Heterotopik Bir Mekân: Tophane-i Amire Kültür Ve Sanat Merkezi

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 1, 79 - 91, 30.06.2019

Ayşe Gülçin Ural

https://doi.org/10.26835/my.535605

Cited By: 1

Öz

Çalışma hazırlanırken nitel araştırma
yöntemlerinden genel tarama modeli kullanılarak tespit yapılmak istenmiştir.
Michel Foucault’un mekân ve heterotopya hakkındaki metinleri taranmıştır.
Ardından Tophane-i Amire’nin tarihine dair yazılı metinler incelenmiştir.
Araştırma nesnesi olarak seçilen mekânın ‘heterotopik’ değerlendirimesi ve
kavramın somut bir örnekle incelenmesi amaçlanmıştır.

Bu
çalışmada önemli bir tarihe sahip, çeşitli medeniyetlere ev sahipliği yapmış ve
pek çok tarihi yapıyı bulunduran İstanbul şehrinde, heterotopya kavramına
karşılık gelebilecek yapılar olduğu düşünülmüştür. Bu doğrultuda Tophane
semtinde yer alan Tophane-i Amire Kültür ve Sanat Merkezi heterotopik mekân
olarak incelenmiştir.

 

20.yy filozoflarından
Michel Foucault’un mekân hakkında yaptığı çalışmalar genelde kurum binaları
üzerinde yoğunlaşmıştır. Bunun yanında kavramsal mekânla ilgili ‘heterotopya
kavramı’nı geliştirmiştir. Heterotopik mekânların kullanıcı üzerindeki
etkisinin yanında kentsel tasarımların ve yapıların heterotopya kavramıyla olan
denkliği de araştırmalara konu olmuştur.

 

Mimari
yapılar, senelerce ayakta kalmış, farklı dönemlere şahitlik etmiş olup, yapının
formu ve konumu doğrultusunda farklı kullanımlar için yeniden işlevlendirilebilirler.
Bu yapılar, önceki işlevinin yeni mekân organizasyonunu olumsuz etkilememesi
gözetilerek tasarlanırken, önceki işlevine dair göstergeleri ve o döneme ait
hissiyatı kullanıcılarına aktarır. Bazı yapılar ise yeni ve eski işlevini aynı
anda kullanıcıya hissettirebilir. Böylece mekân kullanıcıda parçalı olarak
algılanırken bütünlüğün tamamen ortadan kalkmadığı, heterojen olduğu görülür.
Kullanıcısına ‘öteki mekân’ deneyimi yaşatarak, Foucault’un ifadesiyle ‘ayna’
görevi görürler.

 

Anahtar Kelimeler

Michel Foucoult, Heterotopya, Tophane-i Amire, Heterojen Mekân

A Heterotopic Place: Tophane-i Amire Culture and Art Center

Öz

Architectural structures have
survived for years, witnessed different periods and can be re-functionalized
for different uses according to the form and location of the building. These
structures are designed by taking into consideration that the previous function
does not adversely affect the new space organization, and it transmits the
indicators of the previous function and the feeling of that period to its
users. Some structures can make the user feel new and old at the same time. In
this way, the user detects the space in a fragmented manner, but the integrity
is not eliminated and is heterogeneous. It serve as ‘mirror’ with Foucault's
expression, giving the user experience of ‘other space’.

 

Michel Foucault, one of the 20th
century philosophers, focuses on the premises of the institution. Besides, he
developed the concept of heterotopia about conceptual space. Similar to the
effect of heterotopic spaces on the user, the equivalence of urban designs and
structures with the concept of heterotopia has been the subject of research.

 

In this study, the city of Istanbul,
which has an important history, hosted several civilizations and had many
historical buildings, was thought to be the structures that conform to the
concept of heterotopia. The Tophane-i Amire Culture and Art Center in the
Tophane district has been investigated as a heterotopic space.

 

While preparing the study, it was aimed to
determine the qualitative research methods by using the general screening
model. Michel Foucault's texts on space and heterotopia were scanned. Then,
written texts about the history of Tophane-i Amire were examined. The aim of
this study is to evaluate heterotopically the selected space as research object
and to examine the concept with a concrete example.

Anahtar Kelimeler

Heterotopia, Tophane-i Amire, Michel Foucoult, Heterogeneous space

Kaynakça

• Michel Foucault
• Gaston Bachelard
• Henri Lefebvre
• Senem KAYMAZ KOCA, Jonathan HALE
• Salim Aydüz
• ŞAFAK TUNÇ
• Stuart Elden
• Tolga Yalur
• LEVENT ŞENTÜRK
• Hasan Ünal Nalbantoğlu
• Gülsün Nakıboğlu
• MUSTAFA GİRGİN - MUSTAFA ERTÜRK - İLKER AYSEL - BAYRAM AKÇA
• Gülin DEDE