Assesments on the Concepts of Freedom of Expression and Propaganda Within the Context of Anti-Terrorism Law

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 2, 491 - 529, 29.12.2023

Mehmet Savaş Özdağ

Öz

Propaganda; In the words of Thatcher, one of the former prime ministers of England, “It is the oxygen of terrorism.” Its destructive ideology, political aim and ideas against the political apparatus of the state and the legal order; theterrorist organization that places it behind its symbolic acts of violence; it aims to reach and transform the minds of the masses that it intimidates by intimidating.
However, propaganda, which is tremendous weapon in the hands of the terrorist organization, is also considered as a manifestion of freedom of expression. Since freedom of expression is accepted as the essence and precondition of all freedoms, it is desired to be protected as much as possible from legal interference and restriction. Moreover , there is a strong tendency that the statement, as a mere statement of thought, does not imply any crime. Indeed, according to this approach, even the most destructive idea or expression of thought will find its antidote in an environment of free discussion, so that there will be no need for a legal intervention. A similar evaluation is often made for propaganda acts, which are seen as a derivative of freedom of expression.
However, in modern legal orders, which are shaped on the basis of reciprocity of rights and obligations, no rights and freedoms are considered unlimited. Therefore, it is natural that freedom of expression will have its limits. Contrary to popular belief, this limit is certainly present for propaganda elephants that have more meaning than a simple statement of thought. However, for a sound evaluation, it is necessary to clarify the border between expression and propaganda and to understand the role of propaganda in terrorism.

Anahtar Kelimeler

Terrorism, freedom of expression, right to information, public order, Propaganda

Terörle Mücadele Kanunu Bağlamında İfade Hürriyeti ve Propaganda Kavramları Üzerine Değerlendirmeler

Öz

Propaganda; İngiltere’nin eski başbakanlarından Thatcher’in anlatımı ile “terörizmin oksijenidir”. Devletin siyasal aygıtlarına, hukuk düzenine yönelik yıkıcı ideolojisini, siyasal amacını, fikirlerini; gerçekleştirdiği sembolik şiddet eylemlerinin arkasına yerleştiren terör örgütü; korkutarak uyuşturduğu kitlelerin zihinlerine bu yolla erişmeyi ve onları dönüştürmeyi hedefler.
Ne var ki, terör örgütünün elinde muazzam bir silah olan propaganda, ifade hürriyetinin bir tezahürü/görünüm şekli olarak da değerlendirilir. İfade hürriyeti ise bütün hürriyetlerin özü ve ön koşulu olarak kabul edildiği için hukuksal müdahale ve kısıtlamadan olabildiğince korunmak istenir. Üstelik, salt bir düşünce açıklaması olarak, ifadenin herhangi bir suça vücut vermeyeceğine ilişkin kuvvetli bir eğilim de mevcuttur. Gerçekten, bu yaklaşıma göre en yıkıcı fikir ya da düşünce açıklaması dahi serbest tartışma ortamında panzehrini bulacak, böylece hukuksal bir müdahaleye ihtiyaç da kalmayacaktır. İfade hürriyetinin bir türevi olarak görülen propaganda fiilleri için de benzer değerlendirme sık sık yapılır.
Oysa, haklar ve yükümlülüklerin karşılıklığı temelinde şekillenmiş olan modern hukuk düzenlerinde, hiçbir hak ve hürriyet sınırsız kabul edilmez. Dolayısıyla ifade hürriyetinin de sınırlarının olacağı tabiidir. Yaygın kabulün aksine basit bir düşünce açıklamasından daha fazla anlam içeren propaganda filleri için bu sınır evleviyetle mevcuttur. Ancak sağlıklı bir değerlendirme için ifade ile propaganda arasındaki sınırın belirginleştirilmesine ve propagandanın terörizmde oynadığı rolün anlaşılmasına ihtiyaç bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Terörizm, propaganda, ifade hürriyeti, bilgilenme hakkı, kamu düzeni.

Kaynakça

• Adoua, Sydney. “Kanada Antiterrorist Kanunu’nun Temel Haklar Üzerine Etkisi”, (Çev.: Pınar Memiş) Suç ve Ceza, Ceza Hukuku Dergisi, S. 1, Nisan Mayıs Haziran 2008, s. 1-11.
• Akçay, Ekrem Yaşar/ Çelenay Ömer Engin. "Terör ve Medya İlişkisinin 2003 Yılında İstanbul'da Meydana Gelen Saldırılar Örneğiyle İncelenmesi", Nevşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 2, 2012, s. 183-197.
• Akıner, Nurdan. "Bir Modern Zamanlar Silahı Olarak Medya: Kaddafi'nin Linci'nin Satır Arasını Okumak, Esad'ı Anlamak ", Akademik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Y. 2, S. 1, Mart 2014, s. 1-19.
• AnaBritannica, C. 20, Ana Yayıncılık, 1990.
• Arslan, Zühtü. “İfade Özgürlüğünün Sınırlarını Yeniden Düşünmek, ‘Açık ve Mevcut Tehlike’nin Tehlikeleri ” Liberal Düşünce, Güz 2001, s. 14-22.
• Arslan, Zühtü. “Temel Hak ve Özgürlüklerin Sınırlanması, Anayasanın 13. Maddesi Üzerine Bazı Düşünceler ” Anayasa Yargısı, C. 18, S. 1, 2002, s. 139-155.
• Avşar, Zakir. "İnternet Çağında Medya, Terör ve Güvenlik", TRT Akademi, C. 2, S. 3, 2017, s. 116-132.
• Aydın, Öykü Didem. Üç Demokraside Düşünce Özgürlüğü ve Ceza Hukuku -I- Amerika Birleşik Devletleri, Seçkin Yayınları, Ankara 2004.
• Bahçe, Ahmet/ Demir, Abdullah. “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin İfade Özgürlüğüyle İlgili Türkiye Kararları”, Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, C. I, S.3, 2017,
• Başeren, Sertaç. "Terörizm: Kavramsal Bir Değerlendirme", Terörizm İncelemeleri, Teori, Örgütler, Olaylar, Avrasya Stratejik Araştırmalar Merkezi (ASAM) Yayınları, No: 10, Ankara 2000, s. 1-16.
• Bektaş, Arsev. Siyasal Propaganda, Tarihsel Evrimi ve Demokratik Toplumdaki Uygulamaları, Bağlam Yayınları, İstanbul 2002.
• Can, Osman. Yol Ayrımında, Statrükodan Önce Son Çıkış, 1. Baskı, Timaş Yayınları, İstanbul, 2012.
• Çalağan, Önder. Terörizmin Bir Propaganda Aracı Olarak Medya ve Terör Haberciliği, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karabük Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Karabük, 2020.
• Çelik, Can. Terörizmin Propagandası Suçu, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Galatasaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2014.
• Çevik, Abdülkadir/ Ceyhun, Birsen. Politik Yönden Kimlik Gelişimi ve Etnik Terörizm, Politik Psikoloji Serisi, Ankara 1995.
• Değer, Kamuran. "Olağanüstü Durum Haberciliğinin Atatürk Havalimanı Terör Eylemi Üzerinden İncelenmesi", TRT Akademi, C. 2, S. 3, 2007, s. 98-115.
• Domenach, J. M. Siyasi Propaganda, (Çev.: Cevdet Perin), Remzi Kitabevi, İstanbul 1962.
• Ergün, Reyda/ Özenç, Berke. “Anayasa Mahkemesi’nin Barış Bildirisi Kararı: İfade Özgürlüğü Akademik Özgürlük ve Devlete Sadakat Kavramı Çerçevesinde Bir İnceleme”, Toplum ve Hekim, C. 35, S. 6, Kasım-Aralık 2020, s. 419- 455.
• Freud, Sigmund. Kitle Psikolojisi, (Çev.: Kamuran Şipal), 1. Baskı, Bozak Yayınları, İstanbul 1975.
• Goebbels, Joseph. Büyük Yalanlar (Der ve Çev.: Duygu Bolut), Zeplin yayınları, İstanbul, 2020.
• Golden, Roger Dean. “Güvenliğin Maliyeti Nedir? ABD Vatanseverlik Kanunu ve Amerika’nın Özgürlük ve Güvenlik Arasındaki Dengesi” (Çev.: Muharrem Aksu), S.D.Ü. Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 2, S. 2, 2012, s. 109-134.
• Göregenli, Melek/ Çoklar, Işıl. “Yargıda İfade Özgürlüğüne Yönelik Farkındalığın Arttırılması Projesi Alan Araştırması Raporu”, MATRA, Türkiye Adalet Akademisi Yayınları-19, Ankara, 2013.
• Hafızoğulları, Zeki. “Liberal-Demokratik Toplum, Hukuk ve Devlet Düzeninde İfade Hürriyetinin Sınırı”, TBB Dergisi, S. 55, 2004, s. 85-101.
• Hirsch, Ernst. Hâtıralarım, Kayzer Dönemi, Weimar Cumhuriyeti, Atatürk Ülkesi, Banka ve Ticaret Hukuku Enstitüsü, Ankara, 1985.
• Hitler, Adolf. Kavgam, (Çev: Hüseyin Cahit), 2. Baskı, Muallim Ahmet Halit Kitabevi, İstanbul, 1941.
• Irmak, Fatih/ Kahya Yavuz. "Amerika Birleşik Devletleri'nde Terörizm ve Terörizm Korkusu, 11 Eylül Terör Saldırılarının Öncesi ve Sonrasına İlişkin Bir Analiz", Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C 7, S. 33, s. 315-324.
• Kâhya Birgül, Alev. "Medya ve Tehdit - Güvenlik Algılamalarında Değişme ", ayk.gov.tr Kirshner, Alexander S. Militan Demokrasi, (Çev. : Ferit Burak Aydar), 1. Baskı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2017.
• Kocasakal, Ümit/ Aksoy, Emine Eylem/ Memiş, Pınar. “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında İfade Özgürlüğü”, İfade Özgürlüğü ve Türk Ceza Hukuku, Türk Ceza Hukuku Derneği Yayınları, İstanbul 2003, s. 25-50.
• Korkmaz, Ömer. Düşünceyi Açıklama Özgürlüğü ve Sınırları, Yetkin Yayınları, Ankara, 2014.
• Le Bon, Gustave. Kitleler Psikolojisi, (Çev.: Hasan Can), 1. Baskı, Tutku Yayınları, Ankara 2015.
• Marighella, Carlos. Şehir Gerillası El Kitabı, (Çev.: Mehmet Atilla), 1. Baskı, Evren Yayınevi, İstanbul, 1977.
• Minda, John Paul. İnsan Nasıl Düşünür? Karar Verme Hatırlama ve Dünyayı Anlamlandırma Süreçlerimizi Kavramak (Çev.: Fırat Çakkalkurt), 1. Baskı, Okyan Us Yayınevi, İstanbul, 2021.
• Ökçesiz, Hayrettin. Sonbahara Eylem Kitabı, Ankara, 2013.
• Özcan, Nihat Ali. PKK (Kürdistan İşçi Partisi) Tarihi, İdeolojisi ve Yöntemi, ASAM Yayınları, Ankara, 1999.
• Özdağ, Mehmet Savaş. “Propaganda Üzerine” 21. Yüzyılda Türk Dünyası Jeopolitiği, Muzaffer Özdağ’a Armağan, C. II, ASAM Yayınları, No: 61, Ankara, 2003, s. 269-285.
• Özdağ, Ümit. Algı Yönetimi, Propaganda, Psikolojik Savaş Örtülü Operasyon ve Enformasyon Savaşı, 4. Baskı, Kripto Yayınları, Ankara, 2015.
• Özgenç, İzzet. Suç Örgütleri, 14. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2022.
• Özgenç, İzzet. “Terörizmin ve Terör Örgütünün Propagandası Suçu ve Ceza Hukuku Sorumluluğu”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 25, S.2, 2021, s. 373-431.
• Saran, Mine/ Bitirim Selin. "Terörle Mücadelede Sosyal Pazarlama ve İletişim Stratejileri”, Ulusal Güvenlik ve Terörizm Dergisi, C. 1, S. 2, 2010, s. 87-109.
• Sciascia, Leonardo. Aldo Moro Vakası, (Çev.: Neyyire Gül Işık), 1. Baskı, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2016.
• Şen, Ersan. “Terör Örgütünün Propagandası Suçu”, Hukuki Haber Sitesi, 28 Eylül 2022, (Erişim Tarihi: 26.10.2022) Şen, Ersan/ Eryıldız, H. Sefa. Suç Örgütü, 3. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2020.
• Tavlaş, Nezih. "Terörü Tanımlamak", Strateji Dergisi, C.II, İstanbul, 1995, s. 125-133.
• Topçu, Namık Kemal. “Terör Örgütünün Propagandasını Yapma Suçu (TMK 7/2-5)”, Ceza Hukuku Dergisi, C. 10, S. 28, 2015, s. 107-139.
• Toroslu, Haluk. “Kamu Barışına Karşı Suçlar Bakımından Tahrik Kavramı”, Prof. Dr. NEVZAT TOROSLU’YA Armağan, C-II, AÜ Yayınları, Ankara, 2015, s. 1201-1231.
• Trager, Robert/ Dickerson, Donna L. 21. Yüzyılda İfade Hürriyeti (Çev.: A. Nuri Yurdusev), Liberal Düşünce Topluluğu Yayınevi, Ankara, 2003.
• Tuğcu, M. Said. "Althusser'in İdeoloji Kavramı Bağlamında 'Operasyon Argo' Filminin Analizi" Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, C. 1, S. 3, 2016, s. 55-71.
• Tunç, Hasan/ Erdoğan Murat. “Yargıtay ve Anayasa Mahkemesi Kararlarında Demokratik Toplum Düzeninde Gereklilik İle Açık ve Yakın Tehlike Kavramları”, Antalya Bilim Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 8, S. 16, 2020, s. 1295-1321.
• Türkoğlu, Selin. “Terör Örgütünün Propagandası Suçu (TMK M. 7/2-5)”, Suç ve Ceza, S. 1, 2021, s. 161-192.
• Ustabulut, Batuhan. “İfade Özgürlüğünde Açık ve Mevcut Tehlike”, Kocaeli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 8, S. 16, 2017, s. 27-59.
• Yıldırım, Zeki. “Türkiye’de İfade ve Basın Özgürlüğü Sorunu; Avrupa Birliği Uyum Sürecinde İfade ve Basın Özgürlüğü Alanında Yapılan Çalışmalar”, EÜHFD, C. 16, S. 1-2, 2012, s. 53-86.
• Yıldırım, Zeki. İfade ve Basın Özgürlüğü Bağlamında Terör Örgütünün Propagandası Suçu, Adalet Yayınevi, Ankara, 2020.
• https://www.tbmm.gov.tr/Yasama/KanunTeklifi/256570.
• https://hudoc.echr.coe.int/fulltext, (Erişim Tarihi: 10.09.2022).