The Role of the Relationship Between Tax and Financial Reporting Standards in the Classification of Accounting Systems: The Case of Türkiye

Yıl 2024, , 51 - 72, 26.02.2024

İrem Özcan

https://doi.org/10.29067/muvu.1365276

Öz

This study provides discussion of accounting systems conceptually and conducts a chronological examination of studies on the classification of accounting systems. The classification of accounting systems is evaluated through both internal classifications based on accounting practices and external classification based on environmental factors. In this context, we have included the names considered to be the pioneers of relevant classification studies as well as the criteria and analysis methods they have used. It is crucial to include the evolution of financial reporting practices and their compliance with tax regulations, particularly in the last 10 years, in the classification studies of accounting systems. In this respect, we examine the role of the relationship between tax and financial reporting standards in the classification of accounting systems. In the final section of the study, we assess Türkiye using the classification methodology, which was proposed by Lamb, Nobes and Roberts (1998) and updated through various studies over the years.

Anahtar Kelimeler

Accounting System, Classification of Accounting System, IFRS, Tax Regulations, Tax Rules.

Muhasebe Sistemlerinin Sınıflandırılmasında Vergi ve Finansal Raporlama Standartları Arasındaki İlişkinin Rolü: Türkiye Uygulaması

Öz

Bu çalışmada kavramsal olarak muhasebe sistemleri ele alınmış ve kronolojik bir sıralama ile muhasebe sistemlerinin sınıflandırılmasına ilişkin çalışmalar incelenmiştir. Muhasebe sistemlerinin sınıflandırılması, muhasebe uygulamalarına dayanan içsel sınıflandırma ve çevresel faktörlere dayanan dışsal sınıflandırma şeklinde değerlendirilmiştir. Bu bağlamda ilgili sınıflandırma çalışmalarının öncüleri kabul edilen isimlere ve ele aldıkları kriterler ile analiz yöntemlerine yer verilmiştir. Özellikle son 10 yıllık süreç içerisinde finansal raporlama uygulamalarının gelişiminin ve vergi düzenlemeleri ile uyumunun muhasebe sistemlerinin sınıflandırma çalışmalarına dâhil edilmesi önem arz etmektedir. Bu bağlamda, muhasebe sistemlerinin sınıflandırılmasında vergi ve finansal raporlama standartları arasındaki ilişkinin rolü incelenmiştir. Çalışmanın son bölümünde, Lamb, Nobes ve Roberts (1998) tarafından ortaya koyulan ve yıllar içerisinde çeşitli çalışmalarla güncellenen sınıflama metodolojisi kullanılarak Türkiye için değerlendirme yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Muhasebe Sistemi, Muhasebe Sistemi Sınıflandırması, UFRS, Vergi Düzenlemeleri, Vergi Kuralları.

Kaynakça

• Aisbitt, S. (2002). Tax and accounting rules: Some recent developments. Europen Business Review, 14(2), 92-97. doi: 0.1108/09555340210420064
• Akdoğan, N. ve Aydın, H. (1987). Muhasebe teorileri. Gazi Üniversitesi Yayınları, No: 98, Ankara.
• Choi, F. D. S. ve Meek G. K. (2005). International accounting. Prentice Hall., New Jersey.
• d’Arcy, A. (2000). The degree of determination of national accounting systems: An empirical investigation. Schmalenbach Business Review, 52, 45-67.
• d’Arcy, A. (2001). Accounting classification and the ınternatonal harmonisation debate: An empirical investigation. Accounting-Organizastion and Society, 26(4-5), 327-349.
• Demir, E. ve Töremen, E. (2022). TFRS 15 müşteri sözleşmelerinden hasılat standardı kapsamında yıllara yaygın inşaat işlerinin muhasebeleştirilmesi esasları üzerine güncel yaklaşımlar. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 12(24), 369-388.
• Dinç, E. ve Yıldırım, F. (2020). Devlet teşviklerinin TMS/TFRS, BOBİ FRS ve MSUGT çerçevesinde incelenmesi ve muhasebeleştirilmesi. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 22(2), 355-383. doi: 10.31460/mbdd.629402
• Doupnik, T. S. ve Salter, S. B. (1993). An empirical test of a judgemental ınternational classification of financial reporting practices. Journal of International Business Studies, 24(1), 41-60.
• Elagöz, İ. ve Özcan, S. (2020). Borçlanma maliyetlerinin MSUGT, TMS/TFRS ve BOBİ FRS açısından muhasebeleştirilmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 85, 77-70. doi: 10.25095/mufad.673681
• Frank, W. G. (1979). An empirical analysis of international accounting principles. Journal of Accounting Research, 17(2), 593-605.
• Gavana, G., Guggiola, G. ve Marenzi, A. (2013). Evolving connections between tax and financial reporting in Italy. Accounting in Europe, 10(1), 43-70. doi: 10.1080/17449480.2013.774733
• Gee, M., Haller, A. ve Nobes, C. (2010). The Influence of tax on IFRS consolidated statements: The convergence of Germany and the UK. Accounting in Europe, 7(1), 97-122. doi: 10.1080/17449480.2010.485382
• Gray, S. J. (1988). Towards a theory of cultural influence on the development of accounting systems internationally. Abacus: A Theory of Cultural Influence, 24(1), 1-15. doi: 10.1111/j.1467-6281.1988.tb00200.x
• Güvemli, O. (2003). İktisadi ve ticari ilimler akademileri tarihi. Avcıol Basım ve Yayım, İstanbul.
• Hoogendoorn, M. (1996). Accounting and taxation in Europe: A comparative overview. European Accounting Review, Taylor & Francis Journals, 5(1), 783-794. doi: 10.1080/09638189600000050
• Hossain, M. (2008). The extent of disclosure n annual reports of banking companies: The case of India. European Journal of Scientific Research, 23(4), 659-680.
• Kıymetli Şen, İ. ve Özbirecikli, M. (2020). KÜMİ FRS’nin iş dünyasında sağlayabileceği yararlar: BOBİ FRS, TMS/TFRS ve mevcut muhasebe sistemi ile mukayeseli bir inceleme. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, Özel Sayı, 1-19. doi: 10.31460/mbdd.641657
• Lamb, M., Nobes, C. ve Roberts, A. (1998). International variations in the connections and financial reporting. Accounting and Business Research, 28(3), 173-188. doi: 10.1080/00014788.1998.9728908
• Nobes, C. (1992). International classification of financial reporting, New York: Chapman and Hall Inc.
• Nobes, C. ve Parker, R. (2002). Comparative international accounting. Seventh Edition Published, Financial Times Prentice Hall, London.
• Nobes, C. ve Schwencke, H. R. (2006). Modelling the links between tax and financial reporting: A longitudinal examinationof Norway over 30 years up to IFRS adoption. European Accounting Review, 15(1), 63-87. doi: 10.1080/09638180500510418
• Nobes, C. (2008). Accounting classification in the IFRS era. Australian Accounting Review, 18(3), 173-273.
• Puxty, A. G., Willmott, H. C., Cooper, D. J. ve Lowe, T. (1987). Modes of regulation in advanced capitalism: Location accountancy in four countries. Accounting-Organizastion and Society, 12(3), 273-291.
• Roberts, A. (1995). The very idea of classification in international accounting. Accounnting-Organizations and Society, 20(7/8), 639-664. doi: 10.1016/0361-3682(95)00008
• Satır, H. (2023). MSUGT/VUK, TMS/TFRS ve BOBİ-FRS muhasebe sistemlerine göre stoklara ilişkin ölçüm ve değerleme esaslarının karşılaştırması ve muhasebeleştirmesi. Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, 68, 319-338. doi: 10.55322/mdbakis.1102896
• Seidler, L. J. (1967). International accounting – the ultimate theory course. The Accounting Review, 42(4), 775-781.
• Sürmen, Y. ve Aygün, D. (2013). Muhasebe çevresi ve çevrenin muhasebeye etkisi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, 7, 358-381.
• Uçma, T. (2012). Türkiye’de muhasebe sisteminin gelişiminin kurumsal teori çerçevesinde açıklanması. Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, 2, 145-178.
• Üç, M. (2009). Muhasebe sistemlerinin sınıflandırılması ve Türk muhasebe sisteminin yerinin belirlenmesine yönelik bir analiz. Yayımlanmamış doktora tezi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon, Türkiye.
• Yavuz, S. (2022). Türkiye’de finansal kiralama işlemlerinde katma değer vergisi uygulaması. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 9(1), 209-233.