Mahkeme Kalem Teşkilatı Görevlilerinin Karar ve İşlemlerine Karşı Başvuru Yolları

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 1, 297 - 314, 30.06.2023

Osman Duran

Öz

Adli yargı ilk derece mahkemeleri, bölge adliye mahkemeleri ve Yargıtay'ın dairelerinde, yargı işleri hizmetlerinin yürütülmesi için bir kalem (yazı işleri) teşkilatı bulunur. Mahkemelerde bir yazı işleri müdürü, yeterli sayıda zabıt kâtibi, memur, mübaşir, hizmetli ve diğer görevliler bulunur. Yazı işleri müdürü, zabıt kâtibi ve mübaşir başta olmak üzere bu görevlilerin mevzuattan kaynaklanan önemli görevleri vardır. Kalem teşkilatı personelinin vermiş olduğu karar ve yapmış olduğu işlemler idari niteliktedir. İdari nitelikte olduğu için bu karar ve işlemlere karşı kanun yoluna başvurulamaz.
Alman hukukunda, mahkemede görevli zabıt kâtiplerinin karar ve işlemlerine karşı özel bir hukuki çare düzenlenmiştir. Bu hukuki çare "Erinnerung" olarak ifade edilmektedir. Alman Medeni Usul Kanunu madde 573'de düzenlenen bu hukuki çareye göre, zabıt kâtiplerinin karar ve işlemlerine karşı mahkemeden bir karar talep edilebilir. Dilimize "itiraz" olarak çevirebileceğimiz hukuki çare ile zabıt kâtibinin karar ve işlemleri görev yaptığı mahkemece incelenip gerektiğinde düzeltilecektir. Türk hukukunda ise mevzuatta buna benzer bir hukuki çare düzenlenmemiştir. Genel olarak idari nitelikte olan bu karar ve işlemlere karşı idari yargıda iptal davası açılabilir. Ancak etkin hukuki koruma sağlanabilmesi için Türk hukukunda da, Alman hukukunda olduğu gibi kalem teşkilatı personelinin karar ve işlemlerine karşı özel bir hukuki çare düzenlenmesi yerinde olacaktır.

Anahtar Kelimeler

kalem teşkilatı personeli, hukuki çare, itiraz, kanun yolu, idari faaliyet

Kaynakça

• Acar, Tuna. Türk ve Mukayeseli Medenî Yargılama Hukuku Açısından Ara Karar, Yetkin, Ankara, 2022. Akkan, Mine. "Medenî Usûl Hukukunda Etkin Hukukî Koruma", Legal Medenî Usûl ve İcra İflas Hukuku Dergisi, 3 (6), 2007, ss. 29-68 ("Etkin Hukukî Koruma"). Akkan, Mine. "§ 2. Yargı", Pekcanıtez Usûl Medenî Usûl Hukuku (ed. Pekcanıtez, Hakan/ Özekes, Muhammet/ Akkan, Mine/ Taş Korkmaz, Hülya), Cilt 1, 15. Bası, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2017 (§ 2. Yargı). Akkan, Mine. "§ 4. Yargı Görevlileri", Pekcanıtez Usûl Medenî Usûl Hukuku (ed. Pekcanıtez, Hakan/ Özekes, Muhammet/ Akkan, Mine/ Taş Korkmaz, Hülya), Cilt 1, 15. Bası, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2017 (§ 4. Yargı Görevlileri). Ansay, Sabri Şakir. Hukuk Yargılama Usülleri, 6. Baskı, Ankara, 1957.
• Arens, Peter/ Lüke, Wolfgang. Zivilprozessrecht, 10. Auflage, München, 2011.
• Atalı, Murat/ Ermenek, İbrahim/ Ünal Kaya, Hilal. Yargı Örgütü, 5. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2022.
• Atilla Öztürk, Gülden. "Zabıt Katibinin Cezai Sorumluluğu", İzmir Barosu Dergisi, Cilt 86, Sayı 3, 2021, ss. 41-68.
• Braun, Johann. Lehrbuch des Zivilprozeßrechts, Tübingen, 2014.
• Bilge, Necip/ Önen, Ergun. Medenî Yargılama Hukuku Dersleri, 3. Baskı, Sevinç Matbaası, Ankara, 1978.
• Boran Güneysu, Nilüfer. Medenî Usûl Hukukunda Karar, Adalet, Ankara, 2014.
• Gilles, Peter. "Almanya’da Kararlara Karşı Kanun Yolları: Çeşitlilik, Karmaşıklık, Klişeler ve Sorgulanabilir Meşruiyet", Çeviren: Haşhaş, Abdulkadir, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 16 (Özel Sayı Prof. Dr. Hakan Pekcanıtez’e Armağan), 2014, ss. 123-132.
• Hamdorf, Kai. "ZPO § 573 Erinnerung", Münchener Kommentar zur Zivilprozessordnung mit Gerichtsverfassungsgesetz und Nebengesetzen (ed. Krüger, Wolfgang/ Rauscher, Thomas), 6. Auflage, C. H. Beck, München, 2020.
• Hasırcı, Hakan. İflâsın Takiplere Etkisi, On İki Levha, İstanbul, 2021.
• Jacobs, Matthias. "Vorbemerkung zu § 567-577", Kommentar zur Zivilprozessordnung (ed. Stein, Friedrich/ Jonas, Martin), 22. Auflage, Mohr Siebeck, Tübingen, 2013.
• Jacobs, Matthias. "ZPO § 573 Erinnerung", Kommentar zur Zivilprozessordnung (ed. Stein, Friedrich/ Jonas, Martin), 22. Auflage, Mohr Siebeck, Tübingen, 2013 ("ZPO § 573").
• Jänich, Volker Michael. "Vorbemerkung zu § 567", Zivilprozessordnung und Nebengesetze Großkommentar (ed. Wieczorek, Bernhard/ Schütze, Rolf A.), 4. Auflage, De Gruyter, 2014 ("Vorbemerkung zu § 567")
• Jänich, Volker Michael. "ZPO § 573 Erinnerung", Zivilprozessordnung und Nebengesetze Großkommentar (ed. Wieczorek, Bernhard/ Schütze, Rolf A.), 4. Auflage, De Gruyter, 2014 ("ZPO § 573").
• Kaufmann, Marcel. "VwGO § 151 Beauftragter oder ersuchter Richter; Urkundsbeamter", BeckOK VwGO (ed. Posser, Herbert/ Wolff, Heinrich Amadeus), 63. Edition, C. H. Beck, München, 2022.
• Koch, Raphael. "ZPO § 573 Erinnerung", ZPO Handkommentar (ed. Saenger, Ingo), 9. Auflage, Nomos, 2021.
• Kuru, Baki. Hukuk Muhakemeleri Usûlü, Cilt 1, 6. Baskı, Demir Yayıncılık, İstanbul, 2001 (Cilt 1).
• Kuru, Baki. Hukuk Muhakemeleri Usûlü, Cilt 4, 6. Baskı, Demir Yayıncılık, İstanbul, 2001 (Cilt 4).
• Kuru, Baki. Hukuk Muhakemeleri Usûlü, Cilt 5, 6. Baskı, Demir Yayıncılık, İstanbul, 2001 (Cilt 5).
• Kuru, Baki. Hukuk Muhakemeleri Usûlü, Cilt 6, 6. Baskı, Demir Yayıncılık, İstanbul, 2001 (Cilt 6).
• Kuru, Baki. İcra ve İflâs Hukuku, Cilt 1, 3. Baskı, Evrim Dağıtım, İstanbul, 1988 (İcra, Cilt 1).
• Özbay, İbrahim/ Aydemir, Fatih/ Bölükbaşı, Özge/ Kaya, Seyithan. Yargı Örgütü Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara, 2022.
• Özekes, Muhammet/ Erişir, Evrim. "Konusu Para Alacağı Olan Geçici Hukukî Korumaların Karşılaştırılması ve Değerlendirilmesi", Legal Medenî Usûl ve İcra İflas Hukuku Dergisi, 2 (5), 2006, ss. 1235-1274.
• Pekcanıtez, Hakan. "Hukuki Dinlenilme Hakkı", Seyfullah Edis'e Armağan, İzmir, 2000, ss. 753-791.
• Pekcanıtez, Hakan/ Atalay, Oğuz/ Özekes, Muhammet. Medenî Usûl Hukuku Ders Kitabı, 10. Bası, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2022.
• Pekcanıtez, Hakan/ Simil, Cemil. İcra-İflâs Hukukunda Şikâyet, 2. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2017.
• Postacıoğlu, İlhan E./ Altay, Sümer. Medenî Usûl Hukuku Dersleri, 7. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2015.
• Postacıoğlu, İlhan E. Medenî Usûl Hukuku Dersleri, 6. Bası, Sulhi Garan, İstanbul, 1975.
• Rosenberg, Leo/ Schwab, Karl Heinz/ Gottwald, Peter. Zivilprozessrecht, 17. Auflage, München, 2010.
• Rudisile, Richard. "VwGO § 151 Beauftragter oder ersuchter Richter; Urkundsbeamter", Verwaltungsrecht VwGO (ed. Schoch, Friedrich/ Schneider, Jens-Peter), 43. Ergänzungslieferung, C. H. Beck, München, 2022.
• Sungurtekin Özkan, Meral/ Aykutalp, Aslı. Yargı Örgütü Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2022.
• Tanrıver, Süha. Medenî Usûl Hukuku, Cilt 1, 2. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara, 2018 (Medenî Usûl).
• Tanrıver, Süha. Yargı Teşkilâtı ve Görevlileri, Yetkin Yayınları, Ankara, 2022 (Yargı Teşkilâtı).
• Üstündağ, Saim. Medenî Yargılama Hukuku, Cilt I-II, 7. Baskı, İstanbul, 2000.
• Wulf, Wilfried. "ZPO § 573 Erinnerung", BeckOK ZPO (ed. Vorwerk, Volkert/ Wolf, Christian), 47. Edition, C. H. Beck, München, 2022.
• Alman Medeni Usul Kanunu ve Yürürlük Kanunu Tasarı Gerekçesi (Begründung des Entwurfs einer Deutschen Civilprozeßordnung und des Einführungsgesetzes), Verlag der Königlichen Geheimen Ober- Hofbuchdruckerei, Berlin, 1872.