Kullanıcı Beklentilerinin Modern Bir Cami Örneği Üzerinden İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 1, 41 - 55, 30.06.2020

Sena Işıklar Bengi , Abdurrahman Yağmur Topraklı

https://doi.org/10.26835/my.648396

Cited By: 2

Öz

Camiler biçimsel özellikleri, kullanım şekilleri, mimarlık tarihindeki önemleri bakımından akademik çalışmalara ve tartışmalara konu olmaktadır. Bu çalışmalar daha çok mimarların biçimsel arayışları ile gündeme gelen tartışmalardır. Mimarlık camiasında birçok mimar ve mimarlık eleştirmeni bu alanda düşüncelerini ifade etmiştir. Öne çıkan görüşlerden biri camilerin yakın çevresini niteleyen merkez yaratması, toplanma mekânı yaratan sosyal, kamusal bir yapı olması, anıt, simge ve işaret değeri üzerinden değerlendirilmesi gerekliliğini savunmaktadır. Cami değerlendirmelerinin çoğunlukla uzmanların biçimsel yaklaşımlarla sürdüğü görülmüştür. Buna karşın her mimari yapıda olduğu gibi sakinlerinin yorumları yapıların eksikliklerinin saptanmasında, iyileştirilmesinde ve mimari tipolojinin geliştirilmesinde önemlidir. Değişen kullanımlar ve dolayısı ile mekânsal dönüşüm kullanıcı yorumlarıyla saptanabilir kılınacaktır. Bu çalışmada Ankara’nın protokol camilerinden Ahmet Hamdi Akseki Cami ele alınmıştır. Caminin değerlendirilmesi kullanım sürecinde değerlendirme yöntemi kapsamında 139 kişilik bir alan çalışmasıyla elde edilmiştir. Cami anıt, simge ve işaret değeri, yakın çevresini niteleyen merkez yaratması, toplanma mekânı yaratan kamusal bir yapı olması, camilerin geçmiş ve güncel kullanımları doğrultusunda incelenmiştir. Böylece yapıların asıl sahibinin kullanıcıları olduğu savıyla, Ahmet Hamdi Akseki Cami’nin eksiklikleri saptanmış, öneriler sunulmuştur. İncelemeleri ve değerlendirmeleri ile bu çalışma, cami tasarımlarındaki literatüre çeşitlilik katan, kullanıcı beklentilerinin önemini vurgulayan bir etki yaratacaktır.

Anahtar Kelimeler

Cami tasarımı, mimar beklentisi, kullanıcı beklentisi, kullanım sürecinde değerlendirme

Analysis of User Expectations over an Example of a Modern Mosque

Öz

Mosques are subject to academic studies and discussions in terms of their formal characteristics, usage patterns and their importance in architectural history. These studies are mostly debates on the formal search of the architects. Many architects and architectural critics were among the people that express their thoughts in this area. One of the prominent views claims that mosques should create a center that characterizes the immediate surroundings, social and public structure that creates a gathering place, and should be evaluated on the basis of monuments, landmarks and signs. It has been observed that the evaluations of the mosques mostly continue with the formal approaches of the experts. However, as with any architectural building, residents' comments are important in identifying and improving the deficiencies of buildings and developing architectural typology. Thus, spatial transformation will be made detectable due to changing uses. Ahmet Hamdi Akseki mosque, one of Ankara's protocol mosques, was examined in this paper. The evaluation of the mosque was obtained through a field study of 139 people within the scope of the post occupancy evaluation.The mosque has been examined in terms of its monuments, symbol and sign value, its central creation which qualifies its immediate surroundings, and its public structure which creates a meeting place in accordance with past and current uses of mosques. Thus, with the claim that the original owners of the buildings were the users, the deficiencies of Ahmet Hamdi Akseki mosque were determined and proposals were presented. This study with its reviews and evaluations it will bring diversity to the literature in mosque designs and emphasizes the importance of user expectations.

Anahtar Kelimeler

Mosque design, user expectation, post occupancy evaluation

Kaynakça

• Akar, Tuba, Osmanlı kentinde ticari mekânlar: bedesten-han-arasta-çarşı mekânları literatür değerlendirmesi. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, (13), 2009 ss. 267-292.
• Altun, Ara, Sinan öncesi mimari tasarım, Mimarbaşı Koca Sinan Yaşadığı Çağ Ve Eserleri 1 (içinde). İstanbul: T.C. Başbakanlık Vakıflar Genel Müdürlüğü, 1988, s. 32,93
• Aslanapa, Oktay, Türk Sanatı 1. İstanbul: MEB, 1972, s. 19-24,39-40, 52,53,55,59,60,61,101,106.
• Aslanapa, Oktay, Türk Sanatı 2. İstanbul: MEB, 1973.
• Atlı, Mehmet, “Türkiye’de Cami Mimarlığı Tartışması Nerelerde Tıkanıyor? Kubbeyi Yere ve/veya Çamlıca Tepesi’ne Koymak”, İnşaat Ya Resulullah (içinde), İstanbul: İletişim Yayınları, 2016, s. 55-76.
• Arpacıoğlu, Başak. , Camii Sembolizmi Üzerine Bir Deneme. Yeni Yüksektepe Dergisi, 2006, 53, s. 36-50
• Çinici, Behruz, “Dinde bir devrimin geçirilmemesi, caminin kare tabanlı, merkezi ve yuvarlak kubbeli olarak sürmesinin nedenidir” 2008, http://www.mimarizm.com/makale/behruz-cinici-dinde-bir-devrimin-gecirilmemesi-caminin-kare-tabanli-merkezi-ve-yuvarlak-kubbeli-olarak-surmesinin-nedenidir_113523?sourceId=113506, (Son güncelleme: 28.01.2018).
• Demirci, Mustafa, İslam’da Şehir ve Şehrin Sosyal Dinamikleri. İstem, 2003, (2), s. 129-146.
• Güzer, Celal Abdi, Modernizmin Gelenekle Uzlaşma Çabası Olarak Cami Mimarlığı.
• Hasol, Doğan, Ansiklopedik mimarlık sözlüğü (11. Baskı). İstanbul: Yem Yayınları, 2009, s. 105.
• Kurniawan, Harry, “Familiarity in Designing a Mosque: A Practice of Universal Design”, UIA 2011 Tokyo World Congress Programme Work Programme - Architecture for All Regions I, II, III & IV. 2011.
• Longhurst, Christopher E., Theology of a Mosque: The Sacred Inspiring Form, Function and Design in Islamic Architecture. Lonaard Journal, 2012, 2(8), s. 2045 – 8150. Tanyeli, Uğur, “Karakaş Cami, kubbeyi tüm altyapısından koparmak, ama yine de Osmanlı'nın tüm anılarını kullanmak şeklindeki riyakârlığı mahkûm ediyor”, 2008, http://www.mimarizm.com/haberler/dini-hayatin-estetik-dunyasini-daraltan-zamane-camileri-mercek-altinda_117356?sourceId=113506, (Son güncelleme: 28.01.2018).
• Vehbi, Ünal, İslam’da İbadetlerin Sosyal Fonksiyonu. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi. 2010.
• Yavuzer, Hasan, Diyanet İşleri Başkanlığının Kurumsal Yapılanması İçinde Cami Hizmetlerine Sosyolojik Bir Bakış. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi (Sbard), 2008, 12, s. 175-199.
• Url-1: “Dini ve Sosyal Hizmet Vakfı Resmi Websitesi” Son güncelleme: 28.01.2018, http://www.dshv.org.tr/eser.php?id=3