Conservation And Re-Use Decisions Of Istanbul 19th Century Residential Buildings: Çemberlitaş-Emin Sinan Neighbourhood

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 2, 335 - 359, 31.12.2020

İlke Ciritci

https://doi.org/10.26835/my.743893

Öz

The Historic Peninsula of Istanbul is a rare region where thousands of years of experience can be seen at every step of different layers of history and culture. Çemberlitaş region is in contact with the historical Grand Bazaar between the old palace and Topkapı Palace. There are many different types of structures dating back to different centuries in the region. Today, many historical monuments have been restored and the region has managed to preserve its historical structure in general. Apart from the monuments in the region, there are many examples of civil architecture. Most of the examples of civil architecture that have survived to the present day are dated to the 19th century. Since the 20th century, the commercial center of the region as well as the intense tourism interest of the region has been effective in the rapid change of existing structures.
The mansions at the Emin Sinan Neighbourhood that belonged to public officials and statesmen in the XIX.Century, also determined the characteristic structure of Cemberlitaş region. Some of them are currently registered but used in a maintenance- free state and for commercial purposes.
In this study, the user changes and functions of the buildings in Emin Sinan Neighborhood were examined and searched for a response to the functional tendencies in the transformation of similar structures in the neighborhood through a registered structure. The effects of these changes on the neighborhood and Istanbul were discussed.

Anahtar Kelimeler

Restoration, 19th century, Cemberlitaş, Mansion, Re-use

İstanbul 19.Yüzyıl Konut Yapılarını Koruma ve Yeniden Kullanım Kararları: Fatih İlçesi, Emin Sinan Mahallesi’nde Otel Örneği

Öz

Tarihi Yarımada, İstanbul’da Haliç, Marmara Denizi, kara tarafında ise şehir surları ile sınırlı olan, günümüzde Fatih ilçe sınırlarını kapsayan bölgeye verilen isimdir ve 1995 yılında tarihi ve kentsel sit alanı olarak tescil edilmiştir. İstanbul’da gerçekleşen sosyal ve fiziksel değişimler Fatih’e de yansımış, işlevini yitiren, terkedilen yapıların yerine ya da çevresine kentsel dokuya aykırı yeni yapılar yapılmıştır. Çemberlitaş semtinde anıtsal yapılar dışında XIX. yüzyıla tarihlenen sivil mimarlık örnekleri de bulunmaktadır. Konak/Konut olarak barınma amacı ile inşa edilen bu yapılardan bir kısmı günümüze kadar varlığını sürdürmeyi başarmış ancak 1960’lardan itibaren dönüşüme uğramaya başlamıştır. Artan turist sayısı ile birlikte barınma ihtiyacı doğmuş ve bölgede bulunan yapılar otel olarak kullanılmak üzere işlevsel dönüşüme uğramaya başlamıştır.

Bu çalışma ile Çemberlitaş semti, Emin Sinan Mahallesinde yer alan korunması gerekli kültür varlıklarının belgelenmesi, semtin sosyal ve fiziksel dokusundaki değişimin tespit edilmesi ve işlevsel olarak konuttan otele dönüşüm geçirmiş bir yapı üzerinden değişimin belgelenmesi hedeflenmektedir. Çalışma alanı olan Emin Sinan Mahallesi Tarihi Yarımada içerisinde yer alan Çemberlitaş semtinde yer almakta ve tarihi konum olarak Roma döneminin önemli yerleşim bölgelerinden olması dolayısıyla Roma şehrinin önemli ana yolu Mese yoluna (bugünkü Divanyolu Caddesi), I.Constantinus zamanında yapılan Forum Constantini ve I.Theodosius zamanında yapılan Forum Tauri adlı meydanlara yakın bir konumdadır. Çalışma kapsamında Emin Sinan Mahallesi’nde alan ölçeğinde yapım tekniği, yapısal sağlamlık durumu, özgünlük durumu, işlev durumu, kat sayısı ve kullanım durumunu belirlemek amacıyla analizler yapılmıştır. Analizler çerçevesinde Emin Sinan Mahallesi’nde yer alan konuttan konaklama/otel’e dönüştürülen yapı, rölöve ve restitüsyon çizimleri üzerinden, yapısal ve mekânsal olarak incelenmiştir. Bölgenin tarihi yapılarının gelecekte benzer dönüşümler geçirmesi potansiyeli taşıması nedeniyle, elde edilen bulgular neticesinde önerilerde bulunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Restorasyon, Çemberlitaş, Konak, Yeniden Kullanım, Tarihi Çevre, Fatih

Kaynakça

• Aytar, İ., 2016, Sultan Abdülaziz Dönemi Kışla Yapılarının Çanakkale Çimenlik Kışlası Örneğinde Korunmasına Yönelik Bir Yöntem Önerisi, Mimar Sinan Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Restorasyon Anabilim Dalı, Restorasyon Yenileme ve Koruma Programı’nda hazırlanan Doktora Tezi, İstanbul.
• Çelik, G., 2007, İstanbul Tarihi Yarımadası’nda Tanzimat Dönemi İdari Yapıları, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Fakültesi, Mimarlık Anabilim Dalı, Mimarlık Tarihi programında hazırlanan Doktora Tezi, İstanbul. Dinçer, İ., Enlil, Z., Evren, Y., 2009, ‘İstanbul’un Koruma Alanlarının Değerlendirilmesi’, MEGARON, YTÜ Mim. Fak. E-Dergisi, Cilt 4, Sayı 1, 2009
• Duymaz., A. Ş., 2003, II. Abdülhamid Dönemi İmar Faaliyetleri (Türkiye Örnekleri), Basılmamış Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Ana Bilim Dalı, Isparta.
• Ertuğrul, A., 2009, ‘XIX. Yüzyılda Osmanlı’da Ortaya Çıkan Farklı Yapı Tipleri’, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Cilt 7, Sayı 13, 293-312
• Kuban, D., 1994, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, Cilt 5, Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı ortak yayını, İstanbul
• Ortaylı, İ., 2010, İstanbul’da Tarihi Yaşamak, Şehir ve Kent, Eylül 2010:61-103, İstanbul
• Ozan Z.A., Çelebioğlu B., 2017, İstanbul, Gedikpaşa Tarihi Kent Dokusuna Yönelik Bir Araştırma, Megaron 2017;12(4):553-571, İstanbul
• Sağdıç, İ., Gündoğdu M., 2010, Tarihi Yapıların Kullanım Kaynaklı Sorunları “Divanyolu Üzerinde Bir İnceleme”, Restorasyon Konservasyon 3 Aylık Bilim Dergisi FSF Matbaacılık LTD.ŞTİ, İstanbul
• Sav, M., 2012, Çemberlitaş ve Nuruosmaniye Camii ile Çevresinin Arkeotopografyası, Vakıf Restorasyon Yıllığı, 2012:5, İstanbul
• Özmen, C., 2019, İstanbul 4 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü’ne sunulan Sanat tarihi raporu, 2019, İstanbul
• Yavuz, Y., 1976, ‘İkinci Meşrutiyet Döneminde Ulusal Mimari Üzerindeki Batı Etkileri (1908-1918)’, ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt 2, Sayı 1, Sonbahar, Ankara.
• İnternet kaynakları
• (1) https://istanbul.ktb.gov.tr/TR-190999/eylul-2017-istanbul-turizm-istatistikleri-yayinlanmisti-.html son erişim tarihi : 27 Mayıs 2020, saat:15:00
• (2) https://tr.euronews.com/2019/07/04/istanbul-5-5-milyon-turistle-son-5-yilin-turizm-rekorunu-kirdi son erişim tarihi : 27 Mayıs 2020, saat:15:00
• (3) http://fatih.bel.tr/icerik/11855/emin-sinan-mahallesi/ son erişim tarihi : 27 Mayıs 2020, saat:15:00
• (4) https://sehirharitasi.ibb.gov.tr/ son erişim tarihi : 27 Mayıs 2020, saat:15:00