Öğretmen Yetiştirme ve Öğretmen Niteliğine İlişkin Resmi Belgelerde Eleştirel Düşünme ve Öğretiminin Yeri

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 2, 124 - 135, 29.12.2020

Serap Yılmaz Özelçi

https://doi.org/10.51119/ereegf.2020.1

Öz

Günümüzde profesyonel bir meslek olarak adlandırılan öğretmenlik mesleğinin tarihi uzun yıllar öncesine dayanmaktadır. Bir mesleğin profesyonelliği, alanında belirli süre eğitim gerektirmenin yanında; bu mesleği icra eden bireylerde bulunması gereken özelliklerin tanımlanabilmesiyle belirlenir. Öğretmenlik mesleğinin de kendine özgü, mesleğin doğası ile ilişkili özellikleri vardır. Öğretmen yeterlikleri olarak kanun, kararname ve resmi belgelerde yer bulan bu özellikler öğretmenlik mesleğinin diğer mesleklerden ayrıldığı yönleri oluşturmaktadır. Zaten öğretmenlik mesleği de değişen koşullardan doğrudan etkilenmekte, sürekli güncelleme ve gelişme barındırmaktadır. Gelişim ve değişimin doğal bir sonucu olarak eğitim sistemlerinin hedefleri, buna bağlı olarak da öğretmenlerden beklenenler değişmektedir. Genç kuşaklara 21.yy becerilerinin kazandırılması, onların milli kültürel değerlere bağlı, dünya vatandaşı bireyler olarak yetiştirilmesi eğitim sistemlerinin ve öğretmenlerinin en temel görevleri haline gelişmiştir. Alanyazın incelendiğinde, eleştirel düşünme becerisinin de genç kuşaklara mutlaka aktarılması gereken bu beceriler arasında yer aldığı görülmektedir. Okulöncesinden yükseköğretime kadar eğitimin her kademesinde eleştirel düşünmenin kazandırılmasına ilişkin etkinlikler programlarda yer almaktadır. Eğitim programlarında yapılan güncellemelerde, eğitim yöneticilerinin yayımladıkları belgelerde tüm üst-düzey düşünme becerileri ile birlikte eleştirel düşünme becerilerine de yer verilmektedir. Bu araştırmanın temel amacı da öğretmen yetiştirme ve öğretmen niteliğinin arttırılması adına çalışan kurumların yayınladığı resmi belgelerde, eleştirel düşünme ve eleştirel düşünmenin öğretiminin varlığını incelemektir. Araştırma kapsamında MEB ve YÖK tarafından yayımlanan öğretmen yetiştire ve öğretmen nitelikleri konulu belgeler nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi ile ele alınmıştır. Elde edilen veriler betimsel yolla analiz edilmiştir. Araştırma bulgularına göre söz konusu belgelerde genel olarak güncel eğitim politikalarına ve öğretmen istihdamı konularına yer verilmiştir. İncelenen üç belgenin ikisinde açık / doğrudan biçimde eleştirel düşünme ve eleştirel düşünmenin öğretimine dair ifadeler yer almaktadır. Bu sayı yeterli olmamakla birlikte belgelerin odağının temelde öğretmen yetiştirme olmadığı, bu nedenle eleştirel düşünmeden sınırlı bahsedildiği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

öğretmen yetiştirme, öğretmen niteliği, eleştirel düşünme, eleştirel düşünmenin öğretimi

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

The Place of Critical Thinking and Teaching in Official Documents Regarding Teacher Training and Teacher Qualificaitions

Öz

The history of the teaching profession, which is now called a professional profession, dates back to many years ago. Professionalism of a profession requires a certain period of training in its field; It is determined by defining the characteristics that should be found in individuals who perform this profession. The teaching profession has its own characteristics related to the nature of the profession. These features, which are included in laws, decrees and official documents as teacher competencies, constitute the aspects that distinguish the teaching profession from other professions. Anyway, the teaching profession is directly affected by the changing conditions, and it contains continuous updating and development. As a natural result of development and change, the goals of education systems, and accordingly, the expectations from teachers change. Bringing 21st century skills to young generations and raising them as world citizens who are devoted to national cultural values has become the most basic duties of education systems and teachers. When the literature is examined, it is seen that critical thinking skill is among these skills that must be transferred to young generations. Activities related to gaining critical thinking at all levels of education from preschool to higher education are included in the programs. All higher-order thinking skills as well as critical thinking skills are included in the updates made in the education programs and in the documents published by the education administrators. The main purpose of this study is to examine the existence of teaching critical thinking and critical thinking in the official documents published by institutions working to train teachers and increase teacher qualifications. Within the scope of the research, the documents on teacher training and teacher qualifications published by the Ministry of National Education and YÖK were examined by document analysis, one of the qualitative research methods. The obtained data were analyzed in a descriptive way. According to the research findings, current education policies and teacher employment issues are generally included in these documents. In two of the three documents examined, there are statements on teaching critical thinking and critical thinking in an explicit / direct form. Although this number is not sufficient, it is thought that the focus of the documents is not primarily teacher training, so critical thinking is limited.

Anahtar Kelimeler

Teacher training, Teacher qualification, Critical thinking, Teaching critical thinking

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Akyüz, Y. (2008). Türk eğitim tarihi (M.Ö. 1000-M.S. 2008) [Turkish education history (1000 BC-2008 AD)]. Ankara: Pegem Academic Publishing.
• Anagün, S. Ş., Atalay, N., Kılıç, Z., Yaşar, S. (2016). Öğretmen adaylarına yönelik 21. yüzyıl becerileri Yeterlilik algıları ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması [The development of a 21st century skills and competences scale directed at teaching candidates: Validity and reliability study], Pamukkale University Journal of Education, 40 (II) (July 2016)
• Atalay, C. (2005). Öğretmen liselerindeki öğrencilerin kişilik özellikleri ve öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları arasındaki ilişkiler[Relationships between personality traits and attitudes towards the teaching profession of students in teacher high schools], (Unpublished master thesis), Selçuk University Scocial Sciences Institue: Konya.
• Aybek, B. (2007). Konu ve beceri temelli eleştirel düşünme öğretiminin öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimi ve düzeyine etkisi [The effect of subject and skill-based critical thinking instruction on pre-service teachers' critical thinking disposition and level], (Unpublished Doctoral Disseration), Çukurova University Scocial Sciences Institue: Adana.
• Aydın, İ. (2018). Öğretmenlik Kariyer Evreleri ve Öğretmenlerin Mesleki Gelişimi [Teaching Career Stages and Professional Development of Teachers], Journal of Human Sciences, 15(4), 2047-2065. doi:10.14687/jhs.v15i4.5450
• Boncuk, A. (2020). 2023 Eğitim Vizyonu Belgesi’nde öğretmenlik mesleğine ilişkin politikaların öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi [Evaluation of policies related to teaching profession in 2023 educational vision document according to teachers' opinions], Anatolian Turk Education Journal-2020, 2(1), 55-73
• Büyüköztürk, Ş. , Çakmak, E. K., Akgün, E. Ö., Karadeniz, Ş., Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri [Scientific research methods]. Ankara: Pegem Academy Publishing.
• Creswell, J. W. (1998). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five traditions. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Dönmez, B., Özkul, R. (2020). Öğretmen andının öğretmenlik mesleki değerlerinin kazandırılmasına katkısı [Contribution of teacher's oath to gaining teaching professional values], Journal of National Education,49 (227), (345-370).
• Ennis, R.(1985), Goals for Critical Thinking Curriculum, Wadsworth Publishing Company, Belmont (ERIC no:16476)
• Ersoy, F. (2018).Öğretmenlik ve ahlak [teaching and etichs], In Erdoğmuş, N., Torlak, Ö., Tiryaki, B. K. (Ed.) Temelleri ve uygulamalarıyla iş ahlakı [Business ethics with its fundamentals and practices] p (378-400), İstanbul: Turkey Venture Economics and Business Ethics Association Publications.
• Fisher, A. (2001). Critical thinking: An introduction, Cambridge Universty Press
• Fraenkel, J. R. and Wallen, N. E. (2006). How to design and evaluate research in education (6th ed.). New York: McGraw-Hill.
• Gürkaynak, İ., Üstel, F., Gülgöz, S. (2003). Eleştirel düşünme [Critical thinking]. İstanbul: Istanbul Policy Center Education Reform Initiative Publication.
• Güven, D. (2010). Profesyonel bir meslek olarak Türkiye’de öğretmenlik [As a professional teaching profession in Turkey]. Boğaziçi University Journal of Education, 27(2), 13-21.
• Karataş, K. (2020). Öğretmenlik mesleğine kuramsal bir bakış [A theoretical view of the teaching profession], Electronic Journal of Education Science, 9 (17), 39-56. Retrieved form www.ejedus.orgç
• Kazancı O.(1989), Eğitimde eleştirici düşünme ve öğretimi [Critical thinking and teaching in education], İstanbul: Kazancı Book I.C.
• Kökdemir, D. (2003), Belirsizlik durumlarında karar verme ve problem çözme [Decision making and problem solving in situations of uncertainty], (Unpublished Doctoral Disseration), Ankara University: Ankara.
• Kurnaz, A. (2007). İlköğretim beşinci sınıf sosyal bilgiler dersinde beceri ve içerik temelli eleştirel düşünme öğretiminin öğrencilerin eleştirel düşünme becerileri, erişi ve tutumlarına etkisi [The effect of skill and content-based critical thinking instruction on students' critical thinking skills, achievement and attitudes in the fifth grade social studies course], (Unpublished Doctoral Disseration), Selçuk University Scocial Sciences Institue: Konya.
• Milli Eğitim Bakanlığı, MEB (2004), Tebliğler Dergisi [Journal of Announcements], 67(2563), ss. 734.
• Milli Eğitim Bakanlığı, MEB (2017), Öğretmen strateji belgesi 2017-2023. Retrieved from http://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_07/26174415_Strateji_Belgesi_RG-Ylan-_26.07.2017.pdf.
• Milli Eğitim Bakanlığı, MEB (2018), Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri, retrieved from http://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_12/11115355_YYRETMENLYK_MESLEYY_GENEL_YETERLYKLERY.pdf.
• Organisation for Economic Co-operation and Development OECD (1994). Economic Studies No. 22, Spring 1994, URL: retrived from http://www.oecd.org/document/52/0,3343,en_2649_34117_33840116_1_1_1_1,00.html
• Özdemir, M. S. (2016). Öğretmen niteliğinin bir göstergesi olarak sürekli mesleki gelişim [Continuous professional development as an indicator of teacher quality], Gazi Journal of Education Sciences, 2/3 (2016) 233‐244
• Polat, S. (2014). Eleştirel düşünme becerisi öğretiminin çok yönlü incelenmesi [Multi-faceted examination of critical thinking skills teaching], (Unpublished Doctoral Disseration), Necmettin Erbakan University Educational Sciences Institue: Konya.
• Resmi Gazete (1973) Milli Eğitim Temel Kanunu [National Education Basic Law], Yasa No: 1739. (24.6.1973 date & 14574 no)
• Seferoğlu, S., Akbıyık, C. (2006). Eleştirel düşünme ve öğretimi, [Critical thinking and teaching], Hacettepe University Journal of Education,30 (2006) 193-200.
• Tekerek, B., Karakaya, F., Tekerek, M. (2018). Öğretmen yetiştirme lisans programlarının 21. Yüzyıl becerileri açısından incelenmesi: ilköğretim matematik ve fen bilgisi örneği [An investigation on undergraduate programs of teacher training regarding 21th century skills: Example of elementary mathematics and science], Ankara University, Faculty of Educational Sciences, 27-28 September 2018,
• Tezer, F. (1998). İdeal öğretmenin kişilik özellikleri: Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi öğretmen adaylarının ideal öğretmenin kişilik özelliklerini algılamaları üzerine bir çalışma [Personality traits of the ideal teacher: A study on the perception of the personality traits of the ideal teacher by Marmara University Atatürk Education Faculty pre-service teachers], (Unpublished master thesis) Marmara University Scocial Sciences Institue: İstanbul.
• Tok, E. (2008). Düşünme becerileri eğitimi programının okul öncesi öğretmen adaylarının eleştirel, yaratıcı düşünme ve problem çözme becerilerine etkisinin incelenmesi [Examining the effect of thinking skills training program on pre-school teacher candidates' critical, creative thinking and problem solving skills], (Unpublished Doctoral Disseration), Marmara University Educational Sciences Institue: İstanbul.
• Türk Eğitim Derneği, TED (2009). Türk Eğitim Derneği öğretmen yeterlikleri [Turkish Education Association teacher qualifications] Ankara: Adım Okan Publication.
• Vural, R. A. ve Kutlu, O. (2004). Eleştirel düşünme: Ölçme araçlarının incelenmesi ve bir güvenirlik çalışması [Critical thinking: Examination of measurement tools and a reliability study], Journal of Çukurova University Social Sciences Institute, 13 (12), 189-200.
• Yıldırım, A. Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri [Research methods in social sciences], Ankara: Seçkin Publishing.
• Yılmaz Özelçi, S. (2012). Eleştirel düşünme tutumuna etki eden faktörler: Sınıf öğretmeni adayları üzerine bir çalışma [Factors affecting critical thinking attitude: A study on classroom teacher candidates], (Unpublished Doctoral Disseration), Adnan Menderes University Social Sciences Institue:, Aydın.
• Yükseköğretim Kurumu, YÖK (2011). Türkiye yükseköğretim yeterlilikler çerçevesi temel alan yeterlilikleri / öğretmen yetiştirme ve eğitim bilimleri, temel alan kodu: 14, Retrieved from http://tyyc.yok.gov.tr/