Reading the Early Traces of Modern Housing through Women's Magazines: The Case of Âsâr-ı Nisvân

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 2, 255 - 275, 31.08.2025

Merve Akdaş , Önder Aydın

Öz

The roles of women as a 'housewife', 'mother' and 'wife', determined by the traditional Turkish society, made her become the dominant user of the house. Changes Turkish society went through depending on social, political, economic and religious conditions have redefined the position of women. The transformation of woman’s role in the society also recreated the relationship between woman and housing. One of the breaking points which led to a certain change in the position of women is the declaration of Second Constitutionalism (1908). Growing number of Women’s Magazines, which provides supportive knowledge about the zeitgeist, has been published after this date. The aim of this study is to analyse the concepts of modern architecture, generally interpreted through architectural publications that emerged in the 1930s, through an earlier and non-architectural source: the women’s magazine Âsâr-ı Nisvân (1925–1926). Readings of the magazine Âsâr-ı Nisvân aim to analyse early representations of the modern housing during a period in which women were positioned as its central figures, by examining the ideological approaches and the social data presented in women's magazines. Texts in the magazine are analysed using content analysis within the framework of modern architectural concepts such as functionality, health, hygiene, and economy. Additionally, the study addresses issues such as the relationship between women and space, gender roles, and women’s visibility in the public sphere. Âsâr-ı Nisvân magazine provides data about the representation of women, early usage of modern architectural concepts and domestic practices during the early Republican period.

Anahtar Kelimeler

Housing , Housing History , Gender , Women’s Magazine , Modernity

Modern Konutun Erken İzlerini Kadın Dergileri Üzerinden Okumak: Âsâr-ı Nisvân Örneği

Öz

Geleneksel Türk toplumunda kadına yüklenen 'anne', 'eş' ve 'ev hanımı' rolleri onu konutun en önemli kullanıcısı haline getirmiştir. Zaman içerisinde Türk toplumunun geçirdiği sosyal, siyasi ve ekonomik değişimler kadının konumunu yeniden belirleyerek kadın ve konut arasındaki ilişkiyi de yeniden şekillendirmiştir. Kadının konumunun değişmesinde önemli etkileri olan İkinci Meşrutiyet(1908)'in ve sonrasında Cumhuriyetin ilanından itibaren sayıları giderek artan Kadın Dergileri, zeitgeist’i (dönemin ruhunu) anlamaya ilişkin birçok veri barındırmaktadır. Bu çalışmanın amacı, genellikle 1930’lu yıllarla birlikte gelişen mimarlık yayınları üzerinden okunan modern mimarlık kavramlarının daha erken tarihlerde, mimarlık disiplini dışındaki kaynaklardan biri olan Âsâr-ı Nisvân (1925-1926) isimli kadın dergisi üzerinden okumaktır. Âsâr-ı Nisvân dergisi üzerine yapılan okumalar, kadının modern konutun baş aktörü olarak konumlandığı bir dönemde, kadın dergilerinin içerdiği ideolojik yaklaşımlar ve sundukları toplumsal veriler aracılığıyla modern konutun erken temsillerini analiz etmeyi amaçlamaktadır. Dergide yer alan metinler; işlev, sağlık, hijyen, ekonomiklik gibi modern mimarlık kavramları çerçevesinde içerik analizi yöntemiyle değerlendirilmiştir. Ayrıca kadın ve mekân ilişkisi, toplumsal cinsiyet rolleri, kadının toplumsal görünürlüğü gibi konular da ele alınmıştır. Âsâr-ı Nisvân dergisi, erken Cumhuriyet döneminde kadının temsili, modern mimari kavramların erken kullanımları ve konut pratikleri hakkında veriler sunmaktadır

Anahtar Kelimeler

Konut , Konut Tarihi , Toplumsal Cinsiyet , Kadın Dergisi , Modernite

Kaynakça

• A(Ayın), L. (1926). Asrî Türk Kadını. Âsâr-ı Nisvân, 22, 8–9.
• Abdürreşid, F. (1925a). Hayatımız. Âsâr-ı Nisvân, 1, 1–3.
• Abdürreşid, F. (1925b). Hayatımız. Âsâr-ı Nisvân, 2, 1–3.
• Abdürreşid, F. (1925c). İhtiyacatımız. Âsâr-ı Nisvân, 7, 1–2.
• Abdürreşid, F. (1926). Türk Kadınlarının Hukûk ve Faâliyette Müsâvâtı. Âsâr-ı Nisvân, 21, 2.
• Abdürreşit, K. (1925). Hayat-i İktisadi. Âsâr-ı Nisvân, 1, 12–13.
• Acar, E. (1983). Kadın, Konut, Kent: Kadın Açısından Konut Sorunu. Mimarlık. 1, 8-11.
• Aile İnkılapları. (1925). Âsâr-ı Nisvân, 17, 11–13.
• Akyüz, Y. (2000). Öğretmenlik mesleği ve Osmanlı’da kadın öğretmen yetiştirilmesi. Tarih ve Toplum Dergisi, 33(195), 95-99.
• Âsâr-ı Nisvân. (1925), 3.
• Âsâr-ı Nisvân. (1926), 21.
• Başaran, N. (2015). Türk Modernleşme Sürecinde Kadının Eğitim Serüveni. Eğitim ve Toplum, 4(2), 123-145.
• Blondel, J.-F. (2006). Excerpt from Architecture françoise, 1752–56. H. F. Mallgrave (Ed.), Architectural Theory: Volume I – An Anthology from Vitruvius to 1870 içinde (s. 195–198). Malden, Oxford: Blackwell.
• Bozdoğan, S. (2012). Modernizm ve Ulusun İnşası: Erken Cumhuriyet Türkiyesi’nde Mimari Kültür. İstanbul: Metis.
• Childs, P. (2010). Modernizm. Ankara: Sitare.
• Colomina, B. (1996). Privacy and Publicity: Modern Architecture as Mass Media. Cambridge: MIT.
• Colomina, B., & Bloomer, J. (1992). Sexuality and Space. In Beatriz Colomina (Ed.), Sexuality and Space (pp. 1–32). Princeton, NJ: Princeton Architectural.
• Corbusier, L. (1986). Towards A New Architecture. (trans) F. Etchells. New York: Dover.
• Çakır, S. (1996). Osmanlı Kadın Hareketi. İstanbul: Metis.
• Durakbaşa, A. (2002). Halide Edip Türk Modernleşmesi ve Feminizm. İstanbul: İletişim.
• Durand, J.-N.-L. (2000). Praecis of the lectures on architecture : with Graphic portion of the lectures on architecture. Los Angles: Getty Research Institute.
• F. Mallgrave (Ed.), Architectural Theory: Volume I – An Anthology from Vitruvius to 1870 içinde (s. 229–233). Malden, Oxford: Blackwell.
• Ev İdaresinde Elzem Reçeteler, (1925). Âsâr-ı Nisvân, 3, 14–16.
• Ev İşleriyle İlgili Bilgiler. (1926) Âsâr-ı Nisvân, 22, 23–24.
• Evleri Temizlemek. (1925). Âsâr-ı Nisvân, 2, 10–14.
• Frederick, C. (1913). The New Housekeeping: Efficiency Studies in Home Management. New York: Doubleday.
• Frederick, C. (1920). Household Engineering: Scientific Management in the Home. Chicago: American School of Home Economics.
• Frémin, M. de (2006). Excerpt from Traité d’architecture, 1702. H. F. Mallgrave (Ed.), Architectural Theory: Volume I – An Anthology from Vitruvius to 1870 içinde (s. 85–86). Malden, Oxford: Blackwell.
• Friedman, A. T. (2006). Women and the Making of the Modern House: A Social and Architectural History. New Haven: Yale University.
• Hayden, D. (1982). The Grand Domestic Revolution: A History of Feminist Designs for American Homes, Neighborhoods, and Cities. Cambridge: MIT.
• Heyet-i İdare. (1925). Elbiselerimiz. Âsâr-ı Nisvân, 4, 6–7.
• Heyet-i Tahririye. (1925). Türk Kadınlarının Nazar-ı Şefkatine. Âsâr-ı Nisvân, 4, 1–2.
• Heynen, H., & Baydar, G. (2005). Negotiating Domesticity: Spatial Productions of Gender in Modern Architecture. Oxfordshire: Routledge.
• Hüda Hanım Şiravi. (1925). Asar-ı Nisvan, 2, 6.
• İclal, M. (1926). Hizmetçiler ve Onlarla Muamele. 23-24, 10-11.
• İdare-i Beytiye: Evlerin Tertip ve Tezyini: Mutfak. (1925). Âsâr-ı Nisvân, 12, 10–12.
• İdare-i Beytiye; Evlerimizi Temizlemek. (1925). Âsâr-ı Nisvân, 1, 13–14.
• İdare-i Beytiye; Evlerin Tertip ve Tezyini. (1925). Âsâr-ı Nisvân, 11, 11–13.
• İdare-i Beytiye; Umur-ı Beytiyede Elektrik. (1925a). Âsâr-ı Nisvân, 14, 4–5.
• İdare-i Beytiye; Umur-ı Beytiyede Elektrik. (1925b). Âsâr-ı Nisvân, 16, 14–15.
• Kadın Sporları. (1926). Âsâr-ı Nisvân, 23–24, 23–24.
• Kruft, H. W. (1994). A History of Architectural Theory: From Vitruvius to the Present. London: Zwemmer.
• Laugier, M.-A. (2006). Essay on Architecture, 1753. H. F. Mallgrave (Ed.), Architectural Theory: Volume I – An Anthology from Vitruvius to 1870 içinde (s. 210–213). Malden, Oxford: Blackwell.
• Le Corbusier. (1986). Towards a New Architecture. London: Butterworth Architecture.
• Loos, A. (2006). Ornament and Crime, 1908. H. F. Mallgrave (Ed.), Architectural Theory: Volume II – An Anthology from 1871 to 2005 içinde (s. 237–240). Malden, Oxford: Blackwell.
• Mallgrave, H. F. (2006). Architectural Theory: Volume I – An Anthology from Vitruvius to 1870. Malden, Oxford: Blackwell.
• Muthesius, H. (2006). Excerpt from The English House, 1904. H. F. Mallgrave (Ed.), Architectural Theory: Volume II – An Anthology from 1871 to 2005 içinde (s. 250–252). Malden, Oxford: Blackwell.
• Müeyyed, E. (1926). Ümid-i İstikbal. Âsâr-ı Nisvân, 19, 6–7.
• Münir, M. (1925). Hürriyet ve Haysiyetimiz. Asar-ı Nisvan, 17, 3-4.
• P.Z. (1925). Duhan Şirketleri. Âsâr-ı Nisvân, 12, 4–6.
• Rapoport, A. (1969). House Form and Culture. United States: Pearson.
• Roth, L. M. (2002). Mimarlığın öyküsü (E. Akça, çev.). İstanbul: Kabalcı.
• Salih, F. (1926). Yaz Tatillerini Nasıl Geçirmeliyiz. Âsâr-ı Nisvân, 23–24, 21–23.
• Schultes, B. (1925). Almanya Mektubu. Asar-ı Nisvan, 16, 3-4.
• Sevil, M. (1999). Türkiye’de Modernleşme ve Modernleştiriciler. Ankara: Vadi. Seyyah. (1926). Türk Kadını ve Musul. Âsâr-ı Nisvân, 19, 2–4.
• Sofra Tertibi. (1925). Âsâr-ı Nisvân, 6, 10–12.
• Sullivan, L. (2002). The Tall Office Building Artistically Considered, 1896. In F. D. K. Ching, M. M. Jarzombek, & V. Prakash (Eds.), A Global History of Architecture (s. 592). New York: John Wiley & Sons.
• Şevket, E. (1926). İspanyol Kadınları. Âsâr-ı Nisvân, 21, 5–6.
• Tanyeli, U. (2004). İstanbul 1900-2000: Konutu ve Modernleşmeyi Metropolden Okumak (Vol. 2). Akın Nalça.
• Validelerin Saadeti Çocuklarının Sıhhatiyle Kaimdir. (1926). Âsâr-ı Nisvân, 27–28, 3–9.
• Wagner, O. (2006). Modern Architecture, 1896. H. F. Mallgrave (Ed.), Architectural Theory: Volume II – An Anthology from 1871 to 2005 içinde (s. 228–231). Malden, Oxford: Blackwell.
• West, R. (1925). Amerikalı Kadınlar Nasıl Bir Zevce ve Validedirler. Mütercim: Emine M.R. Asar-ı Nisvan, 3, 2-5.