Egemenlik Kavramı ve Siyasi Düşünürler

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 1, 213 - 235, 30.06.2022

Mevlüt Alper Kaya

Öz

Egemenlik kavramı, ortaya çıktığı tarihten günümüze kadar devlete ilişkin en önemli konularından biri olarak siyaset biliminde ve kamu hukukunda merkezî bir yer işgal etmiştir. Devletin kurucu unsurlarından biri olan egemenlik, modern devlet ile birlikte Avrupa’da ortaya çıkmıştır. Önce mutlak monarşiler biçiminde fiilen beliren egemenliğin bir kavram haline dönüşmesinde Machiavelli, Bodin, Hobbes ve Rousseau gibi önemli siyaset düşünürlerinin etkisi büyüktür. Egemenlik ortaya çıktığı tarihten günümüze kadar aynı kalmamış, tarihsel süreçte yaşanan gelişmeler kavramın dönüşmesine neden olmuştur. Başlangıçta kaynağının Tanrı’da olduğu düşünülen egemenlik, aşkın bir kavram olarak değerlendirilmiştir. Zaman içinde tanrısal bağlarından kopmuştur. Önce laik bir nitelik kazanan kavram ardından demokratik bir kimliğe bürünmüştür. Çalışmada egemenlik kavramının farklı boyutları ve tarihi süreç içerisinde değişen anlamı, siyasi düşünürlerin görüşleri etrafında incelenmiştir. Kavramın aşkın ve metafizik niteliğinin halen devam ettiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Egemenlik, Machiavelli, Bodin, Hobbes, Rousseau

Kaynakça

• Ağaoğulları, Mehmet Ali. “Demokratik Mitoslar: Halk-Ulus Egemenliği ve Siyasal Temsil”, AÜSBFD, C. 46, S. 1, 1991. s. 21-30.
• Akad, Mehmet / Vural Dinçkol, Bihterin / Bulut, Nihat. Genel Kamu Hukuku, 13. Baskı, Der Yayınları, İstanbul, 2017.
• Akkuş, Selahattin. Modern Egemenliğin Doğuşu: Pratik ve Kavramsal Belirme, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul, 1995.
• Anayurt, Ömer. Anayasa Hukuku Genel Kısım (Temel İlkeler Kavram ve Kurumlar), 2. Baskı, Seçkin Yayınları, Ankara, 2019.
• Arslaner, M. Nazan / Eryücel, Ertuğrul. “Küreselleşme Sürecinde Egemenlik Kavramının Dönüşümü” Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 17, S. 1, 2013, s. 23-36.
• Aybudak, Utku, “Modern Devlet Bağlamında Ortaya Çıkan Egemenlik Kavramı ve Egemenliğin Dönüşümü”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C. 10, S. 54. 2017, s. 226-237.
• Beriş, H. Emrah. “Egemenlik Kavramının Tarihsel Gelişimi ve Geleceği Üzerine Bir Değerlendirme”, AÜSBFD, C. 63, S. 01, 2008, s. 55-80.
• Beriş, H. Emrah. Egemenlik Modern Devletin İnşası, 3. Baskı, Kadim Yayınları, Ankara, 2021.
• Bodın, Jean. Six Books of the Commonwealth, Trans. by, M. J. Tooley, Basil Blackwell, Oxford, 1955.
• Cambridge Dictionary, https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/sovereignty, (Erişim Tarihi:01.02.2021.)
• Çağlayan, Ramazan. İdare Hukuku Dersleri, 5. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2017.
• Duguit, Leon. “Egemenlik ve Özgürlük” Devlet Kuramı, Der. Cemal Bali Akal, Dost Kitabevi, 5. Baskı, Ankara, 2018.
• Duguit, Leon. Kamu Hukuku Dersleri, Çev. Sühep Derbil, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara, 1954.
• Erdal, Selcen. “Siyasal Düşünürler ve Modern Egemenlik”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 18, S. 2, 2010. s. 83-115.
• Göze, Ayferi. Siyasal Düşünceler ve Yönetimler, 18. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul, 2020.
• Gözler, Kemal. Devletin Genel Teorisi, 9. Baskı, Ekin Yayınları, Bursa, 2018.
• Gözler, Kemal. Anayasa Hukukunun Genel Esasları, 4. Baskı, Ekin Yayınları, Bursa, 2013.
• Hakyemez, Yusuf Şevki. Mutlak Monarşilerden Günümüze Egemenlik Kavramı, 1. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2004.
• Hobbes, Thomas. Leviathan, Çev. Selim Lim, 21. Baskı, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2020.
• Kaboğlu, İbrahim Ö. Anayasa Hukuku Dersleri (Genel Esaslar), 7. Baskı, Legal Yayınları, İstanbul, 2011.
• Koçak, Mustafa. Batı’da ve Türkiye’de Egemenlik Anlayışının Değişimi Devlet ve Egemenlik (Eski Kavramlar-Yeni Anlamlar), 1. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2006.
• Kozak, İbrahim Erol. Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi, Palet Yayınları, Konya, 2018.
• Kozak, İbrahim Erol. Kadim Dönemler Genel Hukuk Tarihi, 1. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2011.
• Küçük, Adnan. “Egemenlik (Hakimiyet) Halk Egemenliği ve Milli Egemenlik Tartışmaları ve Egemenlik Anlayışında Esaslı Dönüşüm”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, C. 0, S. 6, 2015, s. 331-361.
• Lütem, İlhan Raşit. Egemenlik Kavramı ve Devletlerarası Hukuk, Sakarya Basımevi, Ankara, 1947.
• Maıret, Gerard. “Padovalı Marsilius’dan Louis XIV’e Laik Devletin Doğuşu”, Devlet Kuramı, Der. Cemal Bali Akal, 5. Baskı, Dost Kitabevi, Ankara, 2018.
• Merriam Webster Law Dictionary, https://www.merriam-webster.com/dictionary/sovereignty#legalDictionary, (Erişim Tarihi: 01.02.2021.)
• Okandan, Recai G. Umumi Amme Hukuku, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 1968.
• Özdemir, Gürbüz. “Batı’da ve Türklerde Egemenlik Kavramı” Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S. 23, 2015, s. 123-138.
• Özman, M. Aydoğan. “Devletlerin Egemenliği ve Milletlerarası Teşekküller”, AÜHFD, C. 21, S. 1, 1964, s. 53-121.
• Özpolat, Haşim. “Tanrının Siyasetinden Siyasetin Tanrısına Egemenlik Kavramının Dönüşümü” MÜHF-HAD, C. 23, S. 2, 2017, s. 143-166.
• Rousseau, Jean-Jacques. Toplum Sözleşmesi, Çev. Vedat Günyol, 27. Baskı, İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2020.
• Schmıtt, Carl. Siyasi İlahiyat Egemenlik Kavramı Üzerine Dört Bölüm, Çev. A. Emre Zeybekoğlu, 5. Baskı, Dost Kitabevi, Ankara, 2016.
• Sieyes, Emmanuel. “Tiers Etat Nedir?”, Çev. Süpheyl Derbil, AÜHFD, C. 8, S. 1, 1958, s. 136-207.
• Sunay, Reyhan. Tartışılan Egemenlik, Yetkin Yayınları, Ankara, 2007.
• Şenses, Mihriban. “Edmund Burke’ten Hareketle Devrim Eleştirisi” Liberal Düşünce Dergisi, C. 23, S. 91-92, 2018, s. 75-93.
• Tannenbaum, Donald G. Siyasî Düşünce Tarihi, Çev. Orhan Özgüç, 3. Baskı, BB101 Yayınları, Ankara, 2019.
• Türcan, Talip. Devletin Egemenlik Unsuru ve Egemenlikten Kaynaklanan Yetkileri, 1. Baskı, Ankara Okulu Yayınları, Ankara, 2001.
• Türk Dil Kurumu Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 1988.
• Türk Hukuk Lügati, 3. Baskı, Başbakanlık Basımevi, Ankara, 1991.
• Uygun, Oktay, “Üniter ve Federal Devlet Açısından Egemenliğin Bölünmezliği İlkesi”, Kamu Hukuku İncelemeleri, On İki Levha Yayınları, 2. Baskı, İstanbul, 2013.
• Uygun, Oktay, Devlet Teorisi, On İki Levha Yayınları, 6. Baskı, İstanbul, 2019.
• Yalçınkaya, Ayhan. “Bodin’den Hobbes’a Doğru”, Sokrates’ten Jakobenlere Batı’da Siyasal Düşünceler, Der. Mehmet Ali Ağaoğulları, 9. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul, 2019.
• Zabunoğlu, Yahya, K. Devlet Kuramına Giriş, İmaj Yayınevi, Ankara, 2015.