VERGİ ADALETİ ALGISI: GELİR VERGİSİ MÜKELLEFLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2016, Cilt: 9 Sayı: 2, 149 - 172, 01.07.2016

Mehmet Topal

Öz

Mükelleflerin vergiye gönüllü uyumunda vergi adaleti algısı önemli bir içsel
motivasyondur. Bu çalışmanın amacı vergi adaleti algısı boyutlarının
belirlenmesidir. Bu bağlamda vergi adaleti algısı ölçeği prosedür adaleti
ile genişletilerek ölçek yapısının geçerliliği keşfedici ve doğrulayıcı faktör
analizleri ile sınanmıştır. Analizde kullanılan veriler yüz yüze anket yöntemiyle
Gümüşhane il merkezinde faaliyette bulunan gelir vergisi mükellefi
199 küçük esnaftan elde edilmiştir. Faktör analizi sonucunda iki önemli
bulguya ulaşılmıştır. Öncelikle vergi adaleti algısının prosedür adaletini de
kapsayacak şekilde dokuz boyutunun olduğu tespit edilmiştir. Yapının unsuru
olarak ortaya çıkan faktörler, genel adalet, dikey adalet, yatay adalet,
karşılıklı adalet, kişisel çıkar adaleti, ceza adaleti, vergi idaresinin mükellefe
yönelik saygısı ve güveni, vergi idaresinin tarafsız tutumu ve vergi idaresinin
mükellef ile diyalog içerisinde olmasıdır. İkincisi diğer çalışmalardan
farklı olarak prosedür adaletinin vergilerin ve cezaların dağılımı gibi adalet
algısında etkin olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

adalet, vergi adaleti algısı, prosedür adaleti, faktör analizi

TAX FAIRNESS PERCEPTION: AN EMPRICAL STUDY ON INCOME TAX TAXPAYERS

Öz

Tax fairness perception in tax payers’ tax compliance is an important internal
motivation. The aim of this paper is to determine the dimensions of
tax fairness perception. In this regard, validity of scale structure have beenexamined with exploratory and confirmatory factor analysis by enlarging
tax fairness perception with procedural justice. The dataset used in paper
covers the face to face survey method that collected from 199 income
tax payers in Gümüşhane city center. According to factor analysis results,
there are two important finding. The first of these, nine dimensions of tax
fairness perception containing procedural justice have been determined,
including general fairness, vertical fairness, horizontal fairness, reciprocal
fairness, self-interest fairness, criminal justice, respect and confidence of
tax administration on tax payer, objective position of tax administration
and dialogue of tax administration with tax payer. The second, different
from other papers procedural justice is effective on justice perception,
such as distribution of taxes and penalties.

Anahtar Kelimeler

fairness, tax fairness perception, procedural justice, factor analysis

Kaynakça

• Aktan, C. C., & Çoban, H. (2006). Vergileme ekonomisi ve vergileme psikolojisi perspektiflerinden vergiye karşı tutum ve davranışları belirleyen faktörler. Vergileme Ekonomisi ve Psikolojisi, 137-157.
• Andreoni, J., Erard, B., & Feinstein, J. (1998). Tax compliance, Journal of economic literature, 36(2), 818-860. Azmi, A. A. C., & Perumal, K. A. (2008). Tax fairness dimensions in an Asian context: The Malaysian perspective. International Review of Business Research Papers, 4(5), 11-19.
• Benk, S., Budak, T., & Cakmak, A. F. (2012). Tax Professionals’ Perceptions of Tax Fairness: Survey Evidence In Turkey. International Journal of Business and Social Science, 3(2), 112-117.