A Legal Evaluation Of The Regulations Regarding Foreign Currency And Value-Based Protected Bank Deposits And System Of Dematerializing The Physical Gold

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 2, 603 - 628, 30.12.2022

Altan Fahri Gülerci

Öz

In the last quarter of 2021, the economic management in Turkey announced to the public that it will implement a new economic program that is competitive and does not center on the interest concept. Immediately afterward, sudden jumps occurred in exchange rates. Thereupon, in order to prevent dollarization in the country and to encourage the retention of the Turkish lira, exchange rate guarantees were introduced to deposits and participation accounts. Within the scope of the application, residents abroad were also included. Later, gold accounts in banks were also included in the scope of the regulations. In addition, regulations were made to encourage the transfer of physical gold to the dematerialized system. Thus, jewelers and gold refineries were also included in the system. In this study, legal examination and evaluation of these five basic regulations were made. In this context, the relations between the Central Bank, the bank and the account holder; It has been determined and evaluated about the legal nature of currency protection, currency and price warranty, the responsibility of banks, what the principal capital guarantee means, and the legal nature of the additional payments brought.

Anahtar Kelimeler

FX Protected bank deposits, Foreign currency based obligation, Gold value-based obligation, Physical gold, Interest

KUR VE FİYAT FARKI KORUMALI BANKA HESAPLARI İLE FİZİKİ ALTINLARIN KAYDİLEŞTİRİLMESİNE İLİŞKİN DÜZENLEMELERİN HUKUKİ AÇIDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz

2021 Yılının son çeyreğinde Türkiye’de ekonomi yönetimi rekabetçi olan ve faizi merkezine almayan yeni bir ekonomik program uygulayacağını kamuoyuna duyurdu. Hemen akabinde döviz kurlarında ani sıçramalar meydana geldi. Bunun üzerine ülkedeki dolarizasyonun önüne geçmek ve Türk lirasında kalmayı teşvik etmek amacıyla mevduatlara ve katılma hesaplarına kur garantisi verilmesi uygulamasına geçildi. Uygulamanın kapsamına yurt dışında mukimler de dahil edildi. Daha sonra, bankalardaki altın hesapları da kapsama alındı. Ayrıca fiziki altınların kaydi sisteme geçirilmesini teşvik edecek düzenlemeler yapıldı. Böylelikle kuyumcular ve altın rafineleri de sisteme dahil edilmiş oldu. Bu çalışmada konuyla ilgili gerçekleştirilen beş temel düzenlemenin hukuki inceleme ve değerlendirilmesi yapılmıştır. Bu kapsamda Merkez Bankası, banka ve hesap sahibi arasındaki ilişkiler; kur koruması veya kur ya da fiyat garantisinin hukuki niteliği, bankaların sorumluluğu, anapara garantisinin ne anlama geldiği, getirilen ilave ödemelerin hukuki niteliği konusunda tespit ve değerlendirmelerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Kur korumalı banka hesapları, Dövize endeksli borç, Altın değerine endeksli borç, Fiziki altın, Faiz

Kaynakça

• Akev, Sahir Talat. Türk Hususi Hukukunda Kumar ve Bahis, 1. Baskı, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1964.
• Altaş, Hüseyin. Medeni Hukuk Başlangıç Hükümleri, 1. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 2014.
• Altunkaya, Mehmet. Edimin Başlangıçtaki İmkânsızlığı, Ankara, 2005.
• Arslan, Çetin/ Kırmızı, Mustafa. Türk Hukukunda Faiz ve Munzam Zarar, 3. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2010.
• Aydoğdu, Murat/ Ayan, Serkan. Türk Borçlar ve Türk Ticaret Hukuku’nda Yer Alan Faiz ile İlgili Düzenlemelerin Değerlendirilmesi, 2. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, s. 2014.
• Ayrancı, Hasan. Türk Borçlar Hukukunda Munzam Zarar, 1. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2006.
• Başalp, Nilgün. Sorumsuzluk Anlaşmaları, 1. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2011
• Battal, Ahmet. Güven Kurumu Nitelendirmesi Işığında Bankaların Hukuki Sorumluluğu, 1. Baskı, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara, 2001.
• Battal, Ahmet. Bankalarla Karşılaştırmalı Olarak Hukuki Yönden Özel Finans Kurumları, 1. Baskı, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara, 1999.
• Baygın, Cem. Yabancı Para Üzerinden Borçlanmalar ve Hukuki Sonuçları, 1. Baskı, Kazancı Yayınevi, İstanbul, 1997.
• Çeker, Mustafa. Hukuki Yönüyle Banka Mevduatı, 1. Baskı, Karahan Yayınevi, Adana, 2004.
• Domaniç, Hayri. Faizle Karşılanamayan Zararların Giderilmesini Sağlayan BK. 105 ve Diğer Hükümler, 1. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul, 1993.
• Eren, Fikret. Borçlar Hukuku Özel Hükümler, 5. Baskı, Yetkin Yayıncılık, Ankara, 2017.
• Eren Fikret. Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 22. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2017.
• Feyzibeyoğlu, İhsan. Dövize Çevrilebilir Türk Lirası Mevduat Uygulaması, 1. Baskı, Türkiye Bankalar Birliği Yayınları, Ankara, 1979.
• Feyzioğlu, Feyzi Necmeddin. Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt-II, 2. Bası, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1977.
• Gümüş, Mustafa Alper. Borçlar Hukuku Özel Hükümler Cilt-1, 1. Baskı, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2012.
• Helvacı, Mehmet. Borçlar ve Ticaret Kanunu Bakımından Para Borçlarında Faiz Kavramı, 1. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul, 2000.
• Kayıhan, Şaban/ Ünlütepe, Mustafa. Medeni Hukuka Giriş ve Türk Medeni Kanunu’nun Başlangıç Hükümleri, 4. Baskı, Ankara, 2019.
• Kazancı, Fatih. Merkez Bankaları ve Faizsiz Bankacılık, 1. Baskı, İktisat Yayınları, İstanbul, 2020.
• Kılıçoğlu, Ahmet M. Medeni Hukuk, 1. Baskı, Ankara 2016.
• Kılıçoğlu, Ahmet M. Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 19. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara, 2015.
• Korkmaz, Esfender. “DÇM Uygulaması ve Sonuçları”, IV. Türkiye Maliye Eğitimi Sempozyumu 26-28 Mayıs 1988 Çeşme-İzmir, Dokuz Eylül Üniversitesi Yayını, İzmir, 1988, s. 79-85.
• Koyuncuoğlu, Tennur/ Koyuncuoğlu, Hikmet/ Koyuncuoğlu, Ömrüncegül İçöz. Borcun ve Sözleşmenin Yenilenmesi (Novatio- Yenileme), 1. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2017.
• Kurt, Ekrem. Tüketim Ödüncü Sözleşmesi (Karz Akdi), 1. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2014.
• Nas Nesrin. “1980 Öncesinde Euro Piyasalar ve Türkiye”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 1989.
• Oğuzman, M. Kemal/ Öz, M. Turgut. Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt -1, 10. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2012.
• Önay, Işık, Yenileme. 1. Baskı, On İki Levha Yayınları, İstanbul, 2016.
• Özden, T. Murat. “Dövize Çevrilebilir Mevduat Hesabı”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8/2, 1992, s. 117-154.
• Pekcanıtez, Hakan. Medeni Usûl ve İcra-İflâs Hukukunda Yabancı Para Alacaklarının Tahsili, 3. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara, 1998.
• Pulaşlı, Hasan. Şarta Bağlı İşlemler ve Hukuki Sonuçları, 1. Baskı, Dayınlarlı Hukuk Yayınları, Ankara, 1989.
• Sirmen, Lale. Türk Özel Hukukunda Şart, 1. Baskı, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara, 1992.
• Talaslı İsmail Anıl/ Yılmaz Erdal/ Yılmaz Tuba. “Türkiye’de Dış Borçlanma Faiz Oranının Belirleyicileri”, TCMB Ekonomi Notları, 20/13, 2020.
• Tekinalp, Ünal. Ünal Tekinalp’in Banka Hukukunun Esasları, 2. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2009.
• Tekinay/ Akman/ Burcuoğlu/ Altop. Tekinay Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 7. Bası, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1993.
• Tiftik, Mustafa. Türk Hukukunda Vedia Sözleşmesi, 1. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2007.
• Şener, Oruç Hami. Banka Mevduatı ve Hukuki Niteliği, 1. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2005.
• Yavuz, Cevdet. Türk Borçlar Hukuku Özel Hükümler, 9. Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul, 2014.