An Evaluation Of Online Hearings Within The Scope Of Civil Procedure Law Principles – Practices And Regulations In Foreign Countries

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 2, 665 - 704, 29.12.2023

Sıla Tatlıdil

Öz

The World Health Organization has classified the Covid-19 epidemic disease, which has spread throughout the entire world, as a pandemic. Because of this, there is a growing awareness of the need for new laws in the legal system and many other areas. Although the precautions made against the epidemic disease we have recently been experiencing have started to be eased, the necessity for us to keep an unavoidable social distance continues. As a result, online court hearings have begun to play a significant role in our lives. Our research focuses on the evaluation of online hearings within the scope of the principles of Civil Procedure Law. Our research has also been widened by taking into account norms and policies in many nations, including the United Kingdom, the Turkish Republic of Northern Cyprus (TRNC), the United States, Germany, Dubai (United Arab Emirates), Hong Kong, Canada, Singapore, and Australia. In our research, we concentrated on a few nations that were on the agenda at the start of the pandemic and focused on countries with the Anglo-Saxon legal system, where as, the Continental law was not mentioned. In the face of such a serious epidemic, it became clear that face-to-face hearings were being replaced by online hearings. At this point, it became necessary to provide the technological equipment needed for online hearings. For this reason, the situation of online hearings has been evaluated by considering Turkish Law and Comparative legal systems, and suggestions have been made regarding the requirements on the subject.

Anahtar Kelimeler

Pandemic, Face to Face Hearings, Online Hearings, Principles in Civil Procedure Law, Online Hearings in Different Countries.

Medeni Usul Hukuku İlkeleri Kapsamında Çevrimiçi Duruşmaların Değerlendirilmesi- Yabancı Ülkelerdeki Uygulamalar ve Düzenlemeler

Öz

Tüm dünyayı etkisi altına alan Covid-19 salgın hastalığı Dünya Sağlık Örgütü tarafından pandemi ilan edilmiştir. Bu nedenle tüm dünyada gerek hukuk gerekse birçok alanda yeni düzenlemelere gitme gereksinimi duyulmaya başlanmıştır. Her ne kadar son zamanlarda içerisinde bulunduğumuz salgın hastalıkla ilgili alınan tedbirler kaldırılmaya başlamış olsa da bizlerin gayri ihtiyari sosyal mesafeyi koruma gerekliliği devam etmektedir. Bu nedenle çevrimiçi duruşmalar hayatımızda önemli bir yer tutmaya başlamıştır.
Çalışmamız çevrimiçi duruşmaların Medeni Usul Hukukundaki ilkeler kapsamında değerlendirilmesini konu almaktadır. Ayrıca çalışmamız; İngiltere, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC), Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Almanya, Dubai (Birleşik Arap Emirlikleri), Hong Kong, Kanada, Singapur ve Avustralya gibi farklı ülkelerdeki uygulamalar ve düzenlemeler de ele alınarak genişletilmiştir. Ele alınan ülkelerle ilgili Kıta Avrupası veya Anglo-sakson hukuk sistemi kapsamında bir tercih yapılmamış olup, pandemi başlangıcında gündemde olan ülkeler üzerinde durulmuştur.
Bu denli ciddi bir salgın hastalıkla karşı karşıya kalınmasıyla birlikte yüz yüze yapılan duruşmaların yerini çevrimiçi olarak yapılan duruşmalara bırakacağı konusu gündeme gelmiştir. İşte bu noktada çevrimiçi duruşmalar için gereken teknolojik donanımın sağlanması gerekliliği doğmuştur. Bu nedenle Türk Hukuku ile birlikte Mukayeseli hukuk sistemleri dikkate alınarak çevrimiçi duruşmaların durumu değerlendirilmiş olup, konuya ilişkin gerekliliklerle ilgili önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Covid-19 Salgın Hastalığı, Yüz Yüze Yapılan Duruşmalar, Çevrimiçi Duruşmalar, Medeni Usul Hukuku İlkeleri, Mukayeseli Hukukta Çevrimiçi Duruşmalar

Kaynakça

• Akgün, M. Raşit. “Taraflarca Getirilme İlkesi ve Hâkimin Davayı Maddi Anlamda Sevk Yetkisi”,https://www.academia.edu/37754522/TARAFLARCA_GET%C4%B0R%C4%B0LME_%C4%B0LKES%C4%B0_VE_HAK%C4%B0M%C4%B0N_DAVAYI_MADD%C4%B0_ANLAMDA_SEVK_YETK%C4%B0S%C4%B0 (Erişim Tarihi: 28.01.23).
• Aktepe Artık, Sezin. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Işığında Medeni Usul Hukukunda Adil Yargılanma Hakkı, 1. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2014.
• Aktoğ Özel, Aydan. “Medeni Usul Hukukunda Sesli ve Görüntülü Bilişim Sistemi” (Yüksek Lisans Tezi), Çankaya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2019, http://earsiv.cankaya.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/20.500.12416/4035/Akto%C4%9F%20%C3%96zel%2C%20Aydan.pdf?sequence=1&isAllowed=y (Erişim Tarihi: 27.12.22).
• Alangoya, Yavuz. Medenî Usûl Hukukunda Vakıaların ve Delillerin Toplanmasına İlişkin İlkeler, 1. Baskı, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1979.
• Arslan, Aziz Serkan. “Doğrudanlık İlkesi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi MİHBİR Özel Sayısı, s. 133-144. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/213539 (Erişim Tarihi: 26.12.22).
• Arslan, Aziz Serkan. “Medeni Usul Hukukunda Doğrudanlık İlkesi” (Doktora Tezi), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya, 2011, https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=YcuzPYCCoMiX67GYAHK6vg&no=cWS9FdBeeoxEmjNsWawx0g (Erişim Tarihi: 27.12.22).
• Arslan, Ramazan / Yılmaz, Ejder / Taşpınar Ayvaz, Sema / Hanağası, Emel. Medeni Usul Hukuku Güncellenmiş ve 7251 sayılı Kanun Değişiklikleri İşlenmiş, 6. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2020.
• Arslan, Ramazan / Yılmaz, Ejder / Taşpınar Ayvaz, Sema / Hanağası, Emel. Medeni Usul Hukuku, 8. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2022.
• Atalı, Murat / Ermenek, İbrahim / Erdoğan, Ersin. Medeni Usul Hukuku, 5. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2022.
• Atalı, Murat / Ermenek, İbrahim / Erdoğan, Ersin. Medeni Usul Hukuku Ders Kitabı, 1. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2018.
• Bayraktar, Tuğba/ Koyuncu, Nuran. “Adil Yargılanma Hakkı”, Uluslararası Politik, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Kongresi Bildiriler Kitabı, C. 1, Politik Araştırmalar, s. 161-177. https://www.researchgate.net/profile/Mehmed-Coegenli/publication/336253666_Is_Kazalarini_Onlemede_Guvenlik_Kulturu/links/5d97233e299bf1c363f6533d/Is-Kazalarini-Oenlemede-Guevenlik-Kueltuerue.pdf#page=176 (Erişim Tarihi: 26.12.22). Belgesay, Mustafa Reşit. Hukuk Usûlü Muhakemeleri Kanunu Şerhi, 2. Baskı, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 1939.
• Can, Seda/ Eke, Erdal. “E-Devlet Kullanıcılarının Bilgi Ve Memnuniyet Düzeylerine Yönelik Bir Araştırma”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S. 64, Kütahya, 2020, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1065863 (Erişim Tarihi: 27.12.22).
• Çarkçı, Oğuzhan. “Türkiye’de E-Devlet Uygulamaları Üzerine Bir Araştırma”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 12, Isparta, 2010, s. 95-122.
• Ekinci, Ahmet. “Anayasa Mahkemesi’nin Bireysel Başvuru Kararlarında Mahkemeye Erişim Hakkı”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 18, S. 3-4, Ankara, 2014, s.821-848.
• Erdönmez, Güray. Medeni Usul Hukuku, 15. Baskı, 2017, İstanbul.
• Ermenek, İbrahim. “Hukuk Muhakemeleri Kanuna Göre Ön İnceleme”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 2, S. 1, s. 139-177.
• Gayretli Aydın, Seda. “Medeni Yargılama Hukukunda Ses ve Görüntü Nakli Yoluyla Duruşmaya Katılma”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 19, İzmir, 2017, s. 2101-2126.
• Görgün, L. Şanal / Börü, Levent / Toraman, Barış / Kodakoğlu, Mehmet. Medeni Usul Hukuku, 8. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2019.
• Ilgaz, Okan. “Türkiye’de E-Devlet Uygulamaları: UYAP Örneği” (Bitirme Tezi), Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal ve Beşerî Bilimler Fakültesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü, Konya, 2016, https://www.academia.edu/es/34112638/T%C3%9CRK%C4%B0YE_DE_E_DEVLET_UYGULAMALARI_UYAP_%C3%96RNE%C4%9E%C4%B0 (Erişim Tarihi: 27.12.22).
• Işıklar, Celal. “İdari Yargıda Duruşma”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, C. 2, S. 4, Ankara, 2011.
• İnal, İdil. “HMK’da Yargılamaya Taraf Olan İlkeler” (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), https://www.academia.edu/13169802/HMKda_Yarg%C4%B1lamaya_Hakim_Olan_%C4%B0lkeler (Erişim Tarihi: 26.07.2020).
• Karakehya, Hakan. “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 6. Maddesi (Adil Yargılanma Hakkı) Bağlamında Ceza Muhakemesinde Duruşma” (Doktora Tezi), Eskişehir Anadolu Üniversitesi, Eskişehir, 2007, https://earsiv.anadolu.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11421/9653/458685.pdf?sequence=1 (Erişim Tarihi: 27.12.22).
• Karakimseli, Ayşe. “İcra Takiplerinde Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) Kullanımı”, Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 13, S. 1, Erciyes, 2018, s.315-360.
• Karslı, Abdurrahim. Medeni Muhakeme Hukuku, 4. Baskı, Alternatif Yayıncılık, İstanbul, 2014.
• Kurt Konca, Nesibe. “Medeni Usul Hukukunda Aleniyet İlkesinin Sınırlandırılması”, Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi MİHBİR Özel Sayısı, s. 65-96, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/213533 (Erişim Tarihi: 27.12.22).
• Kurtoğlu, Tuğçe. “Ceza Yargılamasında Duruşmada Hazır Bulunması Gereken Kişiler ve Duruşma Düzeni”, Namık Kemal Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Tekirdağ, 2021/2.
• Kuru, Baki. Hukuk Muhakemeleri Usulü, C. II, 6. Baskı, Demir Yayıncılık, İstanbul, 2001.
• Meriç, Nedim. “Medeni Usul Hukukunda Tasarruf İlkesi” (Doktora Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2010, https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=sd5OUXQgdVEkZN1CXLtPHQ&no=xMxdoTuAScKruh8jIGTS4Q (Erişim Tarihi: 27.12.22).
• Ocak, Memduh. “Hukuk Davalarında Duruşma” (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Mersin, 2014, https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=InW7XbzzELR6jpfV32f2cg&no=OTIhm-21QgyhLBCegkrCeg (Erişim Tarihi: 27.12.22)
• Öge, Hande. “Hukuki Dinlenilme Hakkı”, Bahçeşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2008, https://www.academia.edu/37008324/HMK_%C3%87er%C3%A7evesinde_Hukuki_Dinlenilme_Hakk%C4%B1 (Erişim Tarihi: 27.12.22).
• Özekes, Muhammet. Medeni Usul Hakkında Hukuki Dinlenilme Hakkı ve Hakkın Bazı Güncel Sorunları, Adil Yargılanma Hakkı, Nergiz Yayınları, İzmir, 2005, http://ozekesseven.com/wp-content/uploads/2020/01/T2-Medeni-Usul-Hukukunda-Hukuki-Dinlenilme-Hakk%C4%B1-ve-Hakk%C4%B1n-Baz%C4%B1-G%C3%BCncel-Sorunlar%C4%B1.pdf (Erişim Tarihi: 27.12.22).
• Özmumcu, Seda. “Türk Hukukunda Yargıtay Kararları Işığında Re’sen Araştırma İlkesi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Mihbir Özel Sayısı, C. 4, S. 2, 2014, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/213535 (Erişim Tarihi: 07.07.23).
• Öztek, Selçuk. “Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun Aleniyet İlkesine İlişkin 28 İnci Maddesi ile Ses Ve Görüntü Nakledilmesi Yoluyla Veya Başka Yerde Duruşma İcrasına İlişkin 149 Uncu Maddesinde 7251 Sayılı Kanunla Yapılan Değişiklikler Hakkında Bazı Düşünceler”, Adalet Dergisi, S. 66, 2021 / 1, s. 641-665, https://dergipark.org.tr/tr/pub/adaletdergisi/issue/62377/940493 (Erişim Tarihi: 27.12.22).
• Öztürk, Hacı Ömer. “Medeni Usul Hukukunda Aleniyet İlkesi” (Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2006, https://dspace.ankara.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12575/28497/2544.pdf?sequence=1&isAllowed=y (Erişim Tarihi: 27.12.22).
• Pekcanıtez, Hakan / Atalay, Oğuz / Özekes, Muhammet. “Hukuk Muhakemeleri Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifinin (2020) Değerlendirilmesi” (30.03.2020), https://blog.lexpera.com.tr/hmk-ile-bazi-kanunlarda-degisiklik-yapilmasina-dair-kanun-teklifinin-2020-degerlendirilmesi/ (Erişim Tarihi: 28.07.2020).
• Pekcanıtez, Hakan / Atalay, Oğuz / Özekes, Muhammet. Medeni Usul Hukuku Ders Kitabı, 10. Baskı, Eylül, 2022, İstanbul.
• Pekcanıtez, Hakan / Özekes, Muhammet /Akkan, Mine / Taş Korkmaz, Hülya. Medeni Usul Hukuku, C. 2, 15. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2017.
• Pekcanıtez, Hakan. “Hukuki Dinlenilme Hakkı”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Prof. Dr. Seyfullah Edis’e Armağan, İzmir, 2000, s.753-791, https://hukuk.deu.edu.tr/wp-content/uploads/2020/01/Pekcanitez.pdf (Erişim Tarihi: 26.07.2020).
• Pekcanıtez, Hakan. Medeni Usul Hukuku, 15. Baskı, 2017, İstanbul.
• Pekcanıtez, Hakan. “Medeni Yargıda Adil Yargılama”, İzmir Barosu Dergisi, D 1997/2.
• Postacıoğlu, İlhan E.. Medenî Usûl Hukuku Dersleri, 6. Baskı, Sulhi Garan Matbaası, İstanbul, 1975.
• Postacıoğlu, İlhan E. / ALTAY, Sümer. Medenî Usûl Hukuku Dersleri, 7. Baskı, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2015.
• Rüzgaresen, Cumhur. “Usul Ekonomisi İlkesinin İhlaline Karşı Başvuru Yolları”, Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Mihbir Özel Sayısı, s. 173 – 213, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/213525 (Erişim Tarihi: 27.12.22).
• Rüzgaresen, Cumhur. Medeni Usul Hukukunda Usul Ekonomisi İlkesi, 1. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2013.
• Sağlam, Fazıl. Türk Anayasa Hukuku Dersleri, 1. Baskı, Yakın Doğu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayını, Lefkoşa, 2013.
• Saygılı, Abdurrahman / Akça, Kübra Nur. “6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun Sözlü Yargılama Hükmünün Adil Yargılanma Hakkı İle Olan Rabıtası”, Adalet Dergisi, S. 67, 2021/2.
• Scharader, Christian / Aşık, İbrahim. “Aleniyet İlkesine İlişkin Almanya’daki Güncel Gelişmeler”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırma Dergisi, C. 23, S. 3, Marmara, Aralık 2017, s. 507-519, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/469302 (Erişim Tarihi: 27.12.22)
• Sencer, Rasih Feridun. “Adil Yargılanma Hakkı”, İzmir Barosu Dergisi, Mayıs, 2013, s. 108-173.
• Şanlı Yalın, Şeyda. “Yeni KMH’ya Göre Ön inceleme”, İstanbul Aydın Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 3, S. 2, Aralık, 2017, s.33-54.
• Şeker, Hilmi. “Duruşmaya Katılma Hakkı”, Ankara Barosu Dergisi, S. 1, Ankara, 2017, s.221-248.
• Tanrıver, Süha. Medenî Usûl Hukuku, C. I, 1. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2016.
• Tanrıver, Süha. Medenî Usûl Hukuku, C. I, 4. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2021.
• Ulukapı, Ömer. Medeni Usul Hukuku, 2. Baskı, Mimoza Yayıncılık, Konya, 2014.
• Üstündağ, Saim. Medeni Yargılama Hukuku, C. I-II, 6. Baskı, İstanbul, 1997.
• Yıldırım, M. Kamil. İlkeler Işığı Altında Medeni Yargılama Hukuku, Beta Yayınları, 7. Baskı, İstanbul, 2012.
• Yılmaz, Ejder, “Usul Ekonomisi”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 57, S. 1, 2008. https://www.judiciary.uk/you-and-the-judiciary/going-to-court/court-of-appeal-home/the-court-of-appeal-civil-division-live-streaming-of-court-hearings/ (Erişim Tarihi: 02.08.2020).
• https://www.fidefundacion.es/In-the-UK-the-Covid-19-lockdown-has-accelerated-the-use-of-virtual-court-hearings-but-will-it-bring-permanent-changes_a1359.html. (Erişim Tarihi: 02.08.2020).
• https://www.judiciary.uk/publications/civil-court-guidance-on-how-to-conduct-remote-hearings/ (Erişim Tarihi: 04.08.2020).
• https://www.judiciary.uk/wp-content/uploads/2020/03/Remote-hearings.Protocol.Civil_.GenerallyApplicableVersion.f-amend-26_03_20-1-1.pdf (Erişim Tarihi: 04.08.2020).
• https://www.nortonrosefulbright.com/de-de/wissen/publications/bbfeb594/covid-19-and-the-global-approach-to-further-court-proceedings-hearings (Erişim Tarihi: 02.08.2020).
• https://www.mahkemeler.net/cgi-bin/elektroksharf.aspx?which-letter=H (Erişim Tarihi: 16.09.2020). https://dokuz8haber.net/dunya/amerika/abdde-salgin-nedeniyle-mahkeme-internet-uzerinden-yapildi/ (Erişim Tarihi: 04.08.2020).
• https://www.thestar.com.my/tech/tech-news/2020/04/14/pandemic-may-finally-push-germanys-courts-into-21st-century (Erişim Tarihi: 04.08.2020).
• Bağlantı:http://www.disarb.org/files/veranstaltungen/591/DIS%20Announcement%20Particular%20Procedural%20Features_Covid-19.pdf Erişim Tarihi:12.08.2020). https://icisleri.gov.ct.tr/Haberler/ArtMID/11848/ArticleID/53879/T220RK-AJANSI-KIBRIS%E2%80%99A-TAK-KONU%C5%9EAN-BAYBARS-E-DEVLET-E-N220FUS-ADLI-OLAYLAR-N220FUS-POLITIKASI-CEZAEVI-220LKESEL-FIZIKI-PLAN-BELEDIYELER-GIBI-BIR199OK-BA%C5%9ELIKTA-SORULARI-CEVAPLADI (Erişim Tarihi: 22.07.2020). http://edevlet.gov.ct.tr/. (Erişim Tarihi: 22.07.2020).
• https://afyonluoglu.org/PublicWebFiles/Reports-TR/UYAP%20ve%20SEGB%C4%B0S%20Mevzuat.pdf (Erişim Tarihi: 22.07.2020).
• Hukuk Muhakemeleri Kanunu Yönetmeliği, Resmî Gazete, Sayı: 28253, Bağlantı:
• https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/04/20120403-3.htm (Erişim Tarihi: 28.07.2020).
• Hukuk Muhakemelerinde Ses ve Görüntü Nakledilmesi Yoluyla Duruşma İcrası Hakkında Yönetmelik, Resmî Gazete, Sayı: 31527, Bağlantı: https://higm.adalet.gov.tr/Resimler/SayfaDokuman/3062021121049E- Duru%C5%9Fma%20%20Y%C3%B6netmelik.pdf (Erişim Tarihi: 01.07.2022).
• Bölge Adliye ve Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Cumhuriyet Başsavcılıkları İdari ve Yazı İşleri Hizmetlerinin Yürütülmesine Dair Yönetmelik, Resmî Gazete, Sayı: 29437,
• https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/08/20150806-3.htm (Erişim Tarihi: 01.07.2022).
• https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/07/20200728-14.htm?fbclid=IwAR2M0Bf35vpaz5JBot7lyW7aGj_t5-amdcT2PwJ0pPvI7MiS5hNa5QB9EAQ, (Erişim Tarihi: 28.07.2020).
• https://bigm.adalet.gov.tr/Home/SayfaDetay/e-durusma-sistemi17062020040538, Erişim Tarihi:18.09.2020.
• http://www.istecanakkalegazetesi.com/haber/15997-yargida-e-durusma-donemi-basliyor?fbclid=IwAR1BX7lmnP0bRTz9Xt95bkgGFWZxwN-VK-CqYRvC_KpDtZnRy0SSzs0s09M, (Erişim Tarihi:18.09.2020).
• https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/yargida-e-durusma-donemi-15-eylulde-pilot-uygulamayla-basliyor/1969815, (Erişim Tarihi: 18.09.2020).
• http://www.istecanakkalegazetesi.com/haber/15997-yargida-e-durusma-donemi-basliyor?fbclid=IwAR1BX7lmnP0bRTz9Xt95bkgGFWZxwN-VK-CqYRvC_KpDtZnRy0SSzs0s09M, (Erişim Tarihi: 18.09.2020).
• https://sozluk.gov.tr/, (Erişim Tarihi:21.07.2020).
• http://www.sozluk.adalet.gov.tr/DURU%c5%9eMA, (Erişim Tarihi:21.07.2020).
• https://higm.adalet.gov.tr/Resimler/SayfaDokuman/3062021121049E-Duru%C5%9Fma%20%20Y%C3%B6netmelik.pdf (Erişim Tarihi: 01.07.2022).
• https://bigm.adalet.gov.tr/Home/SayfaDetay/yargida-e-durusma-donemi-basladi15092020042405, (Erişim Tarihi: 07.07.2023).
• Bireysel Başvurularda: AYM, Başvuru No: 2013/ 2228, 15.04.2014, AYM, Başvuru No: 2013/ 841, 23.01.2014.