Üst Düzey Düşünme Becerilerinin Okullarda Kullanımına İlişkin Öğretmen Görüşleri

Yıl 2024, Cilt: 1 Sayı: 2, 112 - 127, 31.12.2024

Tuğba Akçay

Öz

Üst düzey düşünme becerileri, değişen dünyada bireylerin ve toplumların ihtiyaç duyduğu önemli becerilerdir. Belirli bir sınıflaması olmayan bu beceriler genel olarak problem çözme, karar verme, mantık yürütme, tahminde bulunma, çıkarım yapma, karşılaştırma yapma, karar verme, zamanı etkili kullanma, öz denetim, bilişsel esneklik, analiz, sentez, yaratma şeklinde ifade edilmektedir. Bireylerin mutlu ve üretken olabilmesi için bu becerilerin geliştirilmesi gerekmektedir. Özellikle soyut düşünmenin gelişmeye başladığı ortaokul kademesinde bu üst düzey becerilerin geliştirilmesi için öğretimsel uygulamaların artırılması gerekmektedir. Bu araştırmada ortaokul kademesindeki öğretmenlere göre üst düzey düşünme becerilerinin ne olduğu ve öğretimsel uygulamaları incelenmiştir. Araştırmada öğretmenlere göre üst düzey düşünme becerilerinin neler olduğu, öğrencilerinin üst düzey düşünme becerilerinin ne düzeyde olduğu, sınıf içi uygulamaları, sınıf dışı uygulamaları, ölçme değerlendirme yöntemleri gibi farklılaşmaların incelemesi gerçekleştirilmiştir. Veriler önceden hazırlanmış sorular aracılığıyla görüşme yöntemi ile toplanmıştır. Elde edilen veriler içerik analizi ile değerlendirilmiştir. Bulgulara göre öğretmenler üst düzey düşünme becerileri ile ilgili bilgi sahibidir ancak sınıf içi, sınıf dışı çalışmalarında ve ölçme değerlendirme süreçlerinde üst düzey düşünme becerilerine yönelik uygulamalara yeterince yer vermedikleri sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Üst düzey düşünme, Öğretmen görüşü, İçerik analizi, Düşünme becerisi, ortaokul

Kaynakça

• Adıgüzel, T., Gürbulak, N., & Sarıçayır, H. (2011). Akıllı tahtalar ve öğretim uygulamaları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2(8), 457-471.
• Akçay, H., Tüysüz, C., Feyzioğlu, B., & Oğuz, B. (2008). Bilgisayar tabanlı ve bilgisayar destekli kimya öğretiminin öğrenci tutum ve başarısına etkisi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 169-181.
• Aktay, S., & Keskin, T. (2016). Eğitim Bilişim Ağı (EBA) incelemesi. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 3.
• Altan, G. (2020). Ortaokul öğrencilerinin eleştirel düşünme becerilerinin bazı demografik özelliklere göre incelenmesi. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(1). 62-82. https://doi.org/10.46762/mamulebd.1309228
• Anderson, L. W., & Krathwohl, D. R. (2001). A taxonomy for learning, teaching, and assessing: A revision of Bloom's taxonomy of educational objectives. Addison Wesley Longman, Inc.
• Ateş, N., Çerçi, A., & Derman, S. (2015). Eğitim Bilişim Ağında yer alan Türkçe dersi videoları üzerine bir inceleme. Sakarya University Journal of Education, 5(3), 105-117. https://doi.org/10.19126/suje.18755
• Ateş, A., Ural, G. & Başbay, A. (2011). “Mevlana Toplum ve Bilim Merkezi” uygulamalarının öğrenenlerin bilime yönelik tutumlarına etkisi ve öğrenme sürecine katkıları. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Çalışmaları Dergisi 1(2), 83- 97.
• Bakioğlu, B., Küçükaydın, M. A. & Karamustafaoğlu, O. (2015). Öğretmen adaylarının biliş ötesi farkındalık düzeyi, problem çözme becerileri ve teknoloji tutumlarının incelenmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 22-33.
• Baker C, Wuest J., & Stern P. N. (1992). Method slurring: The grounded theory/phenomenology example. Journal of Advanced Nursing, 17(11), 1355-60. https://doi.org/10.1111/j.1365-2648.1992.tb01859.x
• Baltacı, A. (2017). Nitel veri analizinde Miles-Huberman Modeli. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1), 1-15.
• Başar, H. (2013). Nasıl düşünelim. Pegem Akademi.
• Başkale, H. (2016). Nitel araştırmalarda geçerlik, güvenirlik ve örneklem büyüklüğünün belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9(1), 23-28
• Bengtsson, M. (2016). How to plan and perform a qualitative study using content analysis. Nursing Plus Open. 2, 8-14.
• Bilen, M. (2006). Plandan uygulamaya öğretim. Anı Yayıncılık.
• Bloom, B. S., Engelhart, M. D., Furst, E. J., Hill, W. H., & Krathwohl, D. R. (1956). Taxonomy of educational objectives: The classification of educational goals. Handbook I: Cognitive domain. Longmans, Green.
• Bloom, B. S. (1956). Taxonomy of educational objectives, the classification of educational goals, handbook I: cognitive domain. David McKay Company.
• Bogdan, R. C., & Biklen, S. K. (2003). Qualitative research for education: An introduction to theory and methods. Allynand Bacon.
• Böyük, U., Tanık, N., & Saraçoğlu, S. (2011). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin bilimsel süreç beceri düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. TÜBAV Bilim Dergisi. 4(1), 20-30.
• Colucciello, M. L. (1999). Relationships between critical thinking dispositions and learning styles. Journal Proffesionals Nursing. 15(5): 294-301.
• Çelikkaya, T. (2011). Sosyal bilgiler programinda yer alan becerilerin kazandırılma düzeyi: Öğretmen görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi. 19(3). 969-990.
• Demirel, Ö., Seferoğlu, S. S., & Yağcı, E. (2001). Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme. Pegem A.
• Ekiz, D. (2003). Eğitimde araştırma yöntem ve metotlarına giriş. Anı Yayıncılık.
• Erciyeş, G. (2008). Öğretim ilke ve yöntemleri (Ed: Ş. Tan). Öğretim yöntem ve teknikleri içinde (ss. 221-317). Pegem Akademi. Eysenbach, G., & Köhler, C. (2002). How do consumers search for and appraise health information on the world wide web? Qualitative study using focus groups, usability tests, and in-depth interviews. Bmj, 324(7337), 573-577.
• Green, K. & Emerson, A. (2008). Reorganizing freshman business mathematics ii: authentic assessment in mathematics through professional memos. Teaching Mathematics and its Applications: An International Journal of the IMA. 27(2). 66-80.
• Guba, E. G., & Lincoln, Y. S. (1982). Epistemological and methodological bases of naturalistic inquiry. Educational Communication and Technology Journal, 30(4), 233-252.
• Hsieh, H. F. & Shannon, S. E. (2005). Three approaches to qualitative content analysis. Qualitative Health Research, 15(9), 1277-1288.
• Kabadayı, H. & Kılıç, F. (2021).Türkçe dersi öğretim programı 5. sınıf düzeyindeki kazanımların üst düzey düşünme becerileri açısından incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi. 51(235). 2107-2132. https://doi.org/10.37669/milliegitim.881145
• Karadağ, Ö., & Tekercioğlu, H. (2019). Türkçe ders kitaplarındaki bilişsel ve üstbilişsel işlevlere dair bir durum tespiti. Mersin University Journal of the Faculty of Education,15(3), 35-46.
• Knapp, L. R., & Glenn, A. D. (1996). Restructuring schools with technology. Allynand Bacon.
• Koşar, E., Yüksel, S., Özkılıç, R., Avcı, U., Alyaz, Y., & Çiğdem, H. (2003). Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme. Pegem A.
• Kurnaz Adıbatmaz, F. B., & Kutlu, Ö. (2020). Bilimsel düşünme becerilerinin ölçülmesi. Pegem Akademi. Le Compte, M. D., & Goetz, J. P. (1982). Problems of reliability and validity in ethnographic research. Review of educational research, 52(1), 31-60.
• Lincoln, Y. S., & Guba, E. G. (1985). Establishing trust worthiness. Naturalisticinquiry, 289(331), 289-327. https://doi.org/10.1016/0147-1767(85)90062-8
• Lowry, R. B. (1999). Electronic presentation of lectures efect upon student performance. University Chemistry Education, 3(1), 18-21.
• McDowell, I., & Newell C. (1996). Sağlığı ölçmek: Derecelendirme ölçekleri ve anketleri kılavuzu. Oxford University.
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2015). T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Vizyon, Misyon.
• 11.12.2019 tarihinde meb.gov.tr: https://www.meb.gov.tr/vizyon-misyon/duyuru/8851 adresinden erişilmiştir. Millî Eğitim Bakanlığı (MEB. (2018). Türkçe dersi öğretim programı. MEB.
• Narayanasamy, K. (2000). Melayan Pelbagai Gaya Pembelajaran: Pengajaran Kemahiran Berfikir Sebagai Satu Alternatif Berkesan. Jurnal PendidikanTiga ENF, 2(3), 64-70.
• Petscher, Y. (2010). A meta-analysis of the relationship between student attitudes towards reading and achievement in reading. Journal of Research in Reading 33(4), 335-355.
• Renti, O.(2007).Inovasidan Improvisasidalam Proses Belajardan Mengajar. Bekasi:Sekolah Tinggi Agama Islam Bani Saleh.
• Rogers, K.M.A. (2009).İleri ve yüksek eğitimde öğrenci öğrenme stili tercihlerinin ön araştırması ve analizi. Journal of Further and Higher Education,33(1),13-21.
• Shenton, A., & Pagett, L. (2008). From ‘Bored’ toscreen: theuse of the interactive White board for literacy in six primary classrooms in England. Literacy, 41(3), 129-136.
• Şimşek, A., Özdamar, N., Becit, G., Kiliçer, K., Akbulut, Y., & Yıldırım, Y. (2008). Türkiye'deki eğitim teknolojisi araştırmalarında güncel eğilimler. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19, 439-458.
• Şimşek, H. ve Yıldırım, A. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık. Twinkl. (2014). What are thinking skills? Twinkl Teaching Wiki, https://www.twinkl.com.tr/teaching-wiki/thinking-skills.
• Timur, B., Yılmaz, Ş., & İşseven, A. (2017). Ortaokul öğrencilerinin Eğitim Bilişim Ağı (EBA) sistemini kullanmalarına yönelik görüşleri. Asya Öğretim Dergisi, (5), 1-15.
• Torres, Robert M. & Jamie Cano. (1995). “Learning Style: A Factor to Critical Thinking?”. Journal of Agricultural Education, 36(4), 55-62. National Agricultural Education Research Meeting web sayfasındaki, http://ssu.missouri.edu/ssu/AGED/naerm/s-g-3.htm. adresinden 02.03.2004 tarihinde alınmıştır.
• Türel, Y. K. (2012). Teachers’ negative attitudes towards interactive White board use: Needs and problems. Elemantary Education Online,11(2), 323-439.
• Türk Dil Kurumu (TDK), Güncel Türkçe Sözlük (2021). 18.12.2023 tarihinde https://sozluk.gov.tr/ adresinden erişilmiştir.
• Özden, Y. (2005). Öğrenme ve öğretme. Pegem.
• Ulum, H., Taşkaya, S.M. (2019). İlkokul 2, 3 ve 4. sınıf türkçe ders ve çalışma kitaplarında yer alan etkinliklerin yenilenmiş bloom taksonomisine göre incelenmesi. Kastamonu Education Journal, 27(1), 107-118. https://10.24106/kefdergi.2380
• Yee, M. H., Md. Yunos, J., Othman, W., Hassan, R., Tee, T. K., & Mohamad, M. M. (2015). Disparity of learning styles and higher order thinking skills among technical students. Procedia – Socialand Behavioral Sciences, 204, 143-152. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2015.08.127
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Seçkin.
• Zayif, K. (2008). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri (Tez No. 2015640). [Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi).
• 18.12.2023 tarihinde https://odsgm.meb.gov.tr/test/analizler/docs/PISA/PISA2015_Ulusal_Rapor.pdf adresinden erişilmiştir.
• 25.12.2023 tarihinde https://www.okyanuskoleji.k12.tr/blog/oku/ust-duzey-dusunme-becerileri-ve-abide-sinavi-213/ adresinden erişilmiştir.
• 29.11.2023 tarihinde https://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/2023112315487348-DUSUNME%20E%C4%9E%C4%B0T%C4%B0M%C4%B0%20D%C3%96P%2024ekim202.pdf adresindenerişilmiştir. 25.11.2023 tarihinde https://sem.yildiz.edu.tr/uzaktan-egitim-online/dusunme-becerileri-egitici-egitimi.html adresinden erişilmiştir.
• 09.12.2023 tarihinde https://odsgm.meb.gov.tr/test/analizler/docs/PISA/PISA2015_Ulusal_Rapor.pdf adresinden erişilmiştir.
• 08.06.2024 tarihinde https://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/20195716392253-02-T%C3%BCrk%C3%A7e%20%C3%96%C4%9Fretim%20Program%C4%B1%202019.pdf adresinden erişilmiştir.