The Traces of Totalitarism in Plato's "State (Politeia)"

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 3, 517 - 538

Burcu Değirmencioğlu , Esin Gürsel Düğmeci

Öz

Totalitarianism, a term preferred in its etymological context to express the political ideology that aims at wholesale, absolute power and the total sovereignty of the state, was first conceptualized after the 1920s. The initial traces of the design of a totalitarian system, a political regime in which total sovereignty is imposed over the hegemonic territory through a variety of tools possessed by the government itself, completely transforming and homogenizing people, groups, families, children, and society, can be discerned in Plato's "State (Politeia)." After the death of his teacher Socrates, Plato, who rejected the government that led to Socrates' demise, contemplated how to establish an ideal state that would honor Socrates and others like him. In his work titled "State," which offers a comprehensive examination of the state, including a social program intended to effect profound change and transformation in society from top to bottom, in addition to being a political program, Plato unveiled the totalitarian elements on which the ideal state model is constructed. Plato, who bolstered the ideal state design with the aforementioned elements, constructed a conception of human nature and employed various tools of legitimacy to adapt and harmonize individuals to this ideal. Through the rules he articulated in many areas, ranging from education to religion, Plato meticulously designed social life from inception to conclusion, creating a system with distinct duties and disciplines and thereby revealing the initial traces of the totalitarian system within the "closed society" he created.

Anahtar Kelimeler

Plato, Politeia, Theory of Ideas, Metals Mythos, Totalitarism.

Platon'un "Devlet (Politeia)"inde Totalitarizmin İzleri

Öz

Etimolojik bağlamında toptancı, mutlak bir iktidarı, devletin topyekun egemenliğini hedefleyen siyasi ideolojiyi ifade etmek için tercih edilen totalitarizm, kavramsal olarak ilk defa 1920’lerden sonra kullanılmaya başlamıştır. İktidarın bizzat elinde bulundurduğu bir takım araçlar vasıtasıyla hegemonya alanına total egemenliğin empoze edildiği, insanları, grupları, aileyi, çocukları, toplumu baştan aşağı dönüştürdüğü, homojenleştirdiği bir siyasi rejim olan totaliter bir sistem tasarımının ilk izlerine, Platon’un “Devlet (Politeia)”inde rastlamak mümkündür. Hocası Sokrates’in ölümünün ardından, Sokrates’i ölüme götüren yönetimi reddeden Platon, Sokrates’i ve onun gibileri baş tacı edecek ideal bir devletin nasıl kurulabileceği üzerine düşünmüştür. Bir siyasi program olmanın yanı sıra toplumu baştan aşağıya değiştirecek, dönüştürecek bir sosyal programı da içeren devlete dair bütüncül bir okuma yapılan Devlet isimli eserinde Platon, ideal devlet modelinin üzerine inşa edildiği totaliter ögeleri ortaya koymuştur. Söz konusu ögelerle ideal devlet tasarımını güçlendiren Platon, bir insan doğası kurgulamış ve bireyleri bu kurguya adapte edebilmek, uyumlaştırabilmek için çeşitli meşruiyet araçlarından faydalanmıştır. Eğitimden dine pek çok alanda ortaya koyduğu kurallar vasıtasıyla Platon sosyal hayatı baştan sona dizayn etmiş, görev ve disiplin ayrılıkları kesinleştirilmiş bir sistem tasarlamış, yarattığı “kapalı toplum”uyla totaliter sistemin ilk izlerini göz önüne sermiştir.

Anahtar Kelimeler

Platon, Politeia, İdealar Teorisi, Metaller Mitosu, Totalitarizm

Kaynakça

• Abramson J. Minerva’nın Baykuşu: Batı Siyasi Düşünce Tarihi, çev. İbrahim Yıldız, 4. Baskı, Dipnot Yayınları, 2022.
• Akgün, Sibel. “Karl Popper’ın Tarih, Toplum ve Siyaset Felsefesi Üzerine Görüşleri”, FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, (7), 2009, s. 59-76.
• Arendt, Hannah. Kötülüğün Sıradanlığı, çev. Özge Çelik, 2. Baskı, Metis Yayıncılık, 2021.
• Arendt, Hannah. Totalitarizmin Kaynakları/3: Totalitarizm, çev. İsmail Serin, 4. Baskı, İletişim Yayınları, 2021.
• Aristotle. Politics, Translated by H. Rackham, Harvard University Press, Cambridge, 1959.
• Arseni, Alexander/Pozneavoca, Veronica.“Democracy vs Totalitarianism in the Political Philosophy”, Culture and History, C.1, S.2, 2021, s. 1-20.
• Baehr, Peter. “Totalitarianism”, Maryanne Cline Harawitz (ed.), New Dictionary of the History, Charles Scribner’s Sons, 2005.
• Barber Benjamin R. “Conceptional Foundations of Totalitarianism”, Carl J. Friedrich, Michel Curtis ve Benjamin R.
• Barber (eds.), Totalitarism in Perspective: Three Views, Pall Mall Press, 1969.
• Bauman, Zygmunt. Modernlik ve Müphemlik, çev. Süha Sertabiboğlu, 4.Baskı, Alfa Yayınları, 2020.
• Brown, Lesley. “How Totalitarian is Plato’s Regime?”, Erik Nis Ostenfeld (ed.), Essays on Plato’s Republic, Aarhus University Press, 1998, s. 13-27.
• Carter Bryum E. “Plato and Totalitarianism: A Comment Upon Basic Issues”, Social Science, 30(3), 1995, s. 167-173.
• Cartledge, Paul. Sparta and Lakonia: A Regional History 1300 to 362 BC, 2nd Edition, London&New York: Routledge, 2002.
• Curtis, Michael. Totalitarianism, 3th Edition, Transaction Books, 1987.
• Çetin, Halis. “Totalitarizm: İdeolojik Kökenleri ve Toplumsal İnşa Araçları”, C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, C.26, S.1, 2002, s. 15-43.
• Değirmencioğlu, Burcu. “Amerika Birleşik Devletleri’nin Uluslaşma Sürecinde J. J. Rousseau’nun Sivil Din Önerisinin Hayata Geçirilmesi”, DEÜ Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Durmuş Tezcan’a Armağan, C. 21, S.2, 2019, s. 2003-2031.
• Değirmencioğlu, Burcu. Westphalian Modelden Bugüne Egemenliğin Dönüşümü Bağlamında Yeni Dünya Düzeninin İnşası, Adalet Yayınevi, 2022.
• Düzce, Mesut. “Sivil Din ve Politik Din Kavramlarına Teorik Bir Bakış”, Bilimname, (41), 2020, s.385-411.
• Eyüboğlu, Selahattin; Cimcoz, M.Ali. “Önsöz”, içinde (s.v-xix) Platon. Devlet, çev. Selahattin Eyüboğlu, M. Ali Cimcoz, 20.Baskı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2010.
• Franck, Matthew J. “Brave ‘New World’, Plato’s ‘Republic’ and Our Scientific Regime”, The New Atlantis, (40), 2013, s. 73-88.
• Friedrich C. J. Brzezinski Z. K., Totaliter Diktatörlük ve Otokrasi, çev. Oğuz Onaran, Türk Siyasi İlimler Derneği Yayınları, 1964.
• Göze, Ayferi. Siyasal Düşünceler ve Yönetimler, 15.Bası, Beta Yayıncılık, 2015.
• Heywood, Andrew. Siyaset, çev. Bekir Berat Özipek, 14. Bası, Liberte Yayınevi, 2014.
• Hitler, Adolf. Kavgam, çev. Korhan Göktuğ, Panama Yayıncılık, 2020.
• Mumcuoğlu, Maksut/ Saygılı, Abdurrahman/ Zabunoğlu, Hamdi Gökçe. Devletin Genel Kuramı: Antik Yunan, 2. Cilt, Haz. Abdurrahman Saygılı, Hamdi Gökçe Zabunoğlu, Yetkin Yayınları, 2022.
• Murley, Clyde. “Plato’s ‘Republic’, Totalitarian or Democratic?”, The Classical Journal, 36(7), 1941, s. 413-420.
• Platon. Devlet Adamı, çev. Furkan Akderin, Say Yayınları, 3.Baskı, İstanbul, 2014.
• Platon. Devlet, çev. Selahattin Eyüboğlu, M. Ali Cimcoz, 20. Bası, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2010.
• Platon. Yasalar, çev. Furkan Akderin, Say Yayınları, İstanbul, 2021.
• Plutarch. On Sparta, Translated by Richard J. A. Talbert, Penguın Books, New York, 2005.
• Pomeroy, Sarah B. Antik Yunan’ın Kısa Tarihi: Siyaset, Toplum ve Kültür, çev. Oğuz Yarlıgaş, 2.Basım, Alfa Yayıncılık, 2020. Popper, Karl. Açık Toplum ve Düşmanları, çev. Mete Tunçay, 8. Bası., Liberte Yayınevi, 2021.
• Roskin, Michael G./Cord, Robert L./Medeiros, James A./Jones, Walter S. Siyaset Bilimi: Bir Giriş, çev. Atilla Yayla, Adres Yayınları, 2012.
• Sabır, Güler Sevli, “Platon’un Devlet’ini Bir Siyasal Program Olarak Okuma Girişimi”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C.60, 2021, s. 633-665.
• Sakman, Mücella. “İdeolojik Hegemonya İçerisinde Örgütlenen Siyasal Bir Sistem Olarak Totalitarizm”, Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.55, 2015, s. 117-126.
• Sakman, Mücella. Karl Popper’in Düşüncesinde Totalitarizm Eleştirisi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2015.
• Sever, Merin. “Totalitarizmi Bugünden Bakarak Okumak”, ArkaKapak, <https://arkakapak.babil.com/totalitarizmi- bugunden-bakarak-okumak/> Erişim Tarihi: 24 Ağustos 2022.
• Simon, Blackburn. Devlet ve Platon, çev. Merve Yüksel ve Müzeyyen Baturay, Versus Kitap Yayınları, 2014.
• Strauss, Leo. Platon’un Politik Felsefesi: Devlet, çev. Özgüç Orhan, Pinhan Yayıncılık, 2019.
• Şenel, Alaeddin. Siyasal Düşünceler Tarihi: Tarihöncesinde İlkçağda Ortaçağda ve Yeniçağda Toplum ve Siyasal Düşünüş, Bilim ve Sanat Yayınları 2017.
• ‘Total’ (Online Etymology Dictionary) <https://www.etymonline.com/word/total#etymonline_v_15408> Erişim Tarihi: 15 Ağustos 2022.
• ‘Totaliter’ (Nişanyan Sözlük) <https://www.nisanyansozluk.com/kelime/totalitaryanizm> Erişim Tarihi: 15 Ağustos 2022.
• Yakut, Ayşe/Buruldağ, Nalan. “Plutarkhos, Sparta ve Gnomik Yazın: Spartalı Kadınların Söylemleri (Lacaenarum Apophthegmata)”, TAD, C. 42, S. 74, 2023, s. 25-49.
• Yıldız, Hasan. “Çağdaş Totalitarizm Platon’a Dayandırılabilir mi?”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14, 2006, s. 35-50.
• Yıldızturan, Ilgın. “Toplumsal ilişkiler Ekseninde Güneş Ülkesi’ne Totalitarizm Işığında Bakış”, Hukuk Gündemi Dergisi, 2009, s. 66-79.