002; 28(1):33-35.
• 10. Akkın SM. Türkçe Anatomi Terminolojisinin Kurucusu: Zeki Zeren. Anatomiden Güncel Haberler. Deonta Yayıncılık 2003;2:8.
• 11. Ülker S. Bilim dili ve Türkçe. Güncel Gastroenteroloji 2003;7:1-3.
• 12. Zeren Z. Latince - Türkçe - Osmanlıca Anatomi Sözlüğü ve Türk Anatomi Terimleri. Hüsnütabiat Basımevi; 1946 .
• 13. Zeren Z. Topoğrafik Anatomi. Hüsnütabiat Basımevi; 1949.
• 14. Çıkmaz S. Türkçe Anatomi Terimlerinin Etimolojik ve Semantik Açıdan İncelenmesi, Trakya Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Anatomi Anabilim Dalı Doktora Tezi. Edirne, 2006.
• 15. Zeren Z. Sıhhat, Terbiye ve Giyim Hakkında Umumi Prensip ve Âdetler. Kanaat Kitabevi; 1940.
• 16. Özden BA. Gökhan Akçura ile Söyleşi - İstanbul'un Şenlikli Tarihine Bir Yolculuk. Toplumsal Tarih: Sayı:318 Sayfa: 62-66. 2020.
• 17. Saygızlıkla savaş derneğin tüzüğünü neşrediyoruz. Akşam Gazetesi 1945; Aralık 25; 7.
• 18. Köselioğlu L. Kaf Dağı'nın Ötesi. İletişim Yayınevi; 2008.
• 19. Koptagel G. İstanbul Üniversitesi’nde Eskilerden Bildiklerim, Hatırladıklarım. Osmanlı Bilimi Araştırmaları 2010;(11)1:203-234.
• 20. Özaydın Z. Türk tıp ve tabii ilimler tarihi bibliyografyası (tıp-eczacılık-diş hekimliği, veterinerlik hekimliği, hemşirelik, ebelik), (19-21. yy.): Cumhuriyetin 90. yılı anısına / İstanbul: İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi; 2012.