Hatay Devleti Dönemi (02.09.1938-29.06.1939) Hatay’da Sağlık Alanında Yaşanan Gelişmeler

Yıl 2025, Cilt: 15 Sayı: 1, 165 - 174

Mahmut Bolat

https://doi.org/10.31020/mutftd.1543603

Öz

Amaç: Bu çalışmada, Hatay Devleti’nin sağlık teşkilatı, sağlık politikaları ile bu dönemde Hatay Devleti’nde görülen hastalıklar ve bu hastalıkları önlemeye yönelik yapılan mücadelelerin ortaya konması amaçlanmıştır.
Yöntem: Bu çalışmada, nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi metodu kullanılmış ve Hatay Devleti’nin Resmi Gazetesi ve Hatay Devleti Millet Meclisi Zabıtları gibi resmi yayınları yanında dönemin gazeteleri, arşiv belgeleri ve telif-tetkik eserler kullanılarak Hatay Devleti dönemi Hatay’da sağlık alanında yaşanan gelişmeler konu edilmiştir. Bu çalışma, haziran-ağustos 2024 tarihleri arasında hazırlanmıştır.
Bulgular: Hatay Devleti dönemi sağlık alanında özellikle önceki dönemden kalan sorunlar ki bunlar; yetersiz sağlık kurumu ve personeli ile manda idaresi döneminde gereken ilgi gösterilmediğinden ciddi bir sorun haline gelmiş başta sıtma olmak üzere trahom ve verem gibi hastalıklardır. Hatay Devleti bu temel problemlerinin çözümüne yönelik olarak verdiği sağlık mücadelesinde, ihtiyaç duyulan kurum ve teşkilatlar oluşturulmasına, bu kurumlarda nitelikli sağlık personeli istihdam etmeye çalışmıştır. Türkiye Cumhuriyeti Devleti de bu problemlerin çözümüne yakın ilgi göstermiş ve görevlendirdiği kişi ve kurumlar vasıtasıyla bu mücadeleye katkı sunmuştur.
Sonuç: Hatay Devleti kurduğu sağlık kadrosu ve teşkilatı ile Hatay’ın sağlık sorunlarının çözümü için mücadele etmiştir. İdari ve hukuki düzenlemelerinin yanı sıra, yeni hastane ve dispanserlerin kurulması, mevcutlarının şartlarının iyileştirilmesi, kapasitelerinin arttırılması ve buralara nitelikli sağlık personeli temin edilmesine çalışmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hatay Devleti, Hatay Millet Meclisi, Sağlık Politikaları, Sıtma

Hatay State Period (02.09.1938-29.06.1939) Developments in the Field of Health in Hatay

Öz

Objective: The aim of this study is to reveal the health organization of the Hatay State, health policies, diseases seen in the Hatay State during this period and the struggles against them.
Method: In this study, document analysis method, one of the qualitative research methods, was used and the developments in the field of health in Hatay during the period of the State of Hatay were discussed by using official publications such as the Official Gazette of the State of Hatay and the Minutes of the National Assembly of the State of Hatay, as well as newspapers of the period, archival documents and copyrighted works.
Findings: The problems in the field of health in the period of the State of Hatay, especially the problems that remained from the previous period, such as inadequate health institutions and personnel, and diseases such as malaria, trachoma and tuberculosis, which had become a serious problem due to the lack of attention during the mandate administration. In its health struggle to solve these basic problems, the State of Hatay tried to establish the necessary institutions and organizations and to employ qualified health personnel in these institutions. The Republic of Turkey also paid close attention to the solution of these problems and contributed to this struggle through the people and institutions it assigned.
Conclusion: The State of Hatay struggled to solve Hatay's health problems with the health staff and organization it established. In addition to its administrative and legal arrangements, it endeavored to establish new hospitals and dispensaries, improve the conditions of the existing ones, increase their capacities and provide them with qualified health personnel.

Anahtar Kelimeler

Hatay State, Hatay National Assembly, Health Policies, Malaria

Kaynakça

• 1. Sofuoğlu A, Dağıstan A. İşgalden Katılıma Hatay. Phoenix Yayınevi; 2008.
• 2. Sarınay Y. Atatürk’ün Hatay Politikası-I (1936-1938). In: Atatürk Dönemi Türk Dış Politikası - Makaleler. Atatürk Araştırma Merkezi; 2010.
• 3. Gönlübol M, Sar C. Atatürk ve Türkiye’nin Dış Politikası (1919-1938). Atatürk Araştırma Merkezi; 1990.
• 4. Oran B, ed. Türk Dış Politikası, Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, Cilt 1: 1919-1980. İletişim Yayınları; 2009.
• 5. Soysal İ. Tarihçeleri ve Açıklamaları ile Birlikte Türkiye’nin Siyasal Andlaşmaları (1920- 1945), 1. Cilt. Türk Tarih Kurumu Basımevi; 2000.
• 6. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Cumhuriyet Arşivi (BCA), 30.10.222.501.4, 27.01.1937.
• 7. Melek A. Hatay Nasıl Kurtuldu. Türk Tarih Kurumu Yayınları; 1991.
• 8. Cumhuriyet Gazetesi, 28.01.1937.
• 9. Türk Sözü Gazetesi, 31.01.1937.
• 10. Ulus Gazetesi, 28.01.1937.
• 11. Bolat M. Milli Hatay Mitingi (1937). In: Türk Tarihçiliğinde Kırk Yıl: Prof. Dr. Mustafa Yılmaz’a Armağan. Siyasal Kitabevi; 2023.
• 12. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Cumhuriyet Arşivi (BCA), 490.1.606.97.1, 04.02.1937.
• 13. Tuncer H. Atatürkçü Dış Politika. Kaynak Yayınları; 2008.
• 14. Akyol T. Ama Hangi Atatürk. Doğan Kitap; 2008.
• 15. Payaslı V. Siyasal, Sosyal ve Kültürel Yönleriyle Sancak’tan Vilayet’e Hatay (1921-1960). Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi; 2013.
• 16. Tekin M. Hatay’ın İşgal Yılları ve Bağımsız Hatay Devleti Kronolojisi (1918-1939). Atatürk Araştırma Merkezi; 2010.
• 17. Can R, Kadıoğlu S. Hatay Cumhuriyeti’nde Sağlık Hayatı: Yerel Yenigün Gazetesindeki Yansımalar. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi 2013;3(1):34-52.
• 18. Tekin M, ed. Hatay Devleti Millet Meclisi Zabıtları. Atatürk Araştırma Merkezi; 2009. 19. Ulus Gazetesi, 06.09.1938.
• 20. Sarınay Y. Atatürk’ün Hatay Politikası II (1938-1939). Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi 1996;12(35):407-454.
• 21. Cumhuriyet Gazetesi, 08.09.1938.
• 22. Akşam Gazetesi, 08.09.1938.
• 23. Hatay Devleti Resmi Gazetesi, 26.10.1938.
• 24. BCA (ATESE Arşivi), 110.9.1.14.8.0.9, 05.10.1938.
• 25. Hatay Devleti Resmi Gazetesi, 08.11.1938.
• 26. BCA (ATESE Arşivi) 110.9.1.14.8.0.48, 08.06.1939.
• 27. Hatay Devleti Resmi Gazetesi, 10.11.1938.
• 28. Hatay Devleti Resmi Gazetesi, 3.12.1938.
• 29. Akşam Gazetesi, 02.09.1938.
• 30. Ulus Gazetesi, 02.09.1938.
• 31. Ulus Gazetesi, 26.01.1939.
• 32. Akşam Gazetesi, 26.01.1939.
• 33. Cumhuriyet Gazetesi, 23.04.1939.
• 34. BCA, 30.10.225.515.15, 10.05.1939.
• 35. Cumhuriyet Gazetesi, 30.05.1939.
• 36. Ulus Gazetesi, 30.05.1939.
• 37. Hatay Devleti Resmi Gazetesi, 01.03.1939.