Review of Studies on Rational Medicine Use of Nurses in Turkey Between 2010-2024

Yıl 2025, Cilt: 15 Sayı: 1, 156 - 164, 31.01.2025

Sencer Yurtsever , R. Nalan Tiftik

https://doi.org/10.31020/mutftd.1583332

Öz

Purpose: The incorrect and unnecessary use of medicines pose significant public health risks, such as antibiotic resistance and drug-related morbidity. The World Health Organization’s rational use of medicines (RUM) principles are among the most crucial actions against this situation. This study aimed to examine studies evaluating the RUM-related knowledge, attitudes and behaviors of nurses in our country.
Methods: Google academic, mkutup.gov.tr and Researchgate databases were searched for the keywords ‘’nurse’’ and ‘’rational medicine.’' Studies published in peer-reviewed scientific journals scanned in Ulakbim and other indexes in Turkey between 2010-2024 were found. Studies that met the inclusion criteria were examined and the level of knowledge of nurses about RUM was evaluated.
Results: 8 studies that met the criteria out of 10 were evaluated. Four articles with significant data flaws were excluded from the study and the other four were evaluated. The total participants were 837. The most common medication errors were incorrect timing of drug administration (57%) and missed doses (49%). While 62.9% of participants claimed to have good knowledge of medication purposes, only 10.8% reported a high level of understanding of drug action duration. Lack of information regarding contraindications, side effects and drug/food interactions was clearly prominent.
Conclusion: Although the knowledge level of nurses in Turkey on RUM is considered sufficient, there is a lack of knowledge about drug interactions and special conditions (pediatric and pregnancy). This situation reveals the importance of initiatives to increase the knowledge level of nurses by receiving RUM training. However, it is evaluated that the number of studies on RUM in our country is quite limited and more research is needed in this area.

Anahtar Kelimeler

Rational drug, Rational use of medicine, Nurse

Türkiye’de Hemşirelerin Akılcı İlaç Kullanımı İle İlgili 2010-2024 Yılları Arasında Yapılmış Çalışmaların İncelenmesi

Öz

Amaç: İlaçların yanlış ve gereksiz kullanımı, antibiyotik direnci ve ilaca bağlı morbidite gibi halk sağlığını tehdit eden sorunlar yaratmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü'nün akılcı ilaç kullanımı (AİK) ilkeleri bu duruma karşı en önemli önlemlerdendir. Bu çalışmada ülkemizde hemşirelerin akılcı ilaç kullanımına yönelik bilgi, tutum ve davranışlarını değerlendiren çalışmaların incelenmesi amaçlandı.
Yöntem: Google akademik, mkutup.gov.tr ve Researchgate veri tabanları ‘’hemşire’’ ve ‘’akılcı ilaç’’ anahtar sözcükleri için araştırıldı. 2010-2024 yılları arasında Türkiye’de Ulakbim ve diğer indekslerde taranan hakemli bilimsel dergilerde yayınlanan çalışmalar bulundu. Dahil edilme kriterlerine uyan çalışmalar incelenerek hemşirelerin AİK ile ilgili bilgi düzeyleri değerlendirildi.
Bulgular: Belirlenen zaman aralığında ulaşılan 10 makaleden kriterleri sağladığı belirlenen 8 çalışma değerlendirildi. İçerdiği verilerde büyük eksiklikler olan 4 makale çalışmadan dışlanarak kalan 4 makale değerlendirildi. Toplam katılımcı sayısı 837 idi. En sık karşılaşılan ilaç hataları, ilacın yanlış zamanda uygulanması (%57) ve dozun atlanmasıydı (%49). Katılımcıların %62,9'u ilaçların kullanım amacını iyi bildiğini, %10,8'i ilaçların etki süresi hakkında bilgisinin çok iyi olduğunu belirtti. İlaçların kontrendikasyonları, yan etkileri ve ilaç/besin etkileşimleri gibi konularda bilgi eksikliği belirgin olarak öne çıktı.
Sonuç: Türkiye’de hemşirelerin AİK konusunda bilgi düzeyleri genel olarak yeterli görülmekle birlikte, ilaç etkileşimleri ve özel durumlar (pediatrik ve gebelik) konusunda bilgi eksiklikleri mevcuttur. Bu durum, hemşirelerin AİK eğitimi alarak bilgi düzeylerinin arttırılmasına yönelik girişimlerin önemini ortaya koymaktadır. Bununla birlikte ülkemizde AİK ile ilgili çalışmaların oldukça kısıtlı sayıda olduğu ve bu alanda daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulduğu değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Akılcı ilaç, Akılcı ilaç kullanımı, Hemşire

Kaynakça

• 1. World Health Organization. Promoting rational use of medicines: core components (No. WHO/EDM/2002.3). World Health Organization; 2002.
• 2. Rottenkolber D, ve ark. Net of Regional Pharmacovigilance Centers. Adverse drug reactions in Germany: direct costs of internal medicine hospitalizations. Pharmacoepidemiol Drug Saf 2011;20(6):626-34. doi: 10.1002/pds.2118.
• 3. Pirmohamed M, ve ark. Adverse drug reactions as cause of admission to hospital: Prospective analysis of 18 820 patients. BMJ 2004;329:15–19. doi: 10.1136/bmj.329.7456.15.
• 4. Ofori-Asenso R, Agyeman AA. Irrational Use of Medicines-A Summary of Key Concepts. Pharmacy (Basel). 2016;4(4):35. doi: 10.3390/pharmacy4040035.
• 5. Sweileh WM. Global research publications on irrational use of antimicrobials: call for more research to contain antimicrobial resistance. Global Health 2021;17:94. https://doi.org/10.1186/s12992-021-00754-9
• 6. Llor C, Bjerrum L. Antimicrobial resistance: risk associated with antibiotic overuse and initiatives to reduce the problem. Ther Adv Drug Saf, 2014;5(6):229-41. doi: 10.1177/2042098614554919.
• 7. Aydın B, Gelal A. Akılcı ilaç kullanımı: yaygınlaştırılması ve tıp eğitiminin rolü. DEU Tıp Derg 2012;26(1):57-63
• 8. Vaismoradi M, ve ark. PRN Medicines Optimization and Nurse Education. Pharmacy (Basel). 2020;8(4):201. doi: 10.3390/pharmacy8040201. PMID: 33114731; PMCID: PMC7712763.
• 9. Makary MA, Daniel M. Medical error—The third leading cause of death in the US. BMJ 2016;353:i2139
• 10. Covell CL, Ritchie JA. Nurses’ responses to medication errors: Suggestions for the development of organizational strategies to improve reporting. J. Nurs Care Qual 2009;24:287–297
• 11. Şahingöz M, Balcı E. Hemşirelerin Akılcı İlaç Kullanımı. TAF Prev Med Bull 2013;12(1):57-64
• 12. Aşiret GD, ve ark. Evaluation Of The Knowledge And Experience Of The Nurses Those Serving To Geriatric Patients On Rational Drug-Use. Turk J Geriatr 2013;16(4):446-453
• 13. Saygılı M, Özer Ö, Uğurluoğlu Ö. Bir Kamu Hastanesinde Hemşirelerin Akılcı İlaç Kullanımına Yönelik Bilgi ve Davranışlarının Değerlendirilmesi. DEUHFED 2015;8(3):162-170
• 14. Pirinççi E, Bozan T. Bir Üniversite Hastanesinde Çalışan Hemşirelerin Akılcı İlaç Kullanım Durumları. Fırat Tıp Derg 2016;21(3): 129-136
• 15. Kurt ME, Ceylan A, Sev K. Hemşirelerin Akılcı İlaç Kullanımına Yönelik Bilgi ve Davranışlarının Değerlendirilmesi: Diyarbakır Selahaddin Eyyübi Devlet Hastanesi Örneği. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 2016;6(11):263-274.
• 16. Uzuntarla Y, Cihangiroğlu N. Hemşirelerin akılcı ilaç kullanımı ile kişilik özellikleri arasındaki ilişkinin analizi. TAF Prev Med Bull 2016;15(1):1-8
• 17. Karakoç MD, Uyanık Ö. Bir kamu hastanesinde görevli hemşirelerin akılcı ilaç kullanımı konusundaki bilgi, tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi. Sdüsbed 2018;9(2):112-118
• 18. Özatik F, ve ark. The Assessment of Knowledge and Attitudes of Personnels working in a Training and Research Hospital located in Central Anatolia on Rational Drug Use. MCBU-SBED 2018;5(1):10-16.
• 19. Şantaş F, Uğurluoğlu Ö. Hemşirelerin Akılcı İlaç Kullanımına İlişkin Davranışlarının Değerlendirilmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2018;21(4):264-270
• 20. Çobanoğlu A, Kızıltan B. Ebe ve Hemşirelerin Akılcı İlaç Kullanımına Yönelik Bilgi ve Davranışlarının İncelenmesi. Jaren 2020;6(3): 491-497. DOI: 10.5222/jaren.2020.46338
• 21. Taxis K, Barber N. Incidence and severity of intravenous drug errors in a German hospital. Eur J Clin Pharmacol 2004;59:815–7.
• 22. Oguz E, Alasehirli B, Demiryurek AT. Evaluation of the attitudes of the nurses related to rational drug use in Gaziantep University Sahinbey Research and Practice Hospital in Turkey. Nurse Educ Today 2015;35(2):395-401
• 23. Westbrook JI, ve ark. Association of interruptions with an increased risk and severity of medication administration errors. Arch Intern Med 2010;170(8):683-690. doi:10.1001/archinternmed.2010.65
• 24. Ulupınar S, Akıcı A. Hemşirelik Uygulamalarında Akılcı İlaç Kullanımı. Türkiye Klinikleri J Pharmacol-Special Topics 2015;3(1):84-93
• 25. Chua GP, ve ark. Medication Safety: A Need to Relook at Double-Checking Medicines? APJON 2019;6(3):246-252. https://doi.org/10.4103/apjon.apjon_2_19.