ANONİM ORTAKLIKLAR ÖZELİNDE TÜZEL KİŞİLERİN KİŞİLİK HAKKININ KORUNMASI

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 2, 647 - 674, 30.12.2022

Gamze Çakı Çifci

Öz

Anonim ortaklıkların kişilik hakkı, tüzel kişi olmalarından hareketle tüzel kişilerin kişilik hakkı kapsamında incelenmelidir. Tüzel kişilerin, hak ehliyetlerinin bulunması temelinde cins, yaş, hısımlık gibi yaradılış gereği gerçek kişilere özgü niteliklere bağlı olanlar dışındaki bütün hak ve borçlara ehil olmalarıyla paralel olarak kişilik hakkına da sahip oldukları kabul edilmelidir. Anonim ortaklıklar bakımından bu kişilik hakkı değerlerinin neler olabileceği konusunda ilk olarak akla gelen soru ticaret unvanının ad kapsamında değerlendirilip değerlendirilemeyeceği hususudur. Ticaret unvanının anonim ortaklığın adı olarak değerlendirilerek kişilik hakkı değeri olarak da korunması gerekmektedir. Kişilik hakkı kapsamındaki bir değer olarak gizli ve özel hayat alanı korumasına ilişkin ise, temkinli bir yorum yapılmalıdır. Zira anonim ortaklıklar kurumsal yönetim anlayışının da gereği olarak şeffaflık ilkesi çerçevesinde faaliyet göstermelidir. Ancak ticarî sırlar bu hususta bir sınır olarak çizilmeli, ticarî sır oluşturan hususlar gizli ve özel hayat alanı içerisinde değerlendirilerek kişilik hakkı koruması kapsamına sokulmalıdır. Kişilik hakkı kapsamında korunması gereken bir değer olarak onur ve saygınlık ise anonim ortaklıklar bakımından sosyal ve ticarî olarak iki ayrı yönden incelenmelidir. Kişinin meslekî, ticarî ve sanatsal faaliyet ve yetenekleri sayesinde toplum içinde elde ettiği ekonomik kişiliği de korunması gereken kişilik hakkı değeri olarak ifade edilmelidir. Bu bağlamda anonim ortaklığın ekonomik potansiyelinin özgürce kullanılmasını sağlayan tüm değerleri koruma kapsamındadır. Kişilik hakkına ilişkin saldırılara karşı Türk Medeni Kanunu ve Türk Borçlar Kanunu hükümlerinde gerekli koruma sağlanmıştır. Bu bağlamda anonim ortaklıkların kişilik haklarının ihlâli durumunda öngörülen diğer talepler yanında manevî tazminat talebinde de bulunabilecekleri kabul edilmelidir. Anonim ortaklıklara karşı gerçekleştirilen bir fiil hem haksız rekabet hem de kişilik hakkına saldırı teşkil ediyorsa, ilgili hükümlerin düzenlenme amaçları farklılık arz ettiğinden aralarında genel ve özel hüküm ilişkisi bulunmadığı kabul edilmelidir. İlgili hükümler arasında somut olay bakımından taleplerin yarışması ya da taleplerin yığılması ilişkisi bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Anonim Ortaklık, Tüzel Kişilik, Kişilik Hakkı, Kişilik Değerleri, Kişilik Hakkının Korunması.

Kaynakça

• Akipek, Jale/Akıntürk, Turgut/Ateş, Derya. Türk Medenî Hukuku Başlangıç Hükümleri Kişiler Hukuku, C. I, 12. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2015.
• Arkan, Sabih. Ticarî İşletme Hukuku, 22. Baskı, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Ankara, 2016.
• Arpacı, Abdülkadir. Kişiler Hukuku, 2. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2000.
• Aydoğan, Fatih. “Markanın Ticaret Unvanına Karşı Korunması, Mevcut Hukukî Durum – Değişiklik (Madde) Önerisi – İtiraz Yolu Ve/Veya Alternatif Çözüm Yolu Önerisi”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. LXXI, S. 2, 2013, s. 27-50.
• Ayhan, Rıza. “Ticari İş- Ticari İşletme- Tacir- Ticaret Sicili- Ticaret Unvanı- Haksız Rekabet”, Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XVI, S. 3-4, 2012, s. 31-53.
• Başpınar, Veysel. “Kişilik Hakkı Açısından Kelepçeleme Sözleşmeleri”, Ankara Barosu Dergisi, S. 1, 1999, s. 17-34.
• Balık, İfakat. Haksız Rekabet Hukuku Açısından Karşılaştırmalı Reklam, Yetkin Yayıncılık, Ankara, 2021.
• Bilge, Mehmet Emin. Ticari Ad ve İşaretler Arasında Karıştırılma Tehlikesi, Yetkin Yayıncılık, Ankara, 2014 (2014).
• Bilge, Mehmet Emin. Ticari Sırların Korunması, 2. Baskı, Asil Yayın, Ankara, 2005 (2005).
• Boyacıoğlu, Cumhur. Ticaret Unvanı, Nobel Yayıncılık, Ankara, 2006.
• Buz, Vedat. “Aynı Şahsın Farklı Hukuki Sebeplerle Sorumluluğu: TBK m. 60 Üzerine Düşünceler”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, C. XXIX, S. 2, 2013, s. 19-53.
• Canbolat, Ferhat. Güncel Gelişmeler Işığında Kişilik Hakları ve Korunması, Evrensel Hukuk İlkeleri Işığında Türk Medeni Hukukunda Değişimler Sempozyumu, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2016, s. 225-230.
• Canbolat, Ferhat/Gönül Koşar, Günhan. “Basın Yoluyla Kişilik Hakkının İhlalinin Tespitinde Kullanılan Yargıtay ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Ölçütlerinin Değerlendirilmesi”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S. 151, 2020, s. 259-302.
• Çakı, Gamze. Anonim Ortaklık Tasfiyesinde Alacaklıların Korunması, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2020.
• Çırak, Ezgi. “Dijital Çağda Sonsuza Kadar Hatırlamaya Karşı Unutulma Hakkı”, Ceza Hukuku Dergisi, Nisan 2018, S. 36, s. 161-189.
• Demirbaş, Harun. “Sosyal ve Ticari İtibarına Yönelik Saldırılara Karşı Tüzel Kişilerin Kişilik Haklarının Korunması”, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 9, S. 119-120, 2014, s. 133-166.
• Dural, Mustafa/Öğüz, Tufan. Türk Özel Hukuku, C. II, 19. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2018.
• Eminoğlu, Cafer. Türk Ticaret Kanunu’nda Kurumsal Yönetim (Corporate Governance), On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2014.
• Eren, Fikret. Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 26. Baskı, Yetkin Yayıncılık, Ankara, 2021.
• Ergün, Ömer. Medeni Hukuk Tüzel Kişilerinin Ehliyet Durumu, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2010.
• Eriş, Gönen. Ticari İşletme ve Şirketler, C. I, 3. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2004.
• Göktürk, Hüseyin Avni. Türk Medeni Hukuku Birinci Kitap Şahsın Hukuku (Kişiler Hukuku), 2. Baskı, Siyasal Bilgiler Okulu, Ankara, 1945.
• Gönen, Doruk. Tüzel Kişilerde Kişilik Hakkı ve Korunması, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2011.
• Gürbüz Usluel, Aslı E.. Türk Özel Hukukunda Özellikle Anonim Şirketlerde Ticarî Sırrın Korunması, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2009.
• Feyzioğlu, Feyzi/Doğanay, Ümit/Aybay, Aydın. Medenî Hukuk Dersleri, C. I, 3. Baskı, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1976.
• https://www.fedlex.admin.ch/eli/cc/24/233_245_233/de, Erişim Tarihi. 08.06.2022.
• https://www.yargitay.gov.tr/documents/AIHM.pdf, Erişim Tarihi. 07.03.2022.
• İmre, Zahit. “Şahsiyet Haklarından Şahsın Özel Hayatının ve Gizliliklerinin Korunmasına İlişkin Meseleler”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. 39, S. 1-4, 1974.
• İmregün, Oğuz. Anonim Ortaklıklar, 4. Bası, Yasa Yayınları, İstanbul, 1989.
• Kançal, Ezgi. Ulusal ve Uluslararası Hukuk Boyutuyla Unutulma Hakkı, İstanbul Kültür Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul ,2021.
• Karayalçın, Yaşar. Ticaret Hukuku Dersleri I. Giriş-Ticari İşletme, Güzel İstanbul Matbaası, Ankara, 1968.
• Korkmaz, Şerife. Ticaret Unvanının Korunması ve Marka ile İlişkisi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2010.
• Nomer Ertan, Füsun. Haksız Rekabet Hukuku, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2016.
• Oğuzman, M. Kemal/Öz, Turgut M.. Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C. II, 12. Baskı, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2016.
• Oğuzman, Kemal/Seliçi, Özer/Oktay Özdemir, Saibe. Kişiler Hukuku (Gerçek ve Tüzel Kişiler), 15. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2015.
• Oral, Tuğçe. Tüzel Kişilerin Manevi Zararının Tazmini, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2018.
• Özatlan, Yurdal. “Ticaret Unvanı ve İşletme Adına Yönelik Tecavüzlerde Kişilik Hakkını Koruyucu Hukuki Mekanizmaların İşlevi”, Legal Hukuk Dergisi, C. 12, S. 141, 2014, s. 167-193.
• Özdemir, Hayrünnisa. “Türk ve İsviçre Medenî Hukukunda Ad Üzerindeki Hak ve Korunması”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 57, S. 3, 2008, s. 561-598.
• Özdemir, Semih Sırrı. Haksız Rekabet Kavramı Açısından Dürüstlük Kuralına Aykırı Reklamlar, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2013.
• Özsunay, Ergun. Medenî Hukukumuzda Tüzel Kişiler, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Ankara, 1982.
• Özsunay, Ergun. Gerçek Kişilerin Hukuki Durumu, 4. Baskı, İstanbul Üniversitesi, İstanbul, 1979.
• Öztan, Bilge. Tüzel Kişiler, 2. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 1998.
• Paslı, Ali. Anonim Ortaklıkta Kurumsal Yönetim (Corporate Governance), 2. Baskı, Çağa Hukuk Vakfı Yayınları, İstanbul, 2005.
• Serozan, Rona. Medeni Hukuk Genel Bölüm/Kişiler Hukuku, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2014 (2014).
• Serozan, Rona. Tüzel Kişiler-Özellikle: Dernekler ve Vakıflar, 2. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1994 (1994).
• Suluk, Cahit/Karasu, Rauf/Nal, Temel. Fikri Mülkiyet Hukuku, 2. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2018.
• Şener, Oruç Hami. Anonim Ortaklıkta Ek Tasfiye (İhya), Adalet Yayınevi, Ankara, 2015.
• Şenocak, Kemal. “Tescilli Markanın Aynısının veya Benzerinin Alan Adı (Domain Name) Olarak Kullanılması Suretiyle Marka Hakkının İhlali”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, C. XXV, S. 3, 2009, s. 89-144.
• Taşkın, Alim. “Tüzel Kişilerin Kişilik Hakkının Korunması”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 42, S. 1, 1992, s. 205-243.
• Tekin, Ufuk. “Kişisel Veri” Kavramının Ticaret Şirketleri Bakımından Düşündürdükleri, Çankaya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Arş. Gör. Ceren Damar Şenel Armağanı C. III, C. 5, S. 1, 2020, s. 3127-3140.
• Tosun, Çağdaş. Haksız Fiilden ve Sözleşmeden Doğan Sorumluluk Çerçevesinde Sebeplerin Yarışması (TBK m. 60), Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2021.
• Turgut, Cemile. Kişilik Hakkının Bir Görünümü Olarak Unutulma Hakkı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2021.
• Ülgen, Hüseyin/Kendigelen, Abuzer/Kaya, Arslan/ Helvacı, Mehmet/Nomer Ertan, N. Füsun. Ticari İşletme Hukuku, 5. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2015.
• Ürem, Müge. “Sözleşmeye Aykırılık Halinde TBK m. 58/I Hükmünce Tüzel Kişi Lehine Hükmedilecek Manevi Tazminat Borcunun Doğumu İçin Aranan Şartlar”, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2020/2, s. 1381-1435.
• Yongalık, Aynur. “Ticaret Unvanı Alanındaki Yeni Gelişmeler, Türk Hukuku Açısından Bir Değerlendirme”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, C. XXI, S. 3, 2002, s. 5-32.
• Yıldız, Burçak. “AT ve İngiliz Hukuk Sistemlerinde Şirketlerin Ehliyeti (“Ultra Vires” İlkesi)”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, C. XXIII, S. 3, 2006, s. 185-206 (Ultra Vires).
• Yıldız, Burçak. “TTK Tasarısı’nda Şirketlerin Ehliyeti ve Bu Bağlamda TTK m. 137 Hükmündeki “Ultra Vires” Sınırlamasının Yerindeliğinin Değerlendirilmesi”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 55, S. 1, 2006, s. 321-353 (Ehliyet).
• Zevkliler, Aydın/Acabey, M. Beşir/Gökyayla, K. Emre. Medeni Hukuk, 5. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 1997.