Ücretli Öğretmenlik: Bir Metafor Çalışması

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 1, 53 - 71, 30.06.2022

Yunus Ayna , Levent Deniz

Öz

Bu araştırmada resmi okul öncesi, ilkokul, ortaokul ve lise kademelerinde görev yapan okul yöneticilerinin, kadrolu öğretmenlerin ve ücretli öğretmenlerin “Ücretli Öğretmenlik” kavramına yönelik metaforik algılar saptanmak istenmiştir. Bu doğrultuda bir nitel araştırma yöntemi olarak metafor analizinden yararlanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu İstanbul ilinde görev yapan 146 katılımcı oluşturmuştur. Veri toplama aracı olarak, araştırmacı tarafından oluşturulmuş yarı yapılandırılmış çevrimiçi form kullanılmıştır. Toplanan veriler içerik analizi kullanılarak analiz edilmiştir. Verilerin analizi sonucunda 146 katılımcı tarafından “Ücretli Öğretmenlik” kavramına yönelik 70 farklı metafor üretilmiştir. Katılımcılar tarafından üretilen metaforlar 7 ana kategori ve alt kategoriler altında toplanmıştır. Bu kategoriler: 1) “Adaletsizlik” ana kategorisi altında “ücret adaletsizliği” ve “özlük haklarındaki adaletsizlik” alt kategorileri, 2) “Güvence” ana kategorisi altında “mesleki güvence”, “sosyal güvence” ve “gelecek kaygısı” alt kategorileri, 3) “Emek ve Mücadele”, 4) “İhtiyaç/ Zorunluk”, 5) “Mesleki İtibar” ana kategorisi altında “olumlu itibar” ve “olumsuz itibar” alt kategorileri, 6) “Eğitimin Niteliği”, 7) “İstihdam Sorunu” kategorileri olmuştur. Katılımcılar tarafından “Ücretli Öğretmenlik” kavramına yönelik en çok üretilen beş metaforun ise sırasıyla; “Kölelik”, “Mevsimlik İşçi”, “Adaletsizlik”, “Üvey Evlat” ve “Haksızlık” olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Ücretli Öğretmenlik, Kadrolu Öğretmen, Okul Yöneticisi, Metafor

Paid Teaching: A Metaphor Study

Öz

In this study, it was aimed to determine the metaphorical perceptions of school administrators, permanent teachers and paid teachers working in the official preschool, primary, secondary, and high school levels towards the concept of "paid teaching". The method of the study is metaphor analysis which is one of the qualitative research designs. The study group of the research consisted of 146 participants working in Istanbul. As a data collection tool, a semi-structured online form created by the researcher was used. The collected data were analyzed using content analysis. As a result of the analysis of the data, 70 different metaphors for the concept of "paid teaching" were produced by 146 participants. The metaphors produced by the participants were gathered under 7 main categories and subcategories. These categories are: 1) subcategories of “wage injustice” and “injustice in personal rights” under the main category of “injustice”, 2) subcategories of “occupational security”, “social security” and “future anxiety” under the main category of “assurance”, 3) “Labor and Struggle”, 4) “Need/ Necessity”, 5) “Positive reputation” and “negative reputation” subcategories under the “Professional Reputation” main category, 6) “Quality of Education”, 7) “Employment Problem” categories has been. The five metaphors most produced by the participants for the concept of "Paid Teaching" are respectively “Slavery”, “Seasonal Worker”, “Injustice”, “Stepson” and “Injustice”.

Anahtar Kelimeler

Paid teaching, Paid teacher, Permanent teacher, School administrator, Metaphor

Kaynakça

• Arslan, H., Sabah, S., ve Göksu, M. Z. (2006). İlköğretim okullarında çalışan ücretli öğretmenlerin verimliliklerinin araştırılması. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 24, 33-43
• Aslan, O., Bilgili, A. ve Kaya, A. V. (2018). Liselerde okuyan öğrencilerin okul müdürüne ilişkin metaforik algıları. Bilim Armonisi, 1(1), 11-17
• Başaran, İ. E. (2006). Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi. Ankara: Ekinoks
• Bayram, G. (2009). Öğretmenlerin istihdam biçimi farklılıkları ve yarattığı sorunlar: Ankara’da çalışan sözleşmeli ve ücretli öğretmenlerin görüşlerine dayalı bir araştırma (Yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Çakmak, F. (2021). Öğretmen adayları ve öğretmenlerin öğretmenlik ile ilgili metaforik algılarının incelenmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 16 (31), 219-251.
• Dali, N. (2017). Eğitimde yeni istihdam politikaları ve esnek çalışma ilişkileri: Eskişehir’de ücretli öğretmenler üzerine bir saha araştırması. Yüksek lisans tezi. Eskişehir Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir
• Doğan, S., Beşir Demir, S., ve Turan, N. (2013). Ücretli öğretmenlik uygulamasının değerlendirilmesi. Electronic Turkish Studies, 8(12).
• Güvercin, G. (2014). Öğretmenlik mesleğinde kökten bir dönüşüm: Ücretli öğretmenlik. İçinde: A. Yıldız (der), İdealist öğretmenden sınava hazırlayıcı teknisyene: öğretmenliğin dönüşümü. İstanbul: Kalkedon Yayınları, 139-178.
• Kanat, K. (2018). Ücretli öğretmenlik uygulamasına ilişkin öğretmen ve yönetici görüşleri. Yüksek lisans tezi. Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Karadeniz, Y. ve Demir, S. B. (2010). Sözleşmeli öğretmenlik uygulamasının değerlendirilmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(2), 55-77.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: desen ve uygulama için bir rehber (3. Baskıdan Çeviri, Çeviri Editörü: S. Turan). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Mete, Z. D. (2019). Okul yöneticilerinin ve ücretli öğretmenlerin ücretli öğretmenlik uygulamasına ilişkin görüşleri: Eyüp ilçesi örneği. Yüksek lisans tezi. Bahçeşehir Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). An expanded sourcebook qualitative data analysis. Thousand Oaks, California: Sage Publications.
• Millî Eğitim Temel Kanunu (1739, 1973). Resmî Gazete (14574, 24 Haziran 1973).
• Öğülmüş, K. (2012). Ücretli öğretmenlerin görevlerini yaparken karşılaştıkları sorunlar ve ücretli öğretmenlik uygulamasının okul yöneticilerince değerlendirilmesi. Yüksek lisans tezi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Tokat
• Öğülmüş, K., Yıldırım, N., ve Aslan, G. (2013). Ücretli öğretmenlerin görevlerini yaparken karşılaştıkları sorunlar ve ücretli öğretmenlik uygulamasının okul yöneticilerince değerlendirilmesi. İlköğretim Online, 12(4).
• Özdemir, M. (2012). Lise öğrencilerinin metaforik okul algılarının çeşitli değişkenler bakımından incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 37 (163), 96-109.
• Öztaş S. (2010). Kadrolu, sözleşmeli ve ücretli statüye göre öğretmenlerin mesleki aidiyet duygularının değerlendirilmesi (Antalya İli, Alanya İlçesi ilköğretim okulları örneği) (Yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Polat, S. (2013). Ücretli öğretmenlik istihdamının yarattığı sorunlar üzerine nitel bir araştırma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(28).
• Sağır, M. ve Yirci, R. (2020). Eğitim ekonomisi ve planlaması. (1. Baskı). Ankara: Pegem A. Yayıncılık.
• Schmitt, R. (2005). Systematic metaphor analysis as a method of qualitative research. The Qualitative Report, 10 (2), 358-394.
• Soydan, T. (2012). Eğitimin yapısal dönüşümü bağlamında öğretmenlerin istihdamı: istihdam biçimi farklılıkları üzerine öğretmen ve yönetici görüşlerine dayalı bir araştırma. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 1-13.
• TEDMEM, (2021). 2020 eğitim değerlendirme raporu (TEDMEM Değerlendirme Dizisi 7). Ankara: Türk Eğitim Derneği.
• Tuncer, M. (2012). Türkiye’deki kadrosuz öğretmen istihdamının kadrosuz istihdam edilen öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 11(3).
• Tunç, B. ve Taner, S. G. (2020). Kamusal eğitim ve eğitim hakkı bağlamında ücretli öğretmenlik uygulamasının değerlendirilmesi. Journal Of Advanced Education Studies, 2(1), 22-44.
• Turgut, Y. E. ve Yıldırım, M. (2022). ÖĞRETMEN adaylarının uzaktan eğitime yönelik algılarının metaforlar yoluyla belirlenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(1), 68-90.
• Türk Eğitim Sen, (2021). Eğitim değerlendirme raporu. Erişim adresi: https://turkegitimsen.org.tr/icerik_goster.php?Id=14003
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin yayınevi
• Yılmaz, M. (2018). Ücretli öğretmenlerin karşılaştıkları sorunlar. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 12(25), 102-