Coğrafya Eğitiminde Bir Sınıf Dışı Öğrenme Ortamı: Meram Dere Vadisi (Konya)

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 2, 458 - 492

Baştürk Kaya , Recep Bozyiğit

Öz

Yapılan bu çalışmanın amacı yakın çevrede sınıf dışı öğrenme ortamı olarak önerilen Meram Dere Vadisi (Konya) mevkiinde mevcut coğrafi unsurların 2018-CDÖP kazanımlarıyla ne düzeyde ilişkili olduğunu belirlemektir. Bu çalışma, nitel araştırma özelliği taşımakta olup araştırma deseni doküman incelemesidir. Ayrıca Gezi-gözlem yöntemi uygulanarak saha çalışması yapılmıştır. Araştırma verileri, 2018 Coğrafya Dersi Öğretim Programı (CDÖP) ve 2022- 2023 eğitim öğretim yılında Millî Eğitim Bakanlığınca orta öğretim ikinci kademe okullarında okutulan 9. 10. 11. ve 12. sınıf coğrafya ders kitaplarından elde edilmiştir. Verilerin analizinde nitel analiz tekniklerinden olan içerik analizi kullanılmıştır. Kazanımlar 9. 10. 11. 12. sınıf düzeylerinde ve 2018 CDÖP’da yer alan doğal sistemler, beşerî sistemler, çevre ve toplum ünitelerine göre sınıflandırılmış ve tablolaştırılmıştır. Ayrıca ünitelerle ilgili coğrafi beceriler ve değerlerde sınıf düzeylerine ve kazanımlara göre gruplandırılmıştır. Araştırma sahasındaki coğrafi unsurlarla ilişkili olarak toplamda 39 kazanımın sahada uygulamalı olarak gözlem yapma ve konuları pratiğe dökme imkânı bulunmaktadır. 10 kazanım ise dolaylı olarak sahadaki unsurlarla ilişkili bulunmuştur. Böylece 49 kazanımın çizdiği çerçevede sahada coğrafi unsurların gözlenmesi, gerçek materyallerin doğada var olduğu şekliyle incelenmesi, birincil derece kanıtların doğrudan arazide kullanılması, sınıf ortamında kullanılmak üzere ders materyallerinin hazırlanması konularında imkân sağlamaktadır. Öğrenciler, sahada yapacakları gözlemler ile mekânsal özellikler, doğal unsurlar, doğal unsurların oluşum süreçleri, insan yaşamı üzerine etkileri gibi doğal sistemler ünitesiyle ilişkili bilgiler edineceklerdir.

Anahtar Kelimeler

Sınıf Dışı Öğrenme Ortamı, Coğrafya Eğitimi, Meram Dere Vadisi, Saha Çalışması

Etik Beyan

Bu araştırma, veri toplama aşamasında ve araştırmanın diğer herhangi bir sürecinde insan ve herhangi bir canlıdan hiçbir şekilde veri elde edilmediği için etik kurul izni gerektirmeyen makaleler kapsamında girmektedir.

Destekleyen Kurum

YOK

Teşekkür

YOK

An Outdoor Learnıng Envıronment In Geography Educatıon: Meram Valley (Konya)

Öz

Yapılan bu çalışmanın amacı yakın çevrede sınıf dışı öğrenme ortamı olarak önerilen Meram Dere Vadisi (Konya) mevkiinde mevcut coğrafi unsurların 2018-CDÖP kazanımlarıyla ne düzeyde ilişkili olduğunu belirlemektir. Bu çalışma, nitel araştırma özelliği taşımakta olup araştırma deseni doküman incelemesidir. Ayrıca Gezi-gözlem yöntemi uygulanarak saha çalışması yapılmıştır. Araştırma verileri, 2018 Coğrafya Dersi Öğretim Programı (CDÖP) ve 2022- 2023 eğitim öğretim yılında Millî Eğitim Bakanlığınca orta öğretim ikinci kademe okullarında okutulan 9. 10. 11. ve 12. sınıf coğrafya ders kitaplarından elde edilmiştir. Verilerin analizinde nitel analiz tekniklerinden olan içerik analizi kullanılmıştır. Kazanımlar 9. 10. 11. 12. sınıf düzeylerinde ve 2018 CDÖP’da yer alan doğal sistemler, beşerî sistemler, çevre ve toplum ünitelerine göre sınıflandırılmış ve tablolaştırılmıştır. Ayrıca ünitelerle ilgili coğrafi beceriler ve değerlerde sınıf düzeylerine ve kazanımlara göre gruplandırılmıştır. Araştırma sahasındaki coğrafi unsurlarla ilişkili olarak toplamda 39 kazanımın sahada uygulamalı olarak gözlem yapma ve konuları pratiğe dökme imkânı bulunmaktadır. 10 kazanım ise dolaylı olarak sahadaki unsurlarla ilişkili bulunmuştur. Böylece 49 kazanımın çizdiği çerçevede sahada coğrafi unsurların gözlenmesi, gerçek materyallerin doğada var olduğu şekliyle incelenmesi, birincil derece kanıtların doğrudan arazide kullanılması, sınıf ortamında kullanılmak üzere ders materyallerinin hazırlanması konularında imkân sağlamaktadır. Öğrenciler, sahada yapacakları gözlemler ile mekânsal özellikler, doğal unsurlar, doğal unsurların oluşum süreçleri, insan yaşamı üzerine etkileri gibi doğal sistemler ünitesiyle ilişkili bilgiler edineceklerdir.

Anahtar Kelimeler

Outdoor Learning Environment, Geography Education, Meram Valley, Field Study

Kaynakça

• Alkış, S. (2008). Coğrafya öğretiminde inceleme gezileri ve arazi çalışmaları. R. Özey ve A. Demirci (Ed.), Coğrafya öğretiminde yöntem ve yaklaşımlar (s. 77-106), Aktif Yayınevi.
• Altay, M. & Ünaldı, Ü. E. (2021). Coğrafya eğitiminde sınıf dışı öğrenme ortamların kullanımı: Bahçe temelli eğitim. E-Uluslararası Pedandragoji Dergisi (E-UPAD), 1(2), 78-93. https://trdoi.org/10.27579808/e-ijpa.39
• Altunışık, R., Coşkun, R., Yıldırım, E. & Bayraktaroğlu, S. (2002). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri SPSS uygulamaları. Sakarya Kitabevi.
• Ay, Y., Anagün, Ş. S. & Demir, Z. M. (2015). Sınıf öğretmeni adaylarının fen öğretiminde okul dışı öğrenme hakkındaki görüşleri. Turkish Studıes -International Periodical for the Languages, Literature And History of Turkish or Turkic, 10(15), 103-118. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8702.
• Aydın, F. (2020). Coğrafya öğretiminde okul dışı öğrenme ortamları. Ü. E. Ünaldı (Ed.), Coğrafya Öğretimi II (s. 29-43). Pegem Akademi.
• Aydın, F. & Güngördü, E. (2016). Coğrafya eğitiminde özel öğretim yöntemleri (2. Baskı). Pegem Yayıncılık.
• Ayna, Y.& Deniz, L. (2022). Ücretli öğretmenlik: Bir metafor çalışması. Necmettin Erbakan Üniversitesi Ereğli Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 53-71.
• Ballı, A. (2009). 9. sınıf fiziki coğrafya konuları öğretiminde gezi gözlem yönteminin önemi (Bağcılar ilçesi örneği), [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Baybars, M. G. (2017). Sınıf öğretmeni adaylarının okul dışı öğrenme hakkındaki görüşlerinin belirlenmesi. Researcher: Social Science Studies, 5(9), 218-229.
• Berg, B. L. & Lune, H. (2019). İçerik analizine giriş. H. Aydın (Ed.), & Z. E. Özcan (Çev.), Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8. Baskıdan çeviri) (s. 380-417). Eğitim Yayınevi.
• Bozyiğit, R. (2018). Takkeli dağ. Çizgi Kitabevi.
• Bozyiğit, R. & Kaya, B. (2019a). Meram dere vadisi ve çevresinin (Konya) jeomorfolojik özellikleri. Eurasian Academy of Sciences Social Sciences Journal, 19, 102-117. http://doi.org/10.17740/eas.soc.2019.V26-06
• Bozyiğit, R. & Kaya, B. (2019b). Meram dere vadisinin (Konya) floristik özellikleri. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 17, 888-900. http://doi.org/10.31590/ejosat.649509
• Büyükkaynak, E., Ok, Z. & Aslan, O. (2018). Fen bilimleri öğretmenlerinin fen eğitiminde okul dışı öğrenme ortamlarına yönelik görüşleri. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1, 43-60. http://doi.org/10.9775/kausbed.2016.032.
• Coşkun, M. (2020). Arazide çalışma becerisi. Ç. Ö. Demirbaş (Ed.), Coğrafi beceriler (s. 41-79), Nobel Yayıncılık.
• Creswell, J. W. (2018). Beş nitel araştırma yaklaşımı. M. Bütün & S. B. Demir (Ed.), A. Budak & İ. Budak (Çev.), Nitel Araştırma Yöntemleri Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma ve Araştırma Deseni (3. Baskıdan Çeviri) (4. Baskı, s. 42-68). Siyasal Kitabevi.
• Çalışkan, O. (2015). Coğrafya eğitimi ve arazi çalışmaları. Pegem Akademi.
• Çepni, O. & Aydın, F. (2015). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin sınıf dışı okul ortamlarına ilişkin görüşleri. The Journal of Academic Social Science Studies, 39, 317-335. http://dx.doi.org/10.9761/JASSS3061
• Çiftçi, T. & Dikmenli, Y. (2016). Coğrafya Öğretmenlerinin okul dışı coğrafya öğretimine ilişkin görüşleri, Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 17(1), 363-382.
• Doğan, F., & Keleş, Y. (2020). Ortaokul ve lise öğrencilerinde çevre farkındalığı ve çevre davranışı. NEÜ Ereğli Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 80-90.
• Firomumwe, T. (2019). Experiences out of the classroom: The importance of fieldwork in learning geography at secondary school. I-manager’s Journal on School Educational Technology, 14(3), 16-24).
• Garipağaoğlu, N. (2001). Gezi-gözlem metodunun coğrafya eğitimi ve öğretimindeki yeri. Marmara Coğrafya Dergisi, 3(2), 13-30.
• Göksu, M. M. (2020). Sınıf dışı öğrenme ortamları: Köy enstitüleri örneği. Turkish History Education Journal, 9(1), 1-16. http://doi.org/10.17497/tuhed.626781
• Güyer, F., Günaydın, A.B., Akbulut, İ., Ak, S., Kurtman, T., Demirci, A.R., Akarsu, B., Emre, Ö., Durdu, M., Karakaş, M., Üyüklü, A. & Yıldız, H. (1998). Konya ili çevre jeolojisi ve doğal kaynaklar. MTA Raporu (No:42149).
• Karadoğan, S. (2016). Eğitimde sınıf-okul dışı öğrenme uygulamaları ve yaşanan sorunlar. Recep Aksu (Ed.) Türkiye’de Eğitim Sorunlarına Yönelik Akademik Değerlendirmeler-I (s. 47-84), Maya Akademi Yayıncılık.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. (31. Baskı). Nobel Yayın Dağıtım.
• Kayaardı, F. & Bozyiğit, R. (2023). Analysis of graduate theses conducted with qualitative method in the field of geography education in turkey (2017-2023). Journal of Necmettin Erbakan University Ereğli Faculty of Education, 5(2), 403-425. https://doi.org/10.51119/ereegf.2023.62
• Karabıyıkoğlu, M. (2003). Konya havzası’nın geç kuaterner evrimi, [Yayınlanmamış doktora tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Komisyon, (2006). Coğrafya dersi öğretim programı (2005 programı). Gazi Kitabevi.
• Malkoç, S. & Kaya, E. (2015). Sosyal bilgiler öğretiminde sınıf dışı okul ortamlarının kullanımı. Elementary Education Online, 14(3), 1079-1095. http://dx.doi.org/10.17051/io.2015.40410
• Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı [MEB TTKB]. (2018). Ortaöğretim coğrafya dersi (9, 10, 11 ve 12. Sınıflar) öğretim programı. Millî Eğitim Bakanlığı. 6 Haziran 2023 tarihinde http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=336, adresinden edinilmiştir.
• Meteoroloji Genel Müdürlüğü [MGM]. (2018). Konya (Alan) İklim Verileri (1975-2017).
• Özkan, U. B. (2023). Doküman inceleme yönteminde geçerlik ve güvenirlik: eğitim bilimleri araştırmaları bağlamında kuramsal bir inceleme, Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 56, 823-848.
• Öztürk, M. (2014). Coğrafya eğitiminde araştırma, Pegem Akademi.
• Özgür, N. K. & Şahin, S. (2017). Sosyal bilgiler dersinde sınıf dışı etkinliklerin öğrenci başarısına etkisi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(3), 324-347.
• Preston, L. (2016). Field ‘work’ vs ‘feel’ trip: approaches to out -of-class experiences in geography education. Geographıcal Educatıon, 29, 9-22.
• Sak, R., Şahin Sak, İ. T., Öneren Şendil, Ç. & Nas, E. (2021). Bir araştırma yöntemi olarak doküman analizi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi. 4(1), 227-250. http://doi.org/10.33400/kuje.843306
• Seggie, F. N. & Bayyurt, Y. (2015). Nitel araştırma, yöntem, teknik, analiz ve yaklaşımları. Anı Yayıncılık.
• Sönmez, V. & Alacapınar, F. G. (2011). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri. Anı Yayıncılık.
• Şenel, M. & Dalkılıç, H. (2016). 1/100 000 Türkiye jeoloji haritaları serisi Konya-M 27 paftası No:227. Maden Tetkik Arama Genel Müdürlüğü, Jeoloji Etütler Dairesi.
• Şenel, M. & Pehlivan, N. (2016). 1/100 000 Türkiye jeoloji haritaları serisi Konya-M 28 paftası No:228. Maden Tetkik Arama Genel Müdürlüğü, Jeoloji Etütler Dairesi.
• Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı (TKB), Köy Hizmetleri Müdürlüğü, (1992). Konya ili arazi varlığı.
• Tuncer, T., & Pınar, A. (2023). Coğrafya eğitiminde potansiyel bir açık hava laboratuvarı: Karapınar ve çevresi. International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 48, 37-67. http://dx.doi.org/10.32003/igge.xxx
• Türkmen, H. (2018). Ortaokul öğretmenlerinin sınıf dışı ortamlarda öğretime bakış açıları. Ege Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 12-26.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (Genişletilmiş 10. Baskı). Seçkin Yayıncılık.