Geleneksel Ahşap Yapım Sistemlerinin Uygulamalar Üzerinden İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 2, 577 - 602, 31.12.2020

Özlem Parlak Biçer Nurbanu Şahin

https://doi.org/10.26835/my.785584

Öz

Yapılar ve yapım sistemleri, bulundukları çevreye göre şekillenmektedir. Çevre koşulları ve kullanıcı tercihleri mekânsal düzenlemeleri etkilediği kadar taşıyıcı sistemleri ve malzeme seçimini de etkilemektedir. Dünyanın farklı bölgelerindeki yörelere ait, yerel mimari örnekleri görmek mümkündür. Geleneksel mimaride kullanılan malzemeler ise genellikle; yapının bulunduğu çevrede kolay ulaşılabilen, ucuz, işlenmesi kolay malzemelerdir. Bu malzemelerden biri olan ahşap, günümüze kadar geleneksel mimaride sıklıkla kullanılan yapı malzemelerindendir. Bitki örtüsünde sayıca fazla, dayanıklı ve yapım işlerinde kullanılabilecek nitelikte ağaçların olduğu bölgelerde konutlardan anıtsal yapılara kadar birçok yapı çeşidinde ahşap malzeme ve ahşap taşıyıcı sistemler kullanılmıştır. Bu çalışmada; dünyada kullanılan geleneksel ahşap yapım sistemleri, sistemlerin birbirleri ile olan benzerlikleri ve farklılıkları incelenmiştir. İnceleme yapılırken, UNESCO Dünya Miras Listesi’nde yer alan ve/veya bulunduğu ülkede nitelikli olarak kabul edilen yapılar çalışmaya konu olmuştur. Yapılan literatür araştırmasında konu üzerinde toplu olarak bir bilgi yerine parçalı çalışmalara ulaşılmıştır. Bu çalışmanın,yapı malzemesi olarak ahşap, yapım sistemi olarak ise ahşap taşıyıcı sistemler üzerine yapılan çalışmalara katkı sağlaması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ahşap Yapım Sistemleri, Geleneksel Mimari, Geleneksel Ahşap Yapılar

Kaynakça

• Aytüre, Selma, Aydoğdu, Semra, Berki, Ömer, “Hansa Birliği (Avrupa Birliği’nin sonu da Hansa Birliği gibi mi olacak?)”, The Journal of Academic Social Science Studies, 58: 523-541, 2017.
• Ayverdi, Aligül, “Japonya mimarlığı ve çağdaş mimarlık”. Mimarlık Dergisi, 5(4) 21-24, 1967.
• Banin, L., Feldpusch T.R., Phillips, O. L., Baker, T. R., Lloyd, J., “What controls tropical forest architecture? Testing enviromental, structural and floristic drivers.” Global Ecology and Biageography, 21 ,1179-1190, 2012.
• Bilici, Serdar, Ahşap konut üretim sistemleri; Almanya örneği, Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Entitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 131 s, Konya, 2006.
• Bodach, Susanne, Lang, Werner, Hamhaber Johannes. “Climate responsive building design strategies of vernacular architecture in Nepal.” Energy and Buildings 81: 227–242, 2014.
• Brumfield, William Craft, “Style Moderne and the Rediscovery of the Wooden Architecture of the Russian North: the Photographic Connection”. Journal of Siberian Federal University. Humanities & Social Sciences, 9 (10), 2383-2397, 2016.
• Bye, Mette, Histories of architectural conservation five case studies on the treatment of Norwegian vernacular heritage buildings circa 1920-1980, Norwegian University of Science and Technology Faculty of Architecture and Fine Art Department of History, Architectural Design and Technology, Doktora Tezi, Trondheim, 681 s, 2010.
• Cavanagh, Ted, “Balloon Houses: The Original Aspects of Conventional Wood-Frame Construction Re-examined”, Journal of Architectural Education, 51:1 5-15, 1997.
• Chen, Zhiyong, Zhu, Enchun, Lam, Frank, Pan, Jinglong, “Structural performance of Dou-Gong brackets of Yingxian Wood Pagoda under vertical load – An experimental study”, Engineering Structures 80: 274–288, 2014.
• Cho, In Souk, “An Overview of Korean wooden architecture. İnternetional Conference Of Sustainable Building Asia.” 2013. https://www.irbnet.de /daten/iconda/CIB_DC26543.pdf), (Erişim Tarihi: 20 Temmuz 2018).
• Choi, Yoon Kyung, “The spatial structure of power: traditional villages and houses in Korea.” Environment and Planning B: Planning and Design 30: 589-603, 2003.
• Costa, L. Berg, “Restauración en Chiloé (Chile):la Iglesia de Castro”. Apuntes. 20 (1): 126-141, 2007.
• Derinöz, Cengiz, Wood frame house construction process and performance investigation. İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 82 s, İstanbul, 2006.
• Ejiga, Opaluwa, Paul, Obi, Cordelia, O. Osasona, “Sustainability in traditional African architecture: a springboard for sustainable urban cities”. Sustainable Futures: Architecture and Urbanism in the Global South, Uganda, 2012.
• Espedal, Knut Jonas, “From stone to Norwegian wood”, Int. J. Comp. Meth. and Exp. Meas., 5 (6): 985–996, 2017.
• Fernanda, Maria, Mallo, Laguarda, Espinoza, Omar, “Awareness, perceptions and willingness to adopt Cross-Laminated Timber by the architecture community in the United States”, Journal of Cleaner Production 94, 198-210, 2015.
• Forest products from Latin America An Almanac Of The State Of The Knowledge And Thebstate Of The Art, Maeglin, Robert, United States Forest Service Department of Agriculture, 151s, 1991.
• Griffin, Brett, Barlas, Robert, Yong, Jui Lin, Uganda. Cavendish Square Publishing, 144s, 2019.
• Heikkila, Jari, “Moisture damage in Finnish wooden houses”, Journal of Building Appraisal,1(4): 331-343. 2005.
• Humphreys, Barbara. A., Sykes, Meredith, The Buildings Of Canada A Guide To Pre-20th-Century Styles İn Houses, Churches And Other Structures, The Readers Digest Association, Montreal, 12 s, 1980.
• Kendall, Stephen, “The Entangled American House”, Blueprints, National Building Museum, 12s, 1994
• Khodakovsky, Evgeny, Wooden Church Architecture of the Russian North, Regional schools and traditions (14th-19th centuries). Routledge,176 s. 2015.
• Kigongo, Remigius, Reid, “Andrew, Local communities, politics and the management of the Kasubi tombs, Uganda”, World Archaeology, 39:3, 371-384, 2007.
• Kim, Do-Kyoung, “The natural environment control system of Korean traditional architecture: Comparison with Korean contemporary architecture”. Building and Environment. 41: 1905–1912, 2006.
• Kisternia, M., 2018. Kizhi Açık Hava Müzesi’ndeki Tarihi Ahşap Yapıların Korunması, Ahşap Yapılarda Koruma Ve Onarım Sempozyumu 6 Bildiri Kitabı, İstanbul.
• Kniffen, Fred, Glassie, Henry, Building in Wood in the Eastern United States: A Time-Place Perspective, American Geographical Society, 56: 40-66, 1966.
• Larsen, Knut Einar., Marstein, Nils., “Conservation of historic timber structuresan ecological approach.” 2016. http://openarchive.icomos.org/1656/1/Conservation_ of_Historic_Timber_Structures-2.pdf, (Erişim Tarihi: 30 Haziran 2018).
• Lewandoski, Jan. Leo, “Transitional Timber Framing in Vermont, 1780-1850”, APT Bulletin, Vol. 26(2/3) 42-50s, 1995.
• Mainicheva, A.Y., Skobelev, S.G., Berezhenko, D.Y., “Reconstruction of Wooden and Earthen Buildings in 17th to 18th Century Russian Forts in Siberia: The Case of the Sayansky Ostrog”, Archaeology, Ethnology & Anthropology of Eurasia, 46(4) 100-108, 2018. Medaglia, Juliana, Siveria, C. Eduardo., “Conhecer Para Respeitar: Patrimônio E Cidadania Em Diamantina”, Participação, n. 23/24, p. 93-100,. 2014.
• Ohanesyan, Serli, D., Ahşap Platform Çerçeve Yapıların Yatay Kuvvetler Karşısındaki Davranışları Ve Alınması Gereken Önlemler. Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 244 s, İstanbul, 2012.
• Ortiz, Rodrigo, Parraga, Mario, Navarrete, Jose, Carrasco, Ivo, Vega, Eduardo, Ortiz, Manuel, Herrera, Paula, Jurgens, Joel. A., Held, Benjamin. W., Blanchette, Robert. A., “Investigations of biodeterioration by fungi in historic wooden churches of Chiloé, Chile”, Microb Ecol, 67 (3): 568-575,2014.
• Peters, James Sedalia., “Finnish wooden towns: urban design in wood”, 2006. http://support.sbcindustry.com/Archive/2006/aug/Paper_088.pdf, (Erişim Tarihi: 10 Haziran 2018).
• Pitzer, Elizabeth Neal, Virginia architecture in the seventeenth century :the medieval style, University of Richmond, Tez Çalışması, 45s, 1976.
• Que, Ze-li., Li, Zhe-rui., Zhang, Xiao-lan., Yuan, Zi-ye., Pan, Biao,. “Traditional wooden buildings in China.” Wood in Civil Engineering, Chapter (10):197-221, 2017.
• Radzuan, Syahrul. Mat, Ahmad, Yahaya, Fukami, Naoko, Inho, S., “Incentives mechanism for the conservation of traditional villages in Japan and South Korea”. The Sustainable City VIII, 2: 1213-1224, 2013.
• Roser, M., 2017. Forests. https://ourworldindata.org/forests, (Erişim tarihi: Haziran 2018).
• Sangiorgi, Franco., “The vernacular rural heritage: from the past to the future”, Futuropa, 1: 4-6. 2008.
• Sharma, Keshab, Pokherel, Bigul, 2017. “Performance of heritage structures during the Nepal earthquake of April 25, 2015.” Journal of Earthquake Engineering, www.tandfonline.com/loi/ueqe20.
• Smith, Robert, “The Colonial Architecture Of Minas Gerais In Brazil”, Art Bulletin, Vol 21(2), 110-159, 1937.
• Soikkeli, Anu, Koiso-Kanttila, Jouni, “Kärsämäki Church in Finland – modern language of form combined with old techniques and craftsmanship”, Structural Analysis of Historical Constructions, 2006. http://www.hms.civil.uminho.pt /sahc/2006/0479.pdf, (Erişim Tarihi: 30 Haziran 2018).
• Suominen-Kokkonen, Renja, “Studies of wooden churches in Finland: Josef Strzygowski and Lars Petterson. Tahiti : taidehistoria tieteenä”, 2016. http://tahiti.fi/04-2016/tieteelliset-artikkelit/studies-of-wooden-churches-in-finland-josef-strzygowski-and-lars-petterson/, (Erişim Tarihi: 30 Haziran 2018).
• Surur Sany, Amrela, Etiyopya geleneksel Harar evlerinin analizi ve Harar evlerinin değişim ve dönüşümü üzerine modernleşmenin etkisinin irdelenmesi. Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 107 s, Kocaeli, 2015.
• Tokyay, Vedat., Mimarlık Ve Ahşap İlişkileri, Mimarlık Vakfı İktisadi İşletmesi, İstanbul, 238 s, 2017.
• Torres, Ana. Clara, Porto, Thiago., Junior, A. Pires., Gomes, R. Cesar., “Prestauração De Estrutura Em Madeıra Da Igreja Nossa Senhora Do Carmo Em Diamantina Mg: Estudo De Caso”, REEC - Revista Eletrônica De Engenharia Civil, 15(1). 2018.
• Url-1:http://www.earth-auroville.com/ world_techniques_introduction_ en.php. (Erişim Tarihi: 30 Haziran 2018).
• Url-2: http://cografyaharita.com/dunya_siyasi_haritasi.html, (Erişim Tarihi: 18 Temmuz 2019).
• Url-3:http://www.ourglobaltrek.com/namaste-kathmandu/, (Erişim Tarihi: 18 Temmuz 2018).
• Url-4:http://ecs.com.np/art/kasthamandap-temple-a-centuries-old-architectural-marvel,(Erişim tarihi: 24 Nisan 2018).
• Url-5: http://www.columbia.edu/itc/ealac/V3613/taian/index.html, (Erişim tarihi: 25Nisan 2018).
• Url-6:https://whc.unesco.org/en/list/1324/documents/, (Erişim Tarihi: 18 Temmuz 2018).
• Url-7:whc.unesco.org/en/documents/155444, Ko Hon Chiu Vincent, (Erişim Tarihi: 18 Temmuz 2018).
• Url-8:http://whc.unesco.org/en/documents/114861, Seong Joon Cho, (Erişim Tarihi: 18 Temmuz 2018).
• Url-9: https://www.unece.org/fileadmin/DAM/timber/h3/Warsaw%20doc/Documents/ Russian%20forests.doc, (Erişim Tarihi: 18 Haziran 2020).
• Url-10:https://russiatrek.org/blog/culture/the-museum-of-folk-wooden-architecture-vitoslavlitsy/, (Erişim Tarihi: 18 Haziran 2020).
• Url-11:http://www.moscow.info/parks/ostankino-park.html, (Erişim Tarihi: 18 Haziran 2020).
• Url-12:https://www.nationalgeographic.com/travel/destinations/europe/russia/kizhi-pogostworld-heritage-site/, (Erişim Tarihi: 18 Haziran 2020).
• Url-13:http://kizhi.karelia.ru/gallery/udalov, (Erişim Tarihi: 18 Haziran 2020).
• Url-14:http://www.unece.org/forests, (Erişim tarihi:20 Haziran 2018).
• Url-15:https://whc.unesco.org/en/list/582/documents/, (Erişim tarihi:20 Haziran 2018).
• Url-16:https://whc.unesco.org/en/list/584/documents/,(Erişim tarihi:20 Haziran 2018).
• Url-17:http://www.petajavesi.fi, (Erişim Tarihi: 30 Haziran 2018).
• Url-18:Thompson, N., whc.unesco.org/en/documents/111320 Nick, (Erişim Tarihi: 30 Haziran 2018).
• Url-19:Vincent, K.H., Web Sayfası: whc.unesco.org/en/documents/143826, (Erişim Tarihi: 30 Haziran 2018).
• Url-20:https://whc.unesco.org/en/list/59/documents/, (Erişim Tarihi: 30 Haziran 2018).
• Url-21:whc.unesco.org/en/documents/107984, (Erişim Tarihi: 30 Haziran 2018).
• Url-22:https://whc.unesco.org/en/list/58/documents/, (Erişim Tarihi: 30 Haziran 2018). Url-23:Our Place, whc.unesco.org/en/documents/130607, (Erişim Tarihi: 30 Haziran 2018).
• Url-24:Our Place, whc.unesco.org/en/documents/130609, (Erişim Tarihi: 30 Haziran 2018).
• Url-25:https://whc.unesco.org/en/list/535/documents/, (Erişim Tarihi: 30 Haziran 2018). Url-26: https://hbz-nord.de/informationsdienst-holz/,R07_T03_F01_Erneuerung_ von_ Fachwerkbauten_2004.pdf, (Erişim Tarihi: 30 Haziran 2018).
• Url-27: https://www.haus.de/bauen/fachwerkhaus-daemmen-tipps-zur-sanierung, (Erişim Tarihi: 30 Haziran 2018).
• Url-28:Schnarr, T., whc.unesco.org/en/documents/129984, (Erişim Tarihi: 30 Haziran 2018).
• Url-29: Brecht, E., whc.unesco.org/en/documents/110791, (Erişim Tarihi: 30 Haziran 2018).
• Url-30: www.africavernaculararchitecture.com, (Erişim Tarihi: 30 Haziran 2018).
• Url-31:https://whc.unesco.org/en/list/1189/documents/, (Erişim Tarihi: 2 Temmuz 2018).
• Url-32:Santelli, S., whc.unesco.org/en/documents/113682, (Erişim Tarihi: 2 Temmuz 2018).
• Url-33:Leeuw, A., whc.unesco.org/en/documents/133094, (Erişim Tarihi: 2 Temmuz 2018).
• Url-34:http://www.face-music.ch/artuganda/uganda_artwork_en.html, (Erişim Tarihi: 2 Temmuz 2020).
• Url-35:https://twitter.com/sadabkitatta79/status/781492117222854657, (Erişim Tarihi: 2 Temmuz 2020).
• Url-36:http://whc.unesco.org/uploads/nominations/1022.pdf, (Erişim Tarihi: 2 Temmuz 2020).
• Url-37:http://www.kasubitombs.org/en/general/index.php, , (Erişim Tarihi: 2 Temmuz 2020).
• Url-38:www.jcic-heritage.jp/en/project/africa_uganda_201411/, (Erişim Tarihi: 2 Temmuz 2020).
• Url-39:https://whc.unesco.org/en/list/741/documents/, (Erişim Tarihi: 2 Temmuz 2020).
• Url-40:https://www.explorelunenburg.ca, (Erişim Tarihi: 2 Temmuz 2020).
• Url-41:http://www.infopatrimoine.ca, (Erişim Tarihi: 2 Temmuz 2020).
• Url-42:Vincent, K. H. C., whc.unesco.org/en/documents/133847, (Erişim Tarihi: 2 Temmuz 2020).
• Url-43:Graves, A., https://newengland.com/today/living/homes/new-england-architecture/, (Erişim Tarihi: 2 Temmuz 2020).
• Url-44:https://whc.unesco.org/en/list/971/documents/, (Erişim Tarihi: 2 Temmuz 2020).
• Url-45:https://virtualglobetrotting.com/map/church-of-san-juan-bautista-dalcahue/, (Erişim Tarihi: 2 Temmuz 2020).
• Url-46:Linao, L., http://whc.unesco.org/en/documents/113889, (Erişim Tarihi: 2 Temmuz 2020).
• Url-47: https://whc.unesco.org/en/list/890/documents/, (Erişim Tarihi: 2 Temmuz 2020).
• Url-48:http://www.minasgerais.com.br, (Erişim Tarihi: 2 Temmuz 2020)
• Url-49:Renne, M., https://guia.melhoresdestinos.com.br/fotos-diamantina-204-2567-p.html, (Erişim Tarihi: 2 Temmuz 2020)
• Voyce, A., 1957. National elements in russian architecture. http://online.ucpress.edu/jsah/article-pdf/16/2/6/171082/987741.pdf, (Erişim Tarihi: 18 Haziran 2020).
• Yamato, Satoshi, “The tradition of wooden architecture in Japan”, 2006. http://www. nara.accu.or.jp/english/img/elearning/2006/tradition.pdf, (Erişim tarihi: 25 Nisan 2018).
• Yasuhara, Morihiko , Sakiyama, Tadahiko, “Characterization of space around Japanese traditional buildings: transitions of layout plan and meaning ofspace of darkness inside wooden temples”, WIT Transactions on the Built Environment, 2006.
• Yasuhara, Morihiko, Sakiyama, Tadahiko, Libuchi, Koichi, “Characterization of space around Japanesetraditional buildings: “Visible Music” on theapproach to Horyuji Temple, Saiin(West Compound)” WIT Transactions on the Built Environment, 2007.