Türkiye’de Tabiat Parkları Koruma Amaçlı İmar Planlama Süreci: Ballıkayalar Tabiat Parkı Deneyimi

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 1, 21 - 51, 07.04.2018

Zeynep Gamze Mert , Ahmet Kıvanç Kutluca

https://doi.org/10.26835/my.407215

Cited By: 1

Öz

Uluslararası literature göre “Doğal Alanlar” başlığı
altında kabul edilen “Tabiat Parkları” uluslararası ve ulusal ölçekte
mevzuatlar ve uluslararası, ulusal ve yerel ölçekte farklı kurumlar tarafından
korunmaktadır. Türkiye’deki bu koruma anlayışının en önemli argümanı “Koruma Amaçlı
İmar Planı” çalışmasıdır. Bu makalenin amacı, üniversite-kamu kurumu işbirliği
perspektifinde gerçekleşen, ülkemizin korunmaya değer önemli doğal alanlarından
biri olan Ballıkayalar Tabiat Parkı için hazırlanan Ballıkayalar Koruma Amaçlı
İmar Planı planlama süreci deneyimini aktarmaktır. Makaleye konu koruma amaçlı imar
planlama çalışması üç aşamadan oluşmuştur. Birinci aşamada, literatür ve diğer
ülke örnek incelemesi yapılmış, ikinci aşamada alanın analiz ve sentez
çalışmaları yürütülmüş, üçüncü aşamada plan ve plan kararları oluşturulmuştur. Özellikle
analiz aşamasında alan üzerine yapılan detaylı çalışmaların, uluslararası doğa
parkları ile ilgili yapılan başarılı örneklerin ulusal boyutta projeye
aktarılma gayretinin ve plan kararları kavramının hassas bir coğrafyada özel
bir proje alanı vurgusu yapma istekliliğinin Ballıkayalar Tabiat Parkı deneyimi
üzerinden, ulusal ölçekte tabiat parkı imar planlama çalışmalarına katkı
sunması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Tabiat Parkları, Koruma Amaçlı İmar Planı, Ballıkayalar, Türkiye

Conservation Oriented Development Planning Process in Turkey: Ballıkayalar Natural Park Experience

Öz

According to international literature “Natural
Parks”, accepted under the heading “Natural Habitats”, are under the protection
of different legislations and different institutions at international, national
and local scale. The foremost argument for this protection concept in Turkey is
the “Conservation Oriented Development Plan”. This article aims to share planning
process experience of “Ballıkayalar Conservation Oriented Development Plan”
prepared for “Ballıkayalar Natural Park”, one of the most important natural
habitats in our country to be conserved, from a perspective of collaboration
between the university and the public institution. The development of the
subject of the Plan was composed of three phases. In the first phase, literature
and other countries samples were examined, in the second phase analysis and
synthesis studies were carried out while on the third stage the plan and the
planning decisions were made. Particularly; the detailed studies on the field
during the analysis phase, the efforts to implement the successful studies on
international natural parks at the national level and finally on the planning
decision concept, the eagerness to make a special project area on a delicate
geography is expected to contribute to “conservation oriented development plan”
on a national level through the experience acquired from the Ballıkayalar Natural
Park experience.

Anahtar Kelimeler

Natural Parks, Conservation Oriented Development Plan, Ballıkayalar, Turkey

Kaynakça

• Doğanay, Hayati, Türkiye Turizm Coğrafyası, 3.Basım, Çizgi Kitapevi Yayınları, Konya, 2001.
• Lowry, William R., “Providing Intergenerational Goods: Implementation of National Park System Plans in Canada and the United States”, Policy Studies Journal, Vol. 27, No. 2, 1999 s:328-346.
• Palut, Doğan & Aydıngün, Haldun, Ballıkayalar, Homer Kitapevi ve Yayıncılık, İstanbul, 2002.
• Province of British Colombia, Ministry of Environment Lands and Park, Park Design Guidelines and Data, British Colombia, 1996.
• Resmi Gazete, 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu, Sayı: 18132, 1983a.
• Resmi Gazete, 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu, Sayı: 18113, 1983b.
• Resmi Gazete, 3194 sayılı İmar Kanunu, Sayı: 18749, 1985.
• Resmi Gazete, Milli Parklar Yönetmeliği, Sayı: 19309, 1986.
• Resmi Gazete, Milli Parklar Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, Sayı: 28945, 2014a.
• Resmi Gazete, Koruma Amaçlı İmar Planları ve Çevre Düzenleme Projelerinin Hazırlanması, Gösterimi, Uygulaması, Denetimi ve Müelliflerine İlişkin Usul ve Esaslara Ait Yönetmelik, Sayı: 25887, 2005.
• Resmi Gazete, Korunan Alanlarda Yapılacak Planlara Dair Yönetmelik, Sayı: 28242, 2012.
• Resmi Gazete, Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği, Sayı: 29030, 2014b.
• Resmi Gazete, Koruma Amaçlı İmar Planları ve Çevre Düzenleme Projelerinin Hazırlanması, Gösterimi, Uygulaması, Denetimi, Müelliflerine İlişkin Usul ve Esaslara Ait Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, Sayı: 29939, 2017a.
• Resmi Gazete, Doğal Sit Alanları Koruma ve Kullanma Koşulları İlke Kararı, Sayı: 29959, 2017b.
• Stockdalea, Aileen & Barker, Adam, “Sustainability and the multifunctional landscape: An assessment of approaches to planning and management in the Cairngorms National Park”, Land Use Policy, 26, 2009, 479–492.
• T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Ballıkayalar Tabiat Parkı 1/25000 Ölçekli Uzun Devreli Gelişme Planı Çalışması – Analitik Etüt ve Sentez/Değerlendirme Raporu, Çevre ve Orman Bakanlığı Yayınları, Ankara, 2004.
• T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 2014/23 nolu Korunan Alanlarda Yapılacak İmar Planı Teklifi Usul ve Esaslarına İlişkin Genelge, 2014.
• T.C. Orman Bakanlığı Milli Parklar ve Av-Yaban Hayatı Genel Müdürlüğü, Ballıkayalar Vadisi Kataloğu, Berkay Ofset, İstanbul, 2003.
• Türkiye Çevre Koruma ve Yeşillendirme Kurumu, Ballıkayalar Vadisi Tabiat Parkı Envanter Raporu, Ankara, 1994.
• U.S. Department of the Interior, National Park Service, Guiding Principles of Sustainable Design, Denver Service Center, 1993.
• Zhou, D.Q. & Grumbine, R. Edward, “National parks in China: Experiments with protecting nature and human livelihoods in Yunnan province, Peoples’ Republic of China (PRC)”, Biological Conservation, 144, 2011, 1314–1321.
• URL-1: http://www.iucn.org/about/work/programmes/gpap_home/gpap_quality/gpap_pacategories/, Erişim Tarihi: 27.01.2013.
• URL-2: http://www.bfn.de/fileadmin/MDB/documents/themen/gebietsschutz/Tabelle_Naturparke_07_12.pdf, Erişim Tarihi: 27.01.2013.
• URL-3: http://www.bfn.de/fileadmin/MDB/documents/themen/gebietsschutz/Naturparkkarte_Juli_2012.pdf, Erişim Tarihi 27.01.2013.
• URL-4: http://www.naturparke.at/en/VNOe/What_is_a_Nature_Park, Erişim Tarihi: 28.01.2013.
• URL-5: http://www.naturparke.at/en/VNOe/Map_Overview, Erişim Tarihi: 28.01.2013.
• URL-6: http://www.parcs-naturels-regionaux.tm.fr/fr/approfondir/federation.asp, Erişim Tarihi: 28.01.2013.
• URL-7: http://www.parcs-naturels-regionaux.fr/fr/approfondir/qu-est-ce-qu-un-parc.asp, Erişim Tarihi: 28.01.2013.
• URL-8:http://www.parcs-naturels-regionaux.tm.fr/upload/doc_telechargement/grandes/Carte%20Postale_Parcs.pdf, Erişim Tarihi: 28.01.2013.
• URL-9: https://www.pc.gc.ca/en/pn-np/introduction, Erişim Tarihi: 13.03.2018.
• URL-10: https://www.pc.gc.ca/en/pn-np/plan, Erişim Tarihi: 13.03.2018.
• URL-11: http://www.tabiat.gov.tr/tr/searchplaces, Erişim Tarihi: 27.01.2018
• URL-12: http://www.milliparklar.gov.tr/korunan-alanlar/tp4, Erişim Tarihi: 16.03.2018.