Akademisyenlerin Kişilik Özellikleri ile Muhasebe Eğitimi Alan Öğrencilerin Akademik Güdülenmeleri ve Akademik Öz Yeterlikleri Arasındaki İlişki

Yıl 2023, Cilt: 16 Sayı: Prof. Dr. Mehmet Özbirecikli Özel Sayısı, 53 - 67, 28.10.2023

Nurettin Koca

https://doi.org/10.29067/muvu.1294393

Öz

Bu çalışmada, akademisyenlerin kişilik özellikleriyle muhasebe eğitimi gören öğrencilerin akademik öz yeterlilikleri ve akademik güdülenmeleri arasındaki ilişkinin Yapısal Eşitlik Modeli (YEM) modeli kapsamında incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada, beş faktör kişilik özellikleri bağımsız değişken, akademik öz yeterlilik bağımlı değişken ve akademik güdülenme ise aracı değişken olarak ele alınmıştır. Araştırmanın evrenini T.C. KSÜ’ de muhasebe eğitimi alan öğrenciler oluşturmaktadır. Çalışmada veriler, beş faktör kişilik özellikleri, akademik öz yeterlilik ve akademik güdülenme ölçekleri kullanılarak elde edilmiştir. Veriler, SPSS 25.0 ve SmartPLS 4 programları ile analiz edilmiştir. Çalışmanın sonucunda; kişilik özelliklerinden açıklık boyutunun akademik güdülenme üzerinde anlamlı ve pozitif yönlü, duygusal dengesizlik boyutunun anlamlı ve negatif yönlü bir etkiye, akademik güdülenmenin ise akademik öz yeterlik üzerinde anlamlı ve pozitif yönlü bir etkiye sahip olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Kişilik Özellikleri, Muhasebe Eğitimi, Akademik Öz Yeterlilik, Akademik Güdülenme

The Relationship between Academics’ Personality Traits and Accounting Students’ Academic Motivation and Academic Self-Efficacy

Öz

The present study aims to investigate the relationship between academics’ personality traits and accounting students’ academic motivation and academic self-efficacy within the framework of Structural Equation Modelling (SEM). Five-factor personality traits were considered as independent variables, while academic self-efficacy is the dependent variable, academic motivation is the moderator variable. The study population consists of accounting students studying at Kahramanmaraş Sütçü İmam University in Turkey. The data were collected using five-factor personality traits and academic self-efficacy and academic motivations scales and analyzed using SPSS 25.0 and SmartPLS 4. The findings suggest that among different personality traits, while openness affects academic motivation significantly and positively, emotional instability affects academic motivation significantly and negatively. As a result, academic motivation affects academic self-efficacy significantly and positively.

Anahtar Kelimeler

Personality Traits, Accounting Education, Academic Self-Efficacy, Academic Motivation

Kaynakça

• Albayrak, E., Yazıcı, H. & Reisoğlu, S. (2016). Üniversite öğrencilerinde kişilik özellikleri, akademik öz-yeterlik, akademik kontrol odağı ve akademik erteleme, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(38), 90-102.
• Alkan, N. (2007). Beş faktör kişilik ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ankara: Yayınlanmamış Araştırma.
• Atabay, İ. (2022). Uzaktan eğitim yoluyla muhasebe eğitiminde bireysel yenilikçilik, öz yeterlilik ve öz motivasyonun memnuniyete etkisi. Muhasebe ve Finans İncelemeleri Dergisi, 5(2), 123-132. https://doi.org/10.32951/mufider.1105373
• Aktaş, H. (2013). Akademik güdülenme ile akademik özyeterlik arasındaki ilişki: ilahiyat fakültesi öğrencileri üzerine ampirik bir araştırma, Itobiad: Journal of the Human & Social Science Researches, 6(3), 13076-13098.
• Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change, Psychological Review, 84(2), 191-215. https://doi.org/10.1037/0033-295X.84.2.191
• Basım, H. N., Çetin, F. & Tabak, A. (2009). Beş faktör kişilik özelliklerinin kişilerarası çatışma çözme yaklaşımlarıyla ilişkisi, Turk Psikoloji Dergisi, 24(63).
• Benet-Martínez, V. & John, O. P. (1998). Los Cinco Grandes across cultures and ethnic groups: Multitrait-multimethod analyses of the big five in spanish and english. Journal of Personality and Social Psychology, 75(3), 729-750. https://doi.org/10.1037/0022-3514.75.3.729
• Benli, T. E., İbici Akça, E. & Aksoy Derya, Y. (2021). Ebelik öğrencilerinin kişilik özellikleri ve yaşam boyu öğrenme eğilimleri arasındaki ilişki. Samsun Sağlık Bilimleri Dergisi, 6 (3), 607-624. https://doi.org/10.47115/jshs.995746
• Bitlisli, Ö. G. F, Dinç, M., Çetinceli, E. & Kaygısız, Ü. (2013). Beş faktör kişilik özellikleri ile akademik güdülenme ilişkisi: Süleyman Demirel Üniversitesi Isparta Meslek Yüksekokulu öğrencilerine yönelik bir araştırma, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(2), 459-480.
• Bozanoğlu, İ. (2004). Akademik güdülenme ölçeği: Geliştirmesi, geçerliği, güvenirliği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(2), 83-98. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000000094
• Bozanoğlu, İ. (2005). Bilişsel davranışçı yaklaşıma dayalı grup rehberliğinin güdülenme, benlik saygısı, başarı ve sınav kaygısı düzeylerine etkisi, Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 38(1), 17-42. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000000110
• Costa, Paul T., Catherine M. Busch, Alan B. Zonderman & Robert R. McCrae, (1986). Correlations of mmpi factor scales with measures of the five-factor model of personality, Journal of Personality Assessment, 50 (4), 640-650. https://doi.org/10.1207/s15327752jpa5004_10
• Coşkun, R., Altunışık, R. Yıldırım., E. (2017). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri spss uygulamalı, Sakarya Yayıncılık, Sakarya.
• Dağlar, H. (2020). Beş faktör kişilik özelliklerinin örgütsel sessizlik üzerine etkisi: Öğretmenler üzerine bir araştırma, İşletme Araştırmaları Dergisi, 12(3), 2487-2500.
• Demir, M. & Arı, E. (2013). Öğretmen adaylarının akademik güdülenme düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi, Eğitimde Kuram ve Uygulama, 9(3), 265-279.
• Deveci, B. (2020). Beş faktör kişilik özelliklerinin iş doyumu ve yaşam doyumuna etkisi: Turist rehberleri üzerine bir araştırma, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Balıkesir.
• Doğan, T. (2013). Beş faktör kişilik özellikleri ve öznel iyi oluş, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 14(1), 56-64. Dıgman, J.M. (1990). “Personality Structure: Emergence of the five –factor model”. Annual Review of Psychology, (41), 417-440.
• Eroğlu, O. & Yıldırım, Y. (2018). Beden eğitimi ve spor öğretmeni adaylarının akademik öz-yeterlik düzeylerinin belirlenmesi, Türkiye Spor Bilimleri Dergisi, 2(2), 67-73. https://doi.org/10.32706/tusbid.419468
• Hair, J. F., Ringle, C. M., & Sarstedt, M. (2011). PLS-SEM: Indeed, a silver bullet. Journal of Marketing Theory and Practice, 19(2), 139-152.
• Hair, J. F., Risher, J. J., Sarstedt, M., & Ringle, C. M. (2019). When to use and how to report the results of PLS-SEM. European Business Review, 31(1), 2-24. https://doi.org/10.1108/EBR-11-2018-0203
• Işık, M. & Küçükşahin, D. (2020). Beş faktör kişilik özellikleri ve örgütsel sessizlik arasındaki ilişki: mağaza çalışanları üzerinde bir uygulama, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(3), 257-276.
• Jerusalem, M. & Schwarzer, R. (1981). Fragebogen zur Erfassung von "selbstwirksamkeit. skalen zur befindlichkeit und persoenlichkeit in R. Schwarzer (Hrsg.). (Forschungsbericht No. 5). Berlin: Freie Universitaet, Institut fuer Psychologie.
• Koca, N. (2022). Muhasebe ve vergi bölümlerinde eğitim gören öğrencilerin, muhasebe derslerindeki öğrenme yaklaşımları ile akademik güdülenmeleri arasındaki ilişkinin incelenmesi: KSÜ’de Bir Araştırma. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(21. Uluslararası İşletmecilik Kongresi" Özel Sayısı), 89-103. https://doi.org/10.33437/ksusbd.1134429
• Koca, F. & Dadandı, İ. (2019). Akademik öz-yeterlik ile akademik başarı arasındaki ilişkide sınav kaygısı ve akademik motivasyonun aracı rolü, İlköğretim Online, 18(1), 241-252. http://doi: 10.17051/ilkonline.2019.527207
• Komarraju, M., Karau, S. J., Schmeck, R. R. & Avdic, A. (2011). The Big Five personality traits, learning styles, and academic achievement. Personality and Individual Differences, 51(4), 472-477. https://doi.org/10.1016/j.paid.2011.04.019
• Konakay, G. & Çelik, F. (2018). Kişilik kuramları ve psikolojik sözleşme etkileşiminin işletmelere yansıması. Journal of Human Sciences, 15(2), 697-706.
• Li, L., Gao, H. & Xu, Y. (2020). The mediating and buffering effect of academic self-efficacy on the relationship between smartphone addiction and academic procrastination, Computers & Education, 159, 104001. https://doi.org/10.1016/j.compedu.2020.104001
• Madran, C. & Akdoğan, T. (2010). Satıcıların kişilikleri ile performanslarının ilişkisi: beş faktör modeline göre bir analiz. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19 (1), 366-381.
• Mammadov, S. (2022). Big Five personality traits and academic performance: A meta‐analysis. Journal of Personality, 90(2), 222-255. https://doi.org/10.1111/jopy.12663
• Öztürk, M. (2018). Muhasebe eğitimi alan öğrencilerin derin ve yüzeysel öğrenme yaklaşımlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Business & Management Studies: An International Journal, 6(1), 45-63. https://doi.org/10.15295/bmij.v6i1.216
• Recepoğlu, E., Kılınç, A. Ç., Şahin, F. & Er, E. (2013). Öğretim elemanlarının kişilik özellikleri ile örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişki. Electronic Turkish Studies, 8(6), 603-617.
• Seçer, E., Korucu, T. Ş., Uzunlar, H., Dinç, G. & Özer, D. (2022). Sağlık alanında öğrenim gören üniversite öğrencilerinin akademik öz-yeterlik düzeyleri ve problem çözme becerileri ile karar vermede öz-saygı ve karar verme stilleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal, 9(1), 223-235.
• Serinikli, N. (2021). Üniversite öğrencilerinin cam tavan algıları ile beş faktör kişilik özellikleri ilişkisi, Balkan and Near Eastern Journal of Social Sciences, 7(1), 16-28.
• Sığrı, Ü. & Gürbüz, S. (2011). Akademik başarı ve kişilik ilişkisi: üniversite öğrencileri üzerinde bir araştırma, Savunma Bilimleri Dergisi, 10(1), 30-48.
• Somer, O., Korkmaz, M. & Tatar, A. (2002). Beş faktör kişilik envanteri’ nin geliştirilmesi- i: ölçek ve alt ölçeklerin oluşturulması, Türk Psikoloji Derneği, 17(49), 21-33.
• Sunman, G. & Oruç, Ş. (2022). Öz saygının bireysel kariyer planlama ve akademik güdülenme üzerine etkisi: üniversite öğrencileri üzerine bir çalışma, İşletme Akademisi Dergisi, 3(2), 229-247. https://doi.org/10.26677/TR1010.2022.1029
• Sümer, N., Lajunen, T. & Özkan, T. (2005). Big five personality traits as the distal predictors of road accident. Traffic and transport psychology: Theory and application, 215, 215-227.
• Şeker, S. S. (2017). Müzik eğitimi bölümü öğretmen adaylarının akademik güdülenme ve akademik öz-yeterlik düzeylerinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(3), 1465-1484. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2017.17.31178-338840
• Şengel, S. (2011). Türkiye’de muhasebe meslek elemanı talebi üzerine bir araştırma, Muhasebe ve Finansman Dergisi, (50), 167-180.
• Tabak, A., Basım, H. N., Tatar, İ. & Çetin, F. (2010). İzlenim yönetimi taktiklerinde beş faktör kişilik özelliklerinin rolü: savunma sanayiinde bir araştırma, Ege Akademik Bakış, 10(2), 539-557.
• TDK. (2009). Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara
• Tekin, Ö. A., Turan, S. N., Özmen, M., Turhan, A. A. & Kökçü, A. (2012). Beş faktör kişilik özellikleri ve örgütsel çatışma yönetimi arasındaki ilişkiler: Ankara’daki beş yıldızlı otel işletmeleri üzerine bir uygulama. Journal of Yasar University, 27(7), 4611-4641.
• Yelboğa, A. (2006). Kişilik özellikleri ve iş performansı arasındaki ilişkinin incelenmesi, ISGUC The Journal of Industrial Relations and Human Resources, 8(2), 196-217.
• Yıldız, E. (2021). SmartPLS ile yapısal eşitlik modellemesi reflektif ve formatif yapılar, Seçkin, Ankara Yılmaz, M., Gürçay, D. & Ekici, G. (2007). Akademik özyeterlik ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(33), 253-259.
• Yılmaz, V., Can, Y. & Aras, N. (2019). Investigation of attitude about nuclear and renewable energy by using partial least squares structural equation modeling. Alphanumeric Journal, 7(1), 87-102. http://dx.doi.org/10.17093/alphanumeric.460563
• Yiğit, M. F. & Seferoğlu, S. S. (2019). Öğrencilerin siber güvenlik davranışlarının beş faktör kişilik özellikleri ve çeşitli diğer değişkenlere göre incelenmesi, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 186-215. https://doi.org/10.17860/mersinefd.437610
• Yorulmaz, M. (2019). Sağlık yönetimi bölümü öğrencilerinde akademik öz-yeterlik araştırması, Business & Management Studies: An International Journal, 7(1), 172-189. https://doi.org/10.15295/bmij.v7i1.1056
• Zellars, K.L., Perrew, P.L. & Hochwarter, W.A. (2000). “Burnout in health care: the role of the five factors of personality”, Journal of Applied Social Psychology, 30(8), 1570-1598. https://doi.org/10.1111/j.1559-1816.2000.tb02456.x
• Zysberg, L., & Schwabsky, N. (2021). School climate, academic self-efficacy and student achievement. Educational Psychology, 41(4), 467-482. https://doi.org/10.1080/01443410.2020.1813690