Discussions on the Right to Vote for Citizens of the Republic of Türkiye Living Abroad

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 1, 151 - 172, 30.06.2024

Tuğba Bayraktar

Öz

The right to vote, which is one of the important elements of representative democracy, is a fundamental right within the political rights recognised to citizens. As stated in many international conventions, citizens have the right and authority to vote in elections held in certain periods, in which the will of the electorate is protected and the principles of universal, equal and secret ballot are applied. Since citizenship expresses the legal and political bond between the individual and the state, it is considered natural that the right to vote is granted to citizens. The 1982 Constitution has also regulated being a citizen among the conditions for the right to vote and has also stipulated that measures applicable by law should be determined in order to enable Turkish citizens abroad to vote. Law No. 298 on Basic Provisions of Elections and Voter Registers established an overseas voter register containing the information of Turkish citizens living abroad. Turkish citizens living abroad exercised their right to vote for the first time in the parliamentary elections held in 1987. However, discussions on the subject continue. Especially before the parliamentary and presidential elections held on 14 and 28 May 2023, there were more intense discussions on voters abroad.

Anahtar Kelimeler

Right to vote, Citizen, Voters abroad, Representative democracy.

Etik Beyan

I declare that this study is an original study; that I have acted in accordance with the principles and rules of scientific ethics at all stages of the study, including preparation, data collection, analysis and presentation of information; that I have cited sources for all data and information not obtained within the scope of this study and included these sources in the references; that I have not made any changes in the data used, and that I have accepted all the terms and conditions of the Committee on Publication Ethics (COPE) and complied with ethical duties and responsibilities. I declare that if at any time a situation contrary to this statement I have made regarding the study is detected, I agree to all moral and legal consequences that may arise.

Teşekkür

There is no specific acknowledgement to declare.

Yurt Dışında Yaşayan Türkiye Cumhuriyeti Vatandaşlarının Seçme Hakkına İlişkin Tartışmalar

Öz

Temsili demokrasinin önemli unsurlarından biri olan seçme hakkı vatandaşlara tanınan siyasi haklar içerisinde yer alan temel bir haktır. Çoğu uluslararası sözleşmede de belirtildiği gibi vatandaşlar belirli dönemlerde gerçekleştirilen, seçmen iradesinin korunduğu, genel, eşit ve gizli oy ilkelerinin uygulandığı seçimlerde oy kullanma hak ve yetkisine sahiptir. Vatandaşlık, kişi ile devlet arasındaki hukuki ve siyasi bağı ifade ettiğinden dolayı seçme hakkının vatandaşlara tanınması doğal olarak değerlendirilmektedir. 1982 Anayasası da seçme hakkının şartları arasında vatandaş olmayı düzenlemiş ve yanı sıra yurt dışında bulunan Türk vatandaşlarının da oy kullanabilmeleri amacıyla kanunla uygulanabilir tedbirlerin belirlenmesi gerekliliğini hüküm altına almıştır. 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun ile yurt dışında yaşayan Türk vatandaşlarının bilgilerini içeren yurt dışı seçmen kütüğü oluşturulmuştur. Yurt dışında yaşayan Türk vatandaşları ilk kez 1987 yılında yapılan Milletvekili seçiminde seçme haklarını kullanmışlardır. Ancak konuyla ilgili tartışmalar devam etmektedir. Özelikle 14-28 Mayıs 2023 tarihinde yapılan Milletvekili ve Cumhurbaşkanı seçiminden önce yurt dışı seçmenlerle ilgili daha yoğun tartışmalar gerçekleşmiştir.

Anahtar Kelimeler

Seçme hakkı, vatandaş, yurt dışı seçmenler, temsili demokrasi

Etik Beyan

Bu çalışmanın, özgün bir çalışma olduğunu; çalışmanın hazırlık, veri toplama, analiz ve bilgilerin sunumu olmak üzere tüm aşamalarından bilimsel etik ilke ve kurallarına uygun davrandığımı; bu çalışma kapsamında elde edilmeyen tüm veri ve bilgiler için kaynak gösterdiğimi ve bu kaynaklara kaynakçada yer verdiğimi; kullanılan verilerde herhangi bir değişiklik yapmadığımı, çalışmanın Committee on Publication Ethics (COPE)' in tüm şartlarını ve koşullarını kabul ederek etik görev ve sorumluluklara riayet ettiğimi beyan ederim. Herhangi bir zamanda, çalışmayla ilgili yaptığım bu beyana aykırı bir durumun saptanması durumunda, ortaya çıkacak tüm ahlaki ve hukuki sonuçlara razı olduğumu bildiririm.

Teşekkür

Bulunmamaktadır.

Kaynakça

• Aliefendioğlu, Yılmaz. “Temsili Demokrasinin “Seçim” Ayağı, TTB Dergisi, S. 60, Y. 2005, s. 71-96.
• Anayurt, Ömer. Anayasa Hukuku Genel Kısım (Temel İlkeler, Kavramlar ve Kurumlar), Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2021.
• Arslan, Çetin/ Kayançiçek, Murat. “Hükümlü ve Tutukluların Oy Kullanma Hakkı (AY m.67/5)”. https://www.cetinarslan.com.tr/hukumlu-ve-tutuklularin-oy-kullanma-hakki-ay-m-67-5/ (Erişim Tarihi: 21.09.2023).
• Atar, Yavuz. “Seçim Hukukunun Güncel Sorunları”, Anayasa Yargısı, S. 23, Y. 2006, s. 211-235.
• Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne Ek 1 No.lu Protokol’ün 3. Maddesi Rehberi Serbest Seçim Hakkı, 30.08.2020. Case-law guide on Article 3 of Protocol No. 1 (Turkish) (coe.int) (Erişim Tarihi: 22.09.2023).
• Aybay, Rona. Vatandaşlık Hukuku, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2006.
• Ayvaz, M. Erkut. “5 Soru: 14 Mayıs Seçimleri ve Yurt Dışı Seçmenler”, SETA. https://www.setav.org (Erişim Tarihi: 26.09.2023).
• Bilgili, Murat Saltuk/ Aktaş, Hasan Emir. “Türkiye’nin Anayasal Dönemlerinde Seçme Hakkı”, İşletme Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, S. 2, Y. 2023, s. 266-285.
• Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komitesi Genel Yorum No. 25: Kamu Yönetimine Katılma, Oy Kullanma ve Seçilme Hakkı, 1996. https:// insanhaklariizleme.org (Erişim Tarihi: 27.07.2023).
• Buran, Hasan. Seçim Sistemleri ve Türkiye İçin Yeni Bir Seçim Sistemi Önerisi, Siyasal Kitabevi, Ankara, 2005. Diaspora (Yurt Dışı) Seçim Bölgesine İlişkin Dünya Örnekleri ve Karşılaştırmalı Analizi Projesi. Yürütücü: Necati
• Anaz, Araştırmacılar: Mehmet Köse, Zahide Erdoğan, Proje No. 116K028, TÜBİTAK SOBAG, Ankara 2017. https://search.trdizin.gov.tr/tr (Erişim Tarihi: 12.10.2023).
• Döner, Ayhan. Anayasa Hukuku (Genel Esaslar), Doğu Ciltevi Kitabevi, Erzincan, 2022.
• Döner, Ayhan. Türk Anayasa Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara, 2022.
• Erdem, Fazıl Hüsnü. “Anayasal Vatandaşlık ve Yeni Anayasa”, Liberal Düşünce, S. 66, Y. 17, Bahar 2012, s. 49-56.
• Eren, Abdurrahman. “Türkiye’de Uygulanan %10 Genel Seçim Barajının Serbest Seçim Hakkını İhlal Sorunu”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 16, S. 2, Y. 2008, s. 63-110.
• Gören, Zafer. “Aktif Statü Hakları”, Cevdet Yavuz’a Armağan, s. 3303-3322.
• Gözler, Kemal. Anayasa Hukukunun Genel Esasları, Ekin Yayınevi, Bursa, 2018.
• Gözler, Kemal. Türk Anayasa Hukuku, Ekin Yayınevi, Bursa, 2019.
• Gözübüyük, A. Şeref/Gölcüklü, Feyyaz. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulaması Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İnceleme ve Yargılama Yöntemi, Turhan Yayınevi, Ankara, 2013.
• Gündoğmuş, Bekir. “Yurt Dışı Türklerin Siyasal Katılımında Yurt Dışı Seçim Çevresi: Niçin ve Nasıl?”, F.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi C. 31, S. 2, Y. 2021, s. 765-779.
• Güneş, Mehmet. “Küresel Siyasette Demokratik Katılım Örneği Olarak: Yurt Dışındaki Vatandaşların Siyasal Katılımı”, Turgut Özal Uluslararası Ekonomi ve Siyaset Kongresi IV, 11-12 Mayıs 2017, Malatya. https://www.academia.edu/39641640 (Erişim Tarihi: 12.10.2023).
• Güveyi, Ümit. “Türkiye’de Seçme ve Seçilme Hakkı Boyutunda Yaşanan Demokratikleşme Sürecinin Kısa Tarihçesi ve Bu Süreçte Kadim Türk Kültürünün Rolü”, TBB Dergisi, S. 137, Y. 2018, s. 37-66.
• Hamdemir, Berkan. “Oy Hakkı ve Oy Hakkının Demokratik İlkeleri”, Siyasal Partiler, Seçim Sistemleri ve Türkiye, Ed. Atıl Cem Çiçek, Adem Çelik, Berkan Hamdemir, Gece Akademi, Ankara, 2018.
• Hayward, Mark. “Voting Abroad: Culturel Diversity and Democratic Institutions in a Global Era”, Communication Studies Faculty Publications. 14. 2009. https://scholars.wlu.ca/coms_faculty/14 (Erişim Tarihi: 19.10.2023).
• Hopyar, Zehra/ Topal, Fikret/ Tauscher, Soner. “Diaspora Kavramı ve Türkiye’nin Diaspora Politikasına Yönelik Üniversite Öğrencilerinin Algısı”, Journal of Political Administrative and Local Studies C.5, S.1, s. 46-65.
• İba, Şeref. Siyasi Partiler ve Seçim Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2021.
• Kanadoğlu, Korkut/ Duygun, Ahmet Mert. Anayasa Hukukunun Genel Esasları, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2020.
• Kaşka Kara, Merve. “Yurt Dışında Seçime Katılım Neden Arttı, En Yüksek İlgiyi Hangi Gruplar Gösterdi?”, BBC News Türkçe, 11.05.2023. https://www.bbc.com/turkce/articles (Erişim Tarihi: 26.09.2023).
• Koçak, Mustafa. “Seçim Sistemleri ve Demokrasi Karşılaştırmalı Analiz: İHAM ve AB Ölçütleri, Anayasa Yargısı C. 23, Y. 2006, s. 115-132
• Korkut, Levent. “Siyasi Kimlik Olarak Vatandaşlık: Türkiye’de ve Dünya Devletlerinde Anayasal Vatandaşlık Tanımları”, İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. 1, S. 2, Y. 2014, s. 5-41
• Köse, Mehmet. “Yurt Dışı Oylar ve Siyasi Partilerin Ulus-Ötesileşmesi”, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, C. 13, S. 1, Y. 2023, s. 457-469.
• Metin, Yüksel. “Siyasal Muhalefetin Uluslararası İnsan Hakları Sözleşmelerinde Korunması”, EÜHFD, C. 11, S. 3-4, Y. 2007, s. 63-104.
• Ocaklı, Fatih Çağrı/ Palabıyık, Hakan/ Solak, Mehmet/ Atlay, Ayşen/ Selver, Mert Can. Fransa Ulusal Meclisinde Yasama, Denetim ve Bütçe Süreçleri, TBMM Araştırma Hizmeti Başkanlığı, Aralık 2019, s. 5, https://www5.tbmm.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 12.10.2023).
• Öden, Merih. Seçmenlerin ‘Kişi Tercihi’ Açısından Seçim Sistemleri, Yetkin Yayınları, Ankara, 2003.
• Özkan, Işıl. “Yeni Vatandaşlık Türleri: Çağdaş Bir Tipoloji mi?”, D.E.Ü. Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Durmuş TEZCAN’a Armağan, C. 21, Özel S., Y. 2019, s. 2205-2251.
• Öztürk, Necla. “Avrupa Konseyi Yabancıların Yerel Düzeyde Kamu Hayatına Katılması Sözleşmesi Çerçevesinde Danışma Kurulları Oluşturulması: Alanya Yabancılar Meclisi”, Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, C. 13, S. 25, Y. 2013 s. 223-241.
• Öztürk, Necla. “Yabancıların Yerel Seçimlerde Oy Kullanma Hakkı”, MHB, C. 33, S. 1, s. 125- 168.
• Sezer, Abdullah. “Seçme Hakkının Yaş Bakımından Sınırlanması ve Osmanlı-Türkiye Anayasacılığındaki Evrim”, MÜHF-HAD, C. 27, S. 2, Y. 2021, s. 983-1012.
• Şirin, Tolga. “İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi’ne Göre Serbest Seçim Hakkı”, MÜHF – HAD, C. 17, S. 1-2, s. 283-348. Şit, Banu. “Modern Vatandaşlık Kavramına Bir Bakış”, TBB Dergisi, S. 76, Y. 2008, s. 64-82.
• Tanör, Bülent/ Yüzbaşıoğlu, Necmi. 1982 Anayasası’na göre Türk Anayasa Hukuku, Beta, İstanbul, 2019.
• Tanör, Bülent. Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri (1789-1980), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2021.
• Topuzkanamış, Şafak Evran. Vatandaşlık Üstüne Bir Tez, On İki Levha Yayınları, İstanbul, 2013.
• Töre, Nazlı. “Değişen Dünya’da Vatandaşlık”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, C. 5, S. 10, Y. 2017, s. 553-595.
• Türkiye-Almanya İşgücü Antlaşması. 30 Ekim 1961, Hukuk Ansiklopedisi. https://hukukbook.com/turkiye-almanya-işgucu-antlaşmasi-1961 (Erişim Tarihi: 25.09.2023).
• Yardımcı, Gizem. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Perspektifiyle Serbest Seçim Hakkı, İnsan Hakları Okulu Çalışma Metinleri No. 22, Ankara 2020. http://www.insanhaklariokulu.org/calisma-metinleri/ (Erişim Tarihi: 17.08.2023).
• Yavaşgel, Emine. Temsilde Adalet ve Siyasal İstikrar Açısından Seçim Sistemleri, Nobel Yayınları, Ankara, 2014. Yılkın, Alisait. “Yurt Dışında Yaşayan Türkiye Cumhuriyeti Vatandaşlarının Oy Kullanma Serüveni”, 07.06.2018 Tarihli Gazete Duvar. https://www.gazeteduvar.com.tr (Erişim Tarihi: 25.09.2023).
• Dünya Anayasaları, https://www.constituteproject.org (Erişim Tarihi: 29.02.2024). 1949 Federal Almanya Cumhuriyeti Anayasası. Çev. Christian Rumpf; Gökçe Uzar Schüller, https://www.btg-bestellservice.de/pdf (Erişim Tarihi: 27.07.2023).
• 1958 Fransa Anayasası. Nevşehir Barosu Dergisi, S. 1, Y. 1, 2014. https://web2.e-baro.web.tr (Erişim Tarihi: 27.07.2023).