Companionship, Compassion, Violence: Encounters between Humans and Cats in the Time of Servet-i Fünûn Journal

Yıl 2021, Sayı: 1, 55 - 76, 28.10.2021

Selver Sezen Kutup

https://doi.org/10.5281/zenodo.15881711

Öz

This study discusses selected texts in the collection Geçmiş Zaman Kedileri: Türk Edebiyatında Kedi Metinleri (1870-1950) (Cats of The Past: Cat Texts in TurkishLiterature) in relation to the context of the Servet-i Fünûn journal with a focus on “human and nonhuman” relations in the light of recent debates in posthumanist theories. Looking at the temporal overlap of fiction and non-fiction texts in the collection and fiction and non-fiction texts in the journal from a search in the journal’s database with the keywords “cat”, “animal”, “nature”, etc., I give a close reading and discussionof “cathood states” and the representation of nonhuman beings, and the similarities and differences between the texts in the collection and the journal. The textual representation of cats, nonhuman animals, and even microbes and bacteria offers various conflicts and reconciliations regarding an anthropocentric understanding at a time when the modernist-humanist paradigm was dominant. Challenging the acceptance of the existence of a precise line that distinguishes humans from nonhumans, nonhuman animals, this study aims at opening up the relationships of people and nonhuman beings with comradeship, companionship, love, care, violence, and conflict relations.

Anahtar Kelimeler

Nonhuman animals , Servet-i Fünûn , anthropocentrism , encounter , cats , posthuman

Refakat, Şefkat, Şiddet: İnsanlarla Kedilerin Servet-i Fünûn Dergisi Döneminde Karşılaşmaları

Öz

Bu çalışmada yakın dönemlerin tartışmalarını barındıran insan sonrası (posthümanist) kuramların ışığında yaklaşık yüzyıl öncesine giderek Geçmiş Zaman Kedileri: Türk Edebiyatında Kedi Metinleri (1870-1950) derlemesinde yer alan seçilmiş metinlere odaklanılmış, bunların Servet-i Fünûn dergisi çevresiyle ilişkileri “insan ve insan olmayan” odağında tartışmaya açılmıştır. Derginin veri tabanında “kedi”,“hayvan”, “tabiat” vd. anahtar sözcüklerle yapılmış arama sonuçlarından seçilmiş kurmaca ve kurmaca dışı metinlerle derlemede yer alan kurmaca ve kurmaca dışı metinlerin zamansal örtüşmeleri ekseninde, “kedilik hâlleri”, insan dışının temsil biçimleri, dergide ve derlemede yer alan metinler arasındaki benzerlik ve farklılıklar yakın okuma yöntemiyle tartışılmıştır. Kedilerin, insan dışı hayvanların (ve) hatta mikropların, bakterilerin metinsel temsil biçimleri, modernist-hümanist paradigmanın başat olduğu bir dönemde, insanmerkezci anlayışa ilişkin çeşitli çatışmalar ve mutabakatlar sunuyor. İnsanı insan olmayanlardan, insan dışı hayvanlardan ayıran kesin bir çizginin varlığı kabulüne meydan okuyan bu çalışma; insanlarla insan olmayanların ilişkilerini yoldaşlık, refakat, sevgi, bakım, şiddet, çatışma ilişkileriyle açımlamayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

İnsan dışı hayvanlar , Servet-i Fünûn , insanmerkezcilik , karşılaşma , kediler , insan sonrası

Kaynakça

• “Servet-i Fünûn Dergisi Veri Tabanı.” Erişim tarihi 4 Ağustos 2021. http://www.servetifunundergisi.com/
• Ahmed, Sara. Strange Encounters: Embodied Others in Post-Coloniality. New York: Routledge, 2000.
• Berger, John. Hayvanlara Niçin Bakarız?. Çeviren Cevat Çapan. İstanbul: Delidolu, 2017.
• Berman, Marshall. Katı Olan Her Şey Buharlaşıyor. Çeviren Bülent Peker, Ümit Altuğ. İstanbul: İletişim, 1994.
• Derrida, Jacques. “Hayvanlara Karşı Suç.” Erişim tarihi 1 Ağustos 2021. https://www.e-skop.com/skopbulten/pasajlar-hayvanlara-karsi-suc/2623
• Derrida, Jacques. “Yasanın Gücü: Otoritenin Mistik Temeli.” Şiddetin Eleştirisi Üzerine. Hazırlayan Aykut Çelebi, Çeviren Ece Göztepe ve Zeynep Direk. İstanbul: Metis, 2010.
• Fatma, Münire. “Kedim.” Geçmiş Zaman Kedileri: Türk Edebiyatından Kedi Metinleri (1870-1950). Hazırlayan Fatih Altuğ. İstanbul: Turkuvaz, 2021.
• Gürpınar, Hüseyin Rahmi. “Zarafet ile Tekir.” Geçmiş Zaman Kedileri: Türk Edebiyatından Kedi Metinleri (1870-1950). Hazırlayan Fatih Altuğ. İstanbul: Turkuvaz, 2021.
• Heymypet. “Geçmiş Zaman Kedileri Yazarı Fatih Altuğ ile Sohbet.” Erişim tarihi 4 Ağustos 2021. https://www.heymypet.com/gecmis-zaman-kedileri-yazari-fa-tih-altug-ile-sohbet/
• Holmes, Richard. Merak Çağı: Romantik Dönem Kuşağı Bilimin Güzelliğini ve Dehşetini Nasıl Keşfetti?. Çevirmen Mehmet Doğan. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 2017.
• Samipaşazade Sezai. “Kediler.” Geçmiş Zaman Kedileri: Türk Edebiyatından Kedi Metinleri (1870-1950). Hazırlayan Fatih Altuğ. İstanbul: Turkuvaz, 2021.
• Uşaklıgil, Halid Ziya. “Eski Bir Refik.” Geçmiş Zaman Kedileri: Türk Edebiyatından Kedi Metinleri (1870-1950). Hazırlayan Fatih Altuğ. İstanbul: Turkuvaz, 2021.
• Uysal, Zeynep. Metruk Ev: Halit Ziya Romanında Modern Osmanlı Bireyi. İstanbul: İletişim, 2014.
• Zeybek, Sezai Ozan. “İstanbul’un Yuttukları ve Kustukları: Köpekler ve Nesneler Üzerinden İstanbul Tahlili.” Yeni İstanbul Çalışmaları. Hazırlayan A. B. Candan, C. Özbay, İstanbul: Metis, 2014.