Kentleşme ve Kentlilerin Kentsel Dönüşüm Algısı: Yeşildere Örneği

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 1, 39 - 57, 30.04.2024

Birsu Ece Kaya , Tonguç Akış

https://doi.org/10.26835/my.1197128

Öz

Türkiye’nin kentleşme süreci boyunca, tarımsal faaliyetlerin azalması ve sanayi ile ticaret alanlarında iş olanaklarının artması sonucunda kentlere doğru hızlı bir göç hareketi yaşanmıştır. Kentlerde yeterli konut stoku olmamasının bir sonucu olarak gecekondu yerleşimleri ortaya çıkmıştır. Zaman içerisinde, kent merkezindeki plansız gelişmiş ve fiziksel anlamda birçok problem barındıran gecekondu mahallelerinin kentsel dönüşüm projeleri ile yenilenmesi gündeme gelmiştir. Bu çalışmanın amacı, kentleşme politikalarının kentsel mekana ve kentlilerin yaşamına etkilerini Yeşildere bölgesi üzerinden incelemektir. Araştırmada, gecekondu mahallesi ve kentsel dönüşüm alanı olan Yeşildere üzerinde örnek incelemesi yapılmış, Yeşildere’de yaşamış ve yaşamakta

olan kişilerle derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Katılımcılardan elde edilen bilgilere göre, gecekonduda yaşamanın fiziksel anlamda dezavantajları ve sosyal anlamda avantajları bulunurken toplu konut veya apartman için tam tersi söz konusudur. Aynı zamanda, uygulanmakta olan kentsel dönüşüm projelerinin yeterli bulunmadığı, fiziksel çevre geliştirilirken sağlık, eğitim, ulaşım ve sosyal hizmetlerde iyileştirmelere ihtiyaç duyulduğu görülmüştür. Bu anlamda, halkın katılımı ve farklı aktörlerin iş birliği ile çok katmanlı ve toplum merkezli dönüşüm çalışmalarının gerçekleştirilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kentleşme, Kentsel Dönüşüm, Kentsel Politikalar, Gecekondu, Toplu Konut

Urbanization and Perceptions of Citizens on Urban Transformation: Yeşildere Case

Öz

In the 1950s with the urbanization process of Turkey, rapid migration movements towards the cities have taken place and gecekondu settlements have emerged because of the decrease in agricultural activity, the increase in job opportunities in industry and commerce, and lack of adequate housing stock in the cities. Over time, urban transformation projects of the gecekondus in the city center, which have developed unplanned and have many physical problems, have come to the fore. This study aims to examine the effects of urbanization policies on urban space and the life of the citizens through Yeşildere region. In the research, a case study was conducted on Yeşildere, a gecekondu settlement and urban transformation area, and in-depth interviews were conducted with people who lived and are living in Yeşildere. According to the information obtained from the participants, while living in gecekondu has physical disadvantages and social advantages, the opposite is valid for mass housing or apartments. At the same time, it has been observed that urban transformation projects being implemented are not sufficient and improvements are needed in health, education, transportation, and social services while improving the physical environment. In this sense, it is recommended to carry out multi-layered and community-centered transformation studies with the participation of the public and the cooperation of different actors.

Anahtar Kelimeler

Urbanization, Urban Transformation, Urban Policies, Gecekondu, Mass Housing

Kaynakça

• Akış, T. (2011). İzmir’de Yeşil Alan Kullanımı: Karşıyaka Sahilinde Gündelik Hayat. TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi Dosya 27, 63-70.
• Ataöv, A., Osmay, S. (2007). Türkiye’de Kentsel Dönüşüme Yöntemsel Bir Yaklaşım. ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi, 24 (2), 57-82.
• Bilsel, C. (2009). İzmir’de Cumhuriyet Dönemi Planlaması (1923-1965): 20. Yüzyıl Kentsel Mirası. Ege Mimarlık 71 (4), 12-17.
• Demir, O. Ö. (2017). Nitel Araştırma Yöntemleri. Kaan Böke (Ed.), in Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri (5th Ed.) (p. 287-318). İstanbul: Alfa.
• Demirci, S. & Köseli, M. (2017). İkincil Veri ve İçerik Analizi. Kaan Böke (Ed.), in Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri (5th Ed.) (p. 321-364). İstanbul: Alfa.
• Drisko, J. W. & Maschi, T. (2016). Content Analysis. New York: Oxford University.
• Eğilmez, B. (2010). İzmir’de Kentsel Dönüşüm ve Dönüştürülemeyen Zorunlu Yoksulluk Halleri. Deniz Yıldırım and Evren Haspolat (Ed.) in Değişen İzmir’i Anlamak (p. 601-638). Ankara: Phoenix.
• Erman, T. (2016). Mış Gibi Site. İstanbul: İletişim.
• Genç, F. N. (2014). Gecekonduyla Mücadeleden Kentsel Dönüşüme Türkiye’de Kentleşme Politikaları. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1 (1), 15-30.
• Gümüş, N. (2013). İzmir’de Kentsel Büyüme ve Doğal Afetler. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/323007218_IZMIR’DE_KENTSEL_BUYUME_VE_DOGAL_AFETLER
• Harwood, T. G., Garry, T. (2003). An overview of content analysis. The marketing review, 3 (4), 479-498.
• Hölscher, K., Frantzeskaki, N. (2021). Perspectives on urban transformation research: transformations in, of, and by cities. Urban Transformations, 3 (1), 1-14.
• Işık, O. & Pınarcıoğlu, M. M. (2001). Nöbetleşe Yoksulluk. İstanbul: İletişim.
• İzmir Metropolitan Municipality. (2017). Meles Deltası. Retrieved from https://www.izmir.bel.tr/tr/Projeler/meles-deltasi-/1570/4
• İzmir Metropolitan Municipality. (2022). Kentsel Dönüşüm Gelişim ve Yenileme Projeleri. Retrieved from https://www.izmir.bel.tr/tr/Projeler/kentsel-donusum-gelisim-ve-yenileme-projeleri/1271/4
• Karadağ, A., Mirioğlu, G. (2014). Türkiye’de Kentsel Dönüşüm Politikaları ve Uygulamaları Üzerine Coğrafi Değerlendirmeler: İzmir Örneği. Ege Coğrafya Dergisi, 20 (2), 41-57.
• Kaya, A. Y. (2010). 19. Yüzyıldan 21. Yüzyıla İzmir Ekonomisinde Süreklilik ve Kırılmalar. Deniz Yıldırım and Evren Haspolat (Ed.) in Değişen İzmir’i Anlamak (p. 42-105). Ankara: Phoenix.
• Keleş, R. (2014). 100 Soruda Türkiye’de Kentleşme, Konut ve Gecekondu. İstanbul: Cem.
• Kılıç, E. M., Göksu, A. E. (2018). Bir Kentsel Dönüşüm Deneyimi: Kadifekale-Uzundere İkileminde Bireysel Öyküler Üzerine Düşünmek. TMMOB Şehir Plancılar Odası Planlama Dergisi 28 (2), 201-217.
• Lefebvre, H. (2013). Kentsel Devrim. İstanbul: Sel.
• Malik, S., Wahid, J. (2014). Rapid Urbanization: Problems and Challenges for Adequate Housing in Pakistan. Journal of Sociology and Social Work, 2 (2), 87-110. McCormick, K., Anderberg, S., Coenen, L., Neij, L. (2013). Advancing sustainable urban transformation. Journal of Cleaner Production, 50, 1-11. Mutlu, S. (2007). Türkiye’de Yaşanan Gecekondulaşma Süreci ve Çözüm Arayışları: Ankara Örneği. (MSc thesis). Ankara University / Institute of Social Sciences, Ankara.
• Ocak, E. (2007). Yoksulun Evi. Necmi Erdoğan (Ed.) in Yoksulluk Halleri (p. 133-173). İstanbul: İletişim.
• Roy, D., Lees, M. H., Pfeffer, K., Sloot, P. M. (2018). Spatial segregation, inequality, and opportunity bias in the slums of Bengaluru. Cities, 74, 269-276.
• Saldaña, J. (2023). Nitel Araştırmacılar İçin Kodlama El Kitabı (3rd Ed.). Aysel Tüfekçi and Süleyman Nihat Şad (Trans.). Ankara: PEGEM.
• Şişman, A., Kibaroğlu, D. (2009). Dünya’da ve Türkiye’de Kentsel Dönüşüm Uygulamaları. TMMOB Chamber of Surveying and Cadastre Engineers 12. Scientific and Technical Congress of Turkey, Ankara.
• Taşçı, B. G. (2017). Evaluation of the Residents’ Perspective on Their Neighborhood in the Context of Urban Transformation: The Case of Alaybey-İzmir, Turkey. TMMOB Şehir Plancıları Odası Planlama Dergisi, 27 (1), 94-107.
• Tekeli, İ. (2009). Kentsel Arsa, Altyapı ve Kentsel Hizmetler. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt.
• Tekeli, İ. (2011). Kent, Kentli Hakları, Kentleşme ve Kentsel Dönüşüm. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt.
• TOKİ. Kentsel Yenileme. Retrieved from http://www.toki.gov.tr/kentsel-yenileme.
• Vithayathil, T., Singh, G. (2012). Spaces of Discrimination: Residential Segregation in Indian Cities. Economic and Political Weekly, 47 (37), 60-66.
• Vlahov, D., Galea, S. (2002). Urbanization, urbanicity, and health. Journal of Urban Health, 79, 1-12.
• Von Wirth, T. (2014). Places in Transformation: Integrating Residents’ Perspectives and Spatial Characteristics into the Assessment of Urban Quality of Life. (Doctoral dissertation) ETH Zurich / Zurich.
• Wacquant, L. (2011). Kent Paryaları. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi.
• URL-1: Kızılçullu Su Kemerleri. http://www.eskiturkiye.net/3302/kizilcullu- sirinyer-su-kemerleri-izmir Accessed: 18/07/2022.
• URL-2: Vezirsuyu Su Kemeri. https://i.pinimg.com/1200x/7a/91/06/7a9106ebb3b16d7c6ea714cf723ec85d.jpg Accessed: 18/07/2022.