Devlet Bahçeli Millet Bahçesi’nin Peyzaj Tasarım Kriterleri Açısından Değerlendirilmesi

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 3, 423 - 450, 31.12.2024

Mohamed Ballah Abdallah , Betül Tülek

https://doi.org/10.26835/my.1522541

Öz

Kent nüfusundaki hızlı artış, çeşitli sosyo-ekonomik, siyasi ve kültürel faktörlerle birleşerek kent merkezlerindeki açık yeşil alanların giderek azalmasına yol açmış ve millet bahçeleri bu duruma bir çözüm olarak ortaya çıkmıştır. Kentsel açık yeşil alanlar, kent estetiği ve mimarisi açısından önemli bir rol oynamanın yanı sıra, kent sakinlerinin günlük yaşamlarını etkileyen kamusal rekreasyon alanlarıdır. Bu alanların tasarımı ve sürdürülebilirliği, kent sakinlerinin hem fiziksel hem de zihinsel olarak enerji depolamalarına olanak sağladıkları için büyük önem taşımaktadır. Kentsel açık yeşil alanları ihmal eden şehirler, sakinlerini doğaya erişimden mahrum bırakmakta ve yaşam kalitelerini olumsuz yönde etkilemektedir. Bu çalışmada, Çankırı kent merkezinde yer alan bir millet bahçesi olan Çankırı Devlet Bahçeli Parkı değerlendirilmiştir. Çalışmanın amacı Çankırı Devlet Bahçeli Parkı’nı kentsel yeşil alan tasarım kriterleri açısından analiz etmektir. Çankırı kentinin ilk millet bahçesinin fonksiyonellik, erişilebilirlik, sürdürülebilirlik, yeterlilik gibi tasarım kriterlerine uygunluğu değerlendirilmiş ve bu doğrultuda öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Millet Bahçesi, Kentsel Yeşil Alan, Kentsel Tasarım, Çankırı

Evaluation of Devlet Bahçeli National Garden in terms of Landscape Design Criteria

Öz

The rapid increase in urban population, combined with various socio-economic, political and cultural factors, has led to a gradual decrease in open green spaces in urban centers, and national gardens have emerged as a solution to this situation. In addition to playing an important role in urban aesthetics and architecture, urban open green spaces are public recreation areas that affect the daily lives of urban residents. The design and sustainability of these areas are of great importance as they allow city dwellers to store energy both physically and mentally. Cities that neglect urban open green spaces deprive their residents of access to nature and negatively affect their quality of life. In this study, Çankırı Devlet Bahçeli Park, a national garden located in Çankırı city center, was evaluated. The aim of the study is to analyze Çankırı Devlet Bahçeli Park in terms of urban green space design criteria. The conformity of the first national garden of Çankırı city with design criteria such as functionality, accessibility, sustainability and sufficiency was evaluated and recommendations were developed accordingly.

Anahtar Kelimeler

National Garden, Urban Green Area, Urban Design, Çankırı

Kaynakça

• Altınçekiç, H. & Altınçekiç, S.(2002). Kentsel Yeşil Alanlar ve Doğa-İnsan İlişkisindeki Önemi, Popüler Bilim Dergisi, 9 (98).
• Belfast City Council, (2018). Belfast Greenand Blue Infrastructure Plan. Enhancing Belfast. Democratic Services SectionChief Executive’s Department Belfast City Council.
• BfN (Federal Agencyfor Nature Conservation). (2017). Urban Green Infrastructure, A Foundation of Attractive and Sustainable Cities, Pointersformunicipalpractice, Berlin.
• Bilgili, C. (2013). Çankırı Kenti Kamusal Alanlarının Yeterliliğinin Ulaşılabilirlik Yönünden Değerlendirilmesi, Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 10(2) 21-25.
• Bingöl, S. (2021). Geçmişten Günümüze Millet Bahçesi Kavramı ve Türkiye’deki Kamusal Açık ve Yeşil Alanlar İçerisindeki Yerinin Değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Süleyman Demirel Üniversitesi/ Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
• Boyacı, E. (2010). Ülkemizde Kent Parkı İşlevlerini Belirleyen Etmenler. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Ankara Üniversitesi/ Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Coşaner, M., Kiper, T.& Korkut, A. (2014). Mahalle Parklarının Peyzaj Tasarım ve Kullanım Kriterleri Açısından İrdelenmesi: İstanbul, Şişli Örneği, Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 11(2), 1-18.
• Çankırı Belediyesi (2023). TCDD Park vaziyet planı, Mücahit Kazan ile sözlü görüşme.
• Çankırı Belediyesi (2024). Çankırı ilinde yer alan park ve yeşil alanlar, Hatice İşler ile sözlü görüşme.
• Çilek, M. (2005). Kent Parkları ve Tekirdağ Merkez İlçe Gündoğdu Mahallesi Kent Parkı Planlama İlkeleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Tekirdağ Trakya Üniversitesi / Fen Bilimleri Enstitüsü, Edirne.
• Demirbağ, U. & Urfalıoğlu, N. (2019). Çankırı Merkez İlçe Geleneksel Konutlarının Cephe Biçimlenişi, Art-Sanat Dergisi, 11: 71-100.
• Ediş, S.& Ulaş, E. (2017). Çankırı Acıçay-Tatlıçay Havzalarında Arazi Kullanım Türlerinin Bayes Ağları Yöntemiyle Tahmin Edilmesi, Turkish Journal of Forestry, 18(3), 212 - 218.
• Emür, S. H. & Onsekiz, D. (2007). Kentsel Yaşam Kalitesi Bileşenleri Arasında Açık ve Yeşil Alanların Önemi – Kayseri/Kocasinan İlçesi Park Alanları Analizi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (22); 367-396.
• European Commission (2017). Urban Green Infrastructure: Connecting People and Nature for Sustainable Cities. Green Surge Project. Seventh Framework Programme, Freising / Munich: Ask4media
• Gleichmann, P. (1967). Sozialwissenschaftliche Aspekte der Grünplanung in der Grossstadt, Sociologický časopis/Revue sociologique tchèque, 3(5).
• Gül, A. & Küçük, V. (2001). Kentsel Açık-Yeşil Alanlar ve Isparta Kenti Örneğinde İrdelenmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, (2); 27-48.
• Kabisch, N.& Van den Bosch, M.A. (2017). Urban Green Spaces and the Potential for Health Improvement and Environmental Justice in Changing Climate. Nature Based Solutions to Climate Change Adaptation in Urban Areas, Chapter 12. SpringerOpen. ISBN 978-3-319- 535750-4
• Kızıldere, A. E. (2009). Sanat Akımları Açısından Türkiye ve Diğer Ülkelerdeki Başlıca Parklar (19.yüzyıl- 21.yüzyıl arası). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Üniversitesi / Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Koçan, N. & İbiş, Ş. (2020). Çankırı İli Kentsel Açık Yeşil Alan Varlığının Belirlenmesi ve Geliştirilmesi Üzerine Bir Araştırma, Ordu Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 10(2), 154-163.
• Kuşkonmaz, B. (2020). Sürdürülebilir Kent Planlaması Bağlamında Açık-Yeşil Alanların Yer Seçimi: İstanbul Millet Bahçeleri Örneği. Lisans Bitirme Ödevi. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi / Şehir ve Bölge Planlama Bölümü, İstanbul.
• Lendhold, N. (1970). Keingarten In Handwatterbuch Der Raumforschung Und Raumordunung, Hannover.
• Önder, S. (1997). Konya Kenti Açık ve Yeşil Alan Sisteminin Saptanması Üzerine Bir Araştırma. (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi / Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Özbilen, A. (1991). Kent içi Açık Alanlar ve Dağılımı, Tarihi Eserler ve Gelişen Yeni Yapılaşma, K.T.Ü. Orman Fakültesi, Genel Yayın No:155, F.Y.N: 17, Trabzon.
• Pekin Timur, U. (2012). Planting children’s playgrounds: Çankırı city case. Journal of Food, Agriculture and Environment 10 (3&4): 977-981.
• Sağlık, A., Kelkit, A., Temiz, M., Sağlık, E. & Bayrak, M. İ. (2019). Millet Bahçesi Kavramı: Kahramanmaraş İli Örneği, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11- 30.
• Seçkin Gündoğan, G. (2020). Geleneksel Kent Dokusunun Korunması: Çankırı Örneği, Mimarlık ve Yaşam, 5(2), 261-275.
• T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (2020). Millet Bahçeleri Rehberi. Web sitesi. https://www.csb.gov.tr/yerel-yonetimler-icin-millet-bahceleri-rehberi-hazirlandi-bakanlik-faaliyetleri-29749.
• TMMOB Peyzaj Mimarları Odası, (2018). Millet Bahçeleri Sonuç Bildirgesi. Ankara: TMMOB Peyzaj Mimarları Odası. Web sitesi. https://www.peyzaj.org.tr/genel/bizden_detay.php?kod=8044. Erişim Tarihi: 11.03.2023.
• Tülek, B. & Özdemir, A. (2019). Kentsel Peyzajlarda Endüstri Miraslarının Önemi: Çankırı Tarihi Tren Garı Örneği, İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 9(20), 1-17. https://doi.org/10.16950/iujad.580409.
• Tülek, B. & Ersoy Mirici, M. (2019). Kentsel Sistemlerde Yeşil Altyapı ve Ekosistem Hizmetleri, Peyzaj, 1(2), 1-11.
• Victoria State Government (2017). Planning A Green-Blue City A How-To Guide For Planning Urban Greening and Enhanced Stormwater Management in Victoria. Department of Environment, Land, Waterand Planning. E2designlab Australia.
• URL-1: https://cip.tuik.gov.tr/ Erişim Tarihi: 19.04.2023, 11:00.
• URL-2: https://earth.google.com/earth/d/1OvhFh4cQUkQZQJf1kldhyYgEe88Os9S?usp=sharing Erişim Tarihi: 07.02.2024, 09:00.
• URL-3: https://cankiri.bel.tr/proje/devlet-bahceli-parki-ve-tcdd-acik-hava-muzesi/6 Erişim Tarihi: 16.02.2023, 15:00.