ERGENLERİN SAHİP OLDUKLARI DEĞERLER İLE OKULA KARŞI TUTUMLARI VE OKUL TÜKENMİŞLİĞİ ARASINDAKİ YORDAYICI İLİŞKİLER

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 2, 175 - 185, 29.12.2020

Bülent Dilmaç , Ayşe Koç

https://doi.org/10.51119/ereegf.2020.4

Öz

Araştırmanın amacı ergenlerin sahip oldukları değerler, okula karşı tutumları ve okul tükenmişliği arasındaki yordayıcı ilişkileri ortaya koymak ve bu ilişkiden hareketle oluşturulan modeli test etmektir. Araştırmada genel tarama modelinin bir alt türü olan ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, 2016-2017 Eğitim-Öğretim yılında İstanbul il merkezinde faklı liselerde ve farklı sınıflar seviyelerinde eğitim görmekte olan öğrencilerden tesadüfi örnekleme yöntemi ile seçilmiştir. Çalışma grubunun, 318’ si kız, 281’si erkek olmak üzere toplam 599 öğrenciden oluşmaktadır. Araştırmada Dilmaç (2007) tarafından geliştirilen İnsani Değerler Ölçeği (İDÖ), Adıgüzel (2012) tarafından geliştirilen Okula İlişkin Tutum Ölçeği ve Aypay (2011) tarafından geliştirilen okul tükenmişlik ölçeği uygulanmıştır. Araştırma verileri “Yapısal Eşitlik Modeli”ne göre AMOS 19 Programı kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre, değerlerin ergenlerin okul tükenmişlikleri ve okula ilişkin tutumlarını etkileyen en önemli değişken olduğu ve ergenlerin okul tükenmişliklerini etkileyen diğer değişkenin okula yönelik tutumları olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Değer, Tükenmişlik, Okul Tükenmişliği, Okula İlişkin Tutum

Predictive Relationships Between Adolescents' Values And Attitudes Towards School And School Burnout

Öz

The aim of the research is to reveal the predictive relationships between adolescents' values, attitudes towards school and school burnout and to test the model created by this relationship. The relational screening model, which is a sub-type of the general screening model, was used in the study. The study group was selected randomly from the students who were studying in different high schools and at different levels in the city center of İstanbul in the academic year of 2016-2017. The study group consisted of 599 students, 318 of whom were girls and 281 were boys. In the study, the Human Values Scale developed by Dilmaç (2007), the Attitude Scale for School developed by Adıgüzel (2012) and the school burnout scale developed by Aypay (2011) were applied. In this study, according to analyze Structural Equation Model, it was analyzed by using AMOS 19 Program.According to the findings obtained from the study, it was concluded that the values were the most important variable affecting school burnout and attitudes towards school and adolescents' attitudes towards school burnout were the most important variables affecting school burnout.

Anahtar Kelimeler

Value, Burnout, School Burnout, Attitude Toward School

Kaynakça

• Akıncı, A. (2005). Hayata Anlam Vermede Dini Değerlerin Ve Din Öğretiminin Rolü. Değerler Eğitimi Dergisi, 3 (9), 7-24.
• Argon, T ve Yılmaz, D.Ç. (2016). Lise öğrencilerinin akran ilişkileri algıları ile okula ilişkin tutumları arasındaki ilişki. Eğitim Ve Öğretim Araştırmaları Dergisi,5(28),250–258.
• Atik, S., Özer, N. ve Karadağ, N. (2018). Öğrencilerin öğretmenlerine güven düzeyleri, okul tükenmişlikleri ile akademik başarılarının yapısal eşitlik modellemesiyle incelenmesi. Adıyaman University Journal Of Educational Sciences, 8(2),259-283.
• Avara, K. (2015). Ortaöğretim öğrencelerinde akademik güdülenmenin yordayıcısı olarak akademik öz-yeterlik, kariyer kararı yetkinlik beklentisi ve okul tükenmişliği. (Yüksek Lisans Tezi).Mevlana Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Aydın ,M.Z., Akyol Gürler,Ş. (2012). Okulda Değerler Eğitimi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Aypay, A. (2011). İlköğretim ikinci kademe öğrencileri için okul tükenmişliği ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram Ve Uygulamalarda Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(2), 511-527.
• Aypay, A. Eryılmaz, A.(2011). Lise öğrencilerinin derse katılmaya motive olmaları ile okul tükenmişliği arasındaki ilişkinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21, 26–44.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2008). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (14. Baskı). Ankara: Pegem Yayınları.
• Cazan, A. ve Nastasa, L. (2015). Emotional intelligence, satisfaction with life and burnout among university students. Procedia - Social And Behaviora Science, 180, 1574 – 1578.
• Cemaloğlu, N. (2007). Disiplin İle İlgili Kavramlar, İlkeler Ve Uygulamalar. Millî Eğitim, (175) 8-23.
• Cheng, S.T., ve Chan, A.C.M. (2003). The development of a brief measure of school attitude. Educational And Psychological Measurement, 63(6), 1060-1070.
• Dilmaç, B. (1999). İlköğretim öğrencilerine insani değerler eğitimi verilmesi ve ahlaki olgunluk ölçeği ile sınanması.(Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Dilmaç, B. (2007). Fen Lisesi Öğrencilerine İnsani Değerler Eğitiminin Verilmesi Ve İnsani Değerler Ölçeği İle Sınanması. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Doğanay, A. (2011). Değerler Eğitimi, Cemil Öztürk (Editör). Sosyal Bilgiler Öğretimi Demokratik Vatandaş Eğitimi. Ankara: Pegem Akademi, S. 225–256.
• Erturgut, R. Ve Soyşekerci, S. (2010). An empirical analysis on burnout levels among second year vocational schools students. Procedia Social And Behavioral Sciences, 2 (2010), 1399–1404.
• Eyre, L. Ve Eyre, R.(1993). Teaching Your Chldren Values. New York: Rockefeller Center.
• Fredricks, J., Blumenfeld, P. ve Paris, A. (2004). School engagement: potential of the concept, state of the evidence. Review Of Educational Research, 74, 59–109.Hökelekli, H. (2011). Değerler Psikolojisi Ve Eğitimi (1. Baskı). İstanbul: Timaş Yayınları.
• Klem, M. Adena, Connell, James P. (2004). Relationships matter linking teacher support to student engagement and achievement. Journal Of School Health, 74(7), 262-273.Kutsal, D. ve Bilge, F.(2012). Lise öğrencilerinin tükenmişlik ve sosyal destek düzeyleri. Eğitim Ve Bilim, 37(164), 284-297.
• Maslow, A.H. (1996). Dinler, Değerler, Doruk Deneyimler. Çev. H.K. Sönmez. İstanbul: Kuraldışı Yayınevi.
• Mengi, S. (2011). Ortaöğretim 10. Ve 11. Sınıf öğrencilerinin sosyal destek ve öz yeterlik düzeylerinin okula bağlılıkları ile ilişkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Mermer, Y. (2011). Genç kızların evlilik kurumuna ilişkin değer ve tutumları: Kayseri İncesu ilçesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Özbakır, E.(2015). Ortaokul öğrencilerinin insani değerleri ile okul tükenmişliği arasındaki ilişki ve bir araştırma. (Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Pajares, F., Britner, S. L. ve Valiante, G. (2000). Relation between achievement goals and self-beliefs of middleschool students in writing and science. Contemporary Educational Psychology, 25(4), 406-422.
• Poyraz, H. (2007). Değerlerin kuruluşu ve yapısı. R. Kaymakcan, S. Kenan, H. Hökelekli, Z. Ş. Arslan, M Zengi(Editörler). Değerler Ve Eğitimi. İstanbul. Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları,81-88.
• Roeser, R. ve Eccles, J. (1998). Adolescents’ perceptions of middle school: relation to longitudinal changes in academic and psychological adjustment. Journal Of Research On Adolescence, 8(1), 123–158.
• Salmela-Aro, K. ve Tynkkynen, L. (2012). Gendered pathways in school burnout among adolescents. Journal Of Adolescence, 35 (4), 929-939.
• Schumacker, R. E., & Lomax, R. G. (2004). A beginner's guide to structural equation modeling (2nd ed.). Mahwah. NJ, US: Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
• Seçer, İ. ve Gençdoğan, B.(2012). Ortaöğretim öğrencilerinde okul tükenmişliğinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. The Journal Of Education, Abnormal And Social Psychology, 1 (2),1-13.
• Seçer, İ. (2015). Okul tükenmişliği ile akademik güdülenme arasındaki ilişkinin yapısal eşitlik modeli ile incelenmesi. Eğitim Ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 2146- 9199.
• Stern, M. (2012). Evaluating And Promoting Positive School Attitude İn Adolescents. New York: Springer.
• Şahan, B. Ve Duy, B. (2017). Okul tükenmişliği: öz-yeterlik, okula bağlanma ve sosyal desteğin yordayıcı rolü. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(3),1249-1270.
• Wei, H. S. ve Chen, J. K. (2010). School attachment among taiwanese adolescents: the roles of ındividual characteristics, peer relationships, and teacher well-being. Social Indicator Research, 95, 421–436.
• Yapıcı, A. Ve Zengin, Z.S. (2003). İlahiyat fakültesi öğrencilerinin değer tercihleri sıralaması üzerine psikolojik bir araştırma: Çukurova üniversitesi ilahiyat fakültesi örneği. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(4), 173-206.
• Yaşaroğlu, C. (2013). Türkiye’deki “hayat bilgisi” ile Singapur’daki “vatandaşlık ve ahlak eğitimi” derslerinin değerler eğitimi bağlamında karşılaştırılması. Turkish Studies, 8(8),1453- 1461.