Kırsal Turizm ve Vernaküler Mobilya Etkileşiminde Deformasyon Kavramı

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 3, 845 - 856, 31.12.2021

İrem Bekar , İpek Özpınar , Sebnem Ertas Besır

https://doi.org/10.26835/my.937754

Öz

Giderek artan turizm faaliyetlerine bağlı olarak kırsal alanların vernaküler özellikleri zamanla değişikliğe uğramıştır. Bu değişimden başta vernaküler yapılar olmak üzere iç mekan ve mobilyaları da büyük oranda etkilenmiştir. Değişim çok yönlü bir kavramdır. Bu süreçte; vernaküler mobilyalar özgün karakterini koruyup geliştirerek sürekliliğini sağlayabileceği gibi özgün karakterini kaybederek yok olabilmektedir. Vernaküler mobilyanın değişimi süreçlerinin belirlenmesi için onu oluşturan özelliklerin incelenmesi ve bu özelliklerin zamanla oluşturduğu anlamının değerlendirilmesi gerekmektedir. Kırsal alanların turizm etkisiyle değişiminde bu iki farklı olgu transformasyon ve deformasyon olarak tanımlanmaktadır. Çalışmada vernaküler mobilyada yaşanan olumsuz değişimler ‘deformasyon’ kavramı üzerinden ele alınmış; turizm hareketlerine bağlı olarak deformasyona uğrayan vernaküler sürdürülebilirliğinin gerekliliğine ve önemine dikkat çekmek amaçlanmıştır. Bu kapsamda yapılan literatür araştırması ile değişim türleri belirlenmiş ve mobilyada yaşanan deformasyonlar sosyokültürel etkenlerden kaynaklı deformasyon, ekonomik etkenlerden kaynaklı deformasyon, işlevsel değişimlerden kaynaklı deformasyon ve anlamsal deformasyon olmak üzere dört başlıkla irdelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

kırsal turizm, vernaküler mobilya, değişim, deformasyon

Deformation Concept in Rural Tourism and Varnacular Furniture Interaction

Öz

Due to the increasing tourism activities, the vernacular characteristics of rural areas have changed over time. The interior space and furniture, especially the vernacular structures, have also greatly affected by this change. Change is a multifaceted concept. In this process; Vernacular furniture can maintain and improve its original character, or it can disappear by losing its original character. In order to determine the change processes of vernacular furniture, it is necessary to investigate the features that make up it, and also the meaning of these features over time should be evaluated. In the change of rural areas with the effect of tourism, these two different phenomena are defined as transformation and deformation. In the study, the negative changes in vernacular furniture were handled through the concept of 'deformation'; It is aimed to draw attention to the necessity and importance of the sustainability of the vernacular, which undergoes deformation due to tourism movements. In this context, the types of change were determined by the literature research and the deformations in the furniture were examined under four headings: deformation due to sociocultural factors, deformation due to economic factors, deformation due to functional changes and semantic deformation.

Anahtar Kelimeler

Rural Tourism, Vernacular Furniture, Change, Deformation

Kaynakça

• Altan, Hasan ve Karaderi Özsoy, Şefika, “Tarihsel Süreçten Günümüze Büyük Han ve Yeniden Kullanıma Adaptasyonda Sosyokültürel Sürdürülebilirlik Bağlamında Mekan İşlevlendirilmesi”, The Turkish Online Journal of Design Art and Communication, 7(4), 2017, s. 634-654.
• Aransson, Lars, "Sustainable Tourism System: The Example of Sustainable Rural Tourism in Sweden", Journal of Sustainable Tourism, 2(1/2), 1994, pp. 81-92.
• Arboleda, Gabriel, http://www.ethnoarchitecture.org/web/articles/article/449, 2006, [26.01.2017].
• Ashworth, G. J. and Page, S. J., “Urban Tourism Research: Recent Progress and Current Paradoxes”, Tourism Management, 32.1, 2011, s. 1-15.
• Aydın, Dicle; Okuyucu, Ş. Ebru, “Yeniden Kullanıma Adaptasyon ve Sosyokültürel Sürdürülebilirlik Bağlamında Afyonkarahisar Millet Hamamının Değerlendirilmesi”, MEGARON, 4(1), 2009, s. 35-44.
• Bali, Meltem, “Mekanın Belleği ile Uyumlu Sürdürülebilir Kültür Stratejisi Üretmek: Eyüp Sultan Belediyesi Şehir ve Medeniyet Okulu Örneği”, Milli Kültür Araştırmaları Dergisi, 4(2), 2020, s.43-58.
• Bilgin vd., “Physical Changes in World Heritage Sites under the Pressure of Tourism: The Case of Cumalıkızık Village in Bursa”, European Journal of Sustainable Development, 8(2), 2019, s. 249.
• Birik, Melih, Kentsel Mekanın Değişim Sürecinde Transformasyon ve Deformasyon, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Doktora tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul 2011, s. 228.
• Can, Şükran Güneş, A critical assessment for reuse of traditional dwellings as "Boutique Hotels" in Urgup, Master Thesis, Middle East Technical University, 2007, s. 272.
• Carballo, Rita R.; Carmelo J. León, “The influence of artistically recreated nature on the image of tourist destinations: Lanzarote's art, cultural and tourism visitor centres and their links to sustainable tourism marketing”, Journal of Sustainable Tourism, 26(2), 2017, s.192-204.
• Çetin, İbrahim; Polat Üzümcü, Tülay; İçöz, Orhan, “Kırsal Alanlarda Sürdürülebilir Kırsal Turizm ve Kocaeli-Kandıra Kırsal Turizm Gelişimi Modeli”, Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Erzincan 2017, s. 137-156.
• Çetinkaya Karafakı, Filiz; Yazgan, Murat E., “Kırsal Turizme Kavramsal Yaklaşım, Kırsal Turizmin Önemi ve Etkileri”, International Journal of Social and Economic Sciences 2(2), 2012, s. 55-58.
• Doğan, Hasan Zafer, Turizmin Sosyo-Kültürel Temelleri, Uğur Ofset Matbaacılık ve Ticaret, İzmir 1987, s. 175.
• Eray, Saide Selin; Kutlu, İzzettin, “Compact Cıty As A Sustaınable Urban Form Case Of Yazd Cıty Iran”, 5th International Congress on Architecture and Design 2021, s. 71-77.
• Güler, Mehmet Emre; Yılmaz, Levent, “Türkiye’de Muhafazakar Değerler Bağlamında Turizm ve Tatil Algısındaki Değişme”, Uluslararası Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 1(1), 2017, s. 17-25.
• Güneş, Gül, “Turizmin Sürdürülebilirliği için Ekoturizm”, Popüler Bilim Dergisi, 15(177), Kasım 2008, s. 28-30.
• Harvey, David, “The Right To The City”, New Left Review 53, 2008, s. 23-40.
• Ionela, Gavrilă-Pave; Constantin, Bârsan Mircea; Dogaru, Lia-Dorica, “Advantages and Limits for Tourism Development in Rural Area (Case Study Ampoi and MureúValleys)”, Procedia Economics and Finance, 32(2015) s. 1050-1059.
• İbiş, Bengüsu, Türkiye’de Toplu Konut Üretiminde Dikkate Alınan Vernaküler Tasarım Kriterlerinin Bina Üretim Süreçlerine Bağlı Olarak Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, İTÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı Proje ve Yapım Yönetimi Programı, İstanbul 2019, s. 199.
• Jingjuan, Ji ve Dawai, Xiao, “The Research on Reuse Forms of Traditional Buildings in Villages”, 2015.
• Kalfaoğlu Hatipoğlu, Hatice ve Koç Aytekin, Çiğdem, “Mimaride Tasarım Kodları ve Anlamsal Sürdürülebilirlik: Dil, Bellek ve Kimlik Tartışması”, Kent Araştırmaları Dergisi, 11(31), 2020, s. 1676-1698.
• Kaypak, Şafak, “Ekolojik Turizm ve Sürdürülebilir Kırsal Kalkınma”, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2012(1), s. 11-29.
• Kıvılcım, Ecehan, “Geleneksel Konutta İşlevsel Dönüşümün Mekânsal Bağlamda İrdelenmesi: Denizli Konyalıoğlu Evi Örneği”, Ege Mimarlık, Haziran 2019, s. 50-55.
• Koçhan, Ahmet, "Doğal Çevreyle Kurulan Anlamsal Bağ: Sürdürülebilir Toplu Konut Tasarımı," Yapı Dergisi, sa.256, 2003, s. 49-55.
• Kuter, Nazan ve Ünal, H. Emre, “Sürdürülebilirlik Kapsamında Ekoturizmin Çevresel, Ekonomik ve Sosyo-Kültürel Etkileri”, Kastamonu Üniversitesi, Orman Fakültesi Dergisi, 9(2), 2009, s. 146-156.
• Oktay, Meltem, Tarihi Kent Merkezlerinde Turizm Sektörünün Ticari Kimlik Üzerindeki Etkisi, Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Şehir ve Bölge Planlama Anabilim Dalı, İstanbul 2017.
• Oral, Saime, Otel İşletmeciliği ve Verimlilik Analizleri, Detay Yayıncılık, 5.Baskı, Ankara 2005, s. 496.
• Otaishat vd., “Exploring The Socio‐Cultural Sustainability of Old and New Housing: Two Cases From Jordan”, Sustainable Cities and Society, Volume 61, October 2020, 102250.
• Öter, Zafer ve Ünal, Elif, “Somut Olmayan Kültürel Miras ve Turizm Etkileşiminin Beypazarı İlçesinde Yerel Ekonomiye Katkıları”, 8. Milletlerarası Türk Halkbilimi Kongresi, Paloma Pasha Resort, Özdere-İzmir, (Kasım 21-24, 2011): 1-17.
• Özçam, Işıl, Biçim Dili ve İletişim Ekseninde Mobilyanın Sembolleşmesi ve Günümüz Mobilyasının Sembolleşmesinde Rol Oynayan Sosyolojik ve Teknolojik Etkenler, Doktora Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, MSGSÜ, İç Mimarlık Anasanat Dalı, İstanbul 2013, s. 370.
• Özen, Sinem, (2009). Dünya Turizminde Tüketici Tercihlerinde Yaşanan Değişimlerin Konaklama İşletmelerine Yansımaları: Antalya'da Temalı Otel Örnekleri, Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın 2009, s. 179.
• Özgüç, Nazmiye, Turizm Coğrafyası Özellikler ve Bölgeler, Çantay Kitabevi, 9.Baskı, İstanbul 2017.
• Parmaksız, Pınar Melis, “Belleğin Mekanından, Mekanın Belleğine: Kavramsal Bir Tartışma”, Bahçeşehir Üniversitesi, İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi, İlef Dergisi, Araştırma Makalesi, 2019, 6(1), s. 7-26.
• Pelit, Elbeyi, Baytok, Ahmet ve Soybalı, Hüseyin H., “Sürdürülebilir Turizm Mi? Turizmde Sürdürülebilirlik Mi? Kavramsal Bir Tartışma”, Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, 2015, 6(14), s. 39-58.
• Polat Üzümcü, Tülay; Çelik, Aysun; Otar, Serenad; Hacıalioğlu, Ayşegül, “Kırsal Alanların Sürdürülebilir Kırsal Turizm Amaçlı Kullanılması Kocaeli-Kandıra Örneği”, Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, 5(2), 2015, s. 92-102.
• Rudofsky, Bernard, “Architecture Without Architects: A Short Introduction To Non-Pedigreed Architecture”, UNM Press, 1964, s. 156.
• Scerri vd., “The Value Of Architecture To Tourism”, University of Technology Sydney, February 2016, s. 21.
• Sharma, Krishna, Sustainable Tourism Development Through Sustainable Architecture: A Projected Case Study of Cox’s Bazar, Masters Thesis, University of Huddersfield, Bangladesh, 2011.
• Soykan, Füsun, “Doğal Çevre ve Kırsal Kültürle Bütünleşen Bir Turizm Türü: Kırsal Turizm”, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 10(1), 1999, s. 67-75.
• Taş, Aslı, Bir konut alanında kültürel değişimin mekansal sürekliliği: Sille/Hacı Ali Ağa Sokağı, Yüksek Lisans Tezi, KTÜ, Fen Bilimleri Enstirüsü, Trabzon, 2015.
• Vázquez Loaiza, Juan Pablo; Pérez-Torres, Antonio; Díaz Contreras, Karol Marylin, "Semantic Icons: A Sentiment Analysis as a Contribution to Sustainable Tourism" Sustainability, 2019; 11(17): 4655.
• Vellinga, M., Vernacular Architecture: Towards a Sustainable Future, Plenary lectures Vernacular architecture and sustainability: Two or three lessons, 1st Edition, 2014.
• Yazar, Burcu, Turizmin Tarihsel Dokulara Etkileri: Antalya Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir 2010, s. 576.
• Yıldırım Saçılık, Melahat ve Toptaş, Aytaç, “Kültür Turizmi ve Etkileri Konusunda Turizm Öğrencilerinin Algılarının Belirlenmesi”, Turizm Akademik Dergisi, 4(2), 2017, s.107-119.