Sosyal Güvenlik Sözleşmesi İmzalanmayan Ülkelere Gönderilen Türk İşçilerin Geçirdikleri İş Kazasından Sosyal Güvenlik Kurumunun Sorumluluğu

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 3, 619 - 637

Hasan Kayırgan

Öz

Yabancı ülkede faaliyet gösteren Türk şirketleri çoğu zaman işçileri de ülkemizden temin etmektedir. Bu tür çalışmalar sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanan ülkelerde gerçekleşebileceği gibi sosyal güvenlik sözleşmesi bulunmayan ülkelerde de çalışma söz konusu olabilir. Türk işçiler, sosyal güvenlik sözleşmesi bulunmayan ülkelerde çalışmalarında çeşitli sağlık sorunları ile karşılaşabilir, hatta iş kazalarına maruz kalabilir. İşte iş kazası sonucunda meydana gelebilecek sürekli engellilik durumunda sosyal güvenlik kurumunun sorumlu olup olamayacağı Yargıtay kararları ile çözümlenmiştir. Şayet sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmayan ülkede kurulmuş bir şirket nezdinde çalışma gerçekleşmişse sosyal güvenlik kurumunun herhangi bir sorumluluğunun bulunmayacağı kabul edilmiştir. Durum böyle olmakla birlikte Türk işçinin tüm işlemleri Türkiye’de kurulu şirket yapıldığı da bilinen bir gerçektir. Bu bakımdan organik bağ kurulması suretiyle Türkiye’den gönderilen Türk işçi olarak kabul edilmeli ve 5510 sayılı Kanun’un 5-g bendine göre hareket edilmelidir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Güvenlik, Türk İşçiler, Kısmi Sigortalılık, İş Kazası.

DETERMINATION OF THE RESPONSIBILITY OF THE SOCIAL SECURITY INSTITUTION FOR OCCUPATIONAL ACCIDENTS OF TURKISH EMPLOYEES SENT TO NON-SOCIAL SECURITY COUNTRIES

Öz

Turkish companies operating in foreign countries often procure labour from Turkey. Such labour may be performed in countries with a social security agreement or in countries that do not have a social security agreement. Turkish labourers may encounter various health problems during their work in countries where there is no social security agreement, and may even be exposed to occupational accidents. The decisions of the Court of Cassation have analysed whether the social security institution can be responsible for the permanent disability that may occur as a result of work accidents. It has been accepted that the social security institution will not have any responsibility if the work is carried out in a company established in a country that has not signed a social security agreement. Although this is the case, it is a known fact that all transactions of the Turkish worker are carried out by the company established in Turkey. In this respect, the Turkish worker who is sent from Turkey by establishing organic ties should be accepted as a Turkish worker and should be acted according to paragraph 5-g of the Law No. 5510.

Anahtar Kelimeler

Social Security, Turkish Workers, Partial Insurance, Work Accident.

Kaynakça

• Akad, Mehmet. Teori ve Uygulamada Sosyal Güvenlik Hakkı, 1. Baskı, Kazancı Yayınları, İstanbul 1992.
• Aktan, C. Can/Özkıvrak, Özlem. Sosyal Refah Devleti, Okutan Yayınevi, İstanbul 2008.
• Akzambak, Mehmet. İnsan Hakları III Çalışma ve Sosyal Güvenlik Tüm ILO ve Avrupa Konseyi Sözleşmeleri, TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu Yayınları, Ankara 1997, s. 1141-1178.
• Alper, Yusuf. “Askerlik Borçlanması Bir Sosyal Güvenlik Sorunu Olmaktan Çıkabilir”, Sosyal Güvenlik Üzerine Yazılar’ım, Türk Metal Sendikası Araştırma ve Eğitim Merkezi Yayınları – 31, Ankara 2019, s. 549-564.
• Alper, Yusuf. “ABD Sosyal Güvenlik Sistemi Bir Model Olabilir Mi?”, Çimento İşveren Dergisi, İstanbul 2008.
• Alper, Yusuf. Sosyal Sigortalar Hukuku, 10. Baskı, Dora Yayıncılık, Eylül 2019
• Arıcı, Kadir. Avrupa Birliği Sosyal Güvenlik Hukuku, Kamu İş, Ankara 1997
• Arıcı, Kadir. Sosyal Güvenlik, Gazi Kitabevi, Ankara 2015 (Sosyal Güvenlik).
• Aslanköylü, Resul. Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu Şerhi (SSK ve BAĞ-KUR KANUNU İle Karşılaştırmalı), C. I, Bilge Yayınevi
• Ayhan, Abdurrahman. “Sosyal Güvenlik Kavramı ve Sosyal Güvenlik İlkeleri”, Sosyal Güvenlik Dergisi, C. 1, S. 1, Ankara 2012
• Barın, Nurgül Emine. “Türk Sosyal Güvenlik Hukuku’nda Sigortalı Lehine Yorum İlkesi”, International Conference On Eurasian Economies 2016, s, 239-240.
• Başterzi, Fatma. Yaşlılık Sigortası, Tisk Yayını, Ankara 2006.
• Caniklioğlu, Nurşen. “5510 s. Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun Avrupa Sosyal Şartı Hükümleri Çerçevesinde Değerlendirilmesi”, Anayasal Sosyal Haklar, Legal Yayıncılık, İstanbul 2012.
• Çavuş, Hakan. “Sosyal Güvenlik Hakkı”, Legal İSGHD, 2016, C. 13, S. 51, s. 1479-1507.
• Çayıroğlu, Tahsin. Avrupa Birliği Sosyal Güvenlik Sistemi ve Türkiye, Legal Yayıncılık, İstanbul 2019.
• Çetin, Emrah. Ulusal ve Uluslararası Hukuk Boyutuyla Sosyal Güvenlik Hakkı ve Etkinleştirilmesi, Yetkin Yayınları, Ankara 2020.
• Çubuk, Ali. Sosyal Politika – Sosyal Güvenlik – Sosyal Sigortalar ve İş Hukuku, Varol Matbaası, Ankara 1975.
• Çuhacı, Aysu. “Ulrich Beck’in Risk Toplumu Kuramı”, Sosyoloji Dergisi / 3. Dizi 14. Sayı / 2007, s. 129-157.
• Davies, Gareth/Derthick, Martha. “Race and Social Welfare Policy: The Social Security Act of 1935”, Political Science Quarterly, C. 2 (Summer, 1997), S. 112, s. 217-235.
• Demirbilek, Sevda. Sosyal Güvenlik Sosyolojisi, Legal Yayıncılık, İzmir 2005. Eigsti Gerber, Diane/McGuire, Sandra L. “Understanding Contemporary Health and Welfare Services: The Social Security Act of 1935 and the Public Health Service Act of 1944”, Nurs Outlook 1995, S. 43, s. 266-272.
• Esgin, Ali. “İmal Edilmiş Belirsizlikler Çağının Sosyolojik Yönelimi: Ulrich Beck ve Anthony Giddens Kaynaklı “Risk Toplumu” Tartışmaları”, Gaziantep University Journal of Social Sciences (http://jss.gantep.edu.tr) 2013 C. 3, S. 12, s. 683-696.
• Flanagan, Richard M. “Roosevelt, Mayors and the New Deal Regime: The Origins of Intergovernmental Lobbying and Administration”, Polity, Spring, 1999, C. 3 (Spring, 1999), S. 31, s. 415-450.
• Gökbayrak, Şenay. “Türkiye’de Sosyal Güvenliğin Dönüşümü”, Çalışma ve Toplum Dergisi, C. 2, S. 25, İstanbul 2010
• Güzel, Ali/Okur, Ali Rıza/Caniklioğlu, Nurşen. Sosyal Güvenlik Hukuku, 18. B., Beta Yayıncılık, İstanbul 2020.
• Güzel, Ali. “Sosyal Güvenliğin Evrensel Değerleri ve Yeni Liberal Formlar”, Tes İş Dergisi, S. 2006/3, s. 40-47.
• Hill-Andrews, Oliver. “A new and hopeful type of social organism’: Julian Huxley, J.G. Crowther and Lancelot Hogben on Roosevelt’s New Deal”, BJHS, C. 4, S. 52, December 2019, s. 645–671.
• Hüseyinli, Namık. Azerbaycan’ın Sosyal Güvenlik Sistemi, Kamu İş, Ankara 2012.
• İzveren, Adil. Sosyal Politika ve Sosyal Sigortalar, Sevinç Matbaası, Ankara 1968.
• Kırmızı, Evran/Hüseyinli, Namık. “Sosyal Güvenlik Hakkının Geleceği Üzerine Bir Değerlendirme”, Çalışma ve Toplum Dergisi, 2019/2.
• Korkusuz, M. Refik/Uğur, Suat. Sosyal Güvenlik Hukuku, 4. B., Ekin Yayınevi, Bursa 2015.
• Kuruca, Mustafa/Özdamar, Murat. Tüm Yönleriyle Emeklilik, 2. Baskı, Yaklaşım Yayıncılık, Ankara 2013.
• Münchener Kommentar ZPO/Gottwald. 5. Aufl. 2017, Brüssel Ia-VO Art. 1 Rn. 22, 23.
• Ogus, A. I./Barendt, E. M. The Law of Social Security, 3. Edition, Butterworths London 1988.
• Savaş Kutsal, Fatma Burcu. Türk Sosyal Sigortalar Hukukunun Temel İlkeleri, Beta Yayıncılık, İstanbul 2016.
• Savcı, Bahri. “Korkudan ve Yoksulluktan Kurtulma Hürriyetleri”, A.Ü.S.B.O.D., C. II, S. 1-2, 1947.
• Sözer, Ali Nazım. Sosyal Sigorta İlişkisi, 1. Baskı, Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları, İzmir 1991.
• Sümer, Haluk Hadi. Sosyal Güvenlik Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2020.
• Şakar, Müjdat. Sosyal Sigortalar Uygulaması, 11. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul 2014.
• Şen, Murat. “Osmanlı Devletinde Sosyal Güvenlik: Ahi Birlikleri, Loncalar ve Vakıflar”, Çimento İşveren Dergisi, C. 16, S. 6, İstanbul 2002, s. 18-40.
• Talas, Cahit. Sosyal Ekonomi, 4. Baskı, Sevinç Matbaası, Ankara 1976.
• Thomas, Michael D. 2019 Social Security Medicare Facts, The National Underwriter Company, 2019.
• Tolga, Muammer Vassaf. İş Hukuku, 3. Baskı, Türkiye Ticaret Postası Matbaası, İstanbul 1985.
• Tuncay, Can/Ekmekçi, Ömer. Sosyal Güvenlik Hukuku Dersleri, 19. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul 2019
• Tunçomağ, Kenan. Sosyal Güvenlik Kavramı ve Sosyal Sigortalar, 2. Baskı, İÜHFD Yayınları, İstanbul 1982.
• Turan, Ercan. “Sosyal Güvenlik Hakkı”, Kamu İş, C. 7, S. 3, Ankara 2003
• Turcan Özşuca, Şerife. Türkiye’de Sosyal Güvenlik Sisteminin Ekonomi Üzerindeki Etkileri, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 1990.
• Yazgan, Turan. İktisatçılar İçin Sosyal Güvenlik Ders Notları, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, İstanbul 1992 (Ders Notları).
• Yazgan, Turan. Sosyal Sigorta, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Yayını, İstanbul 1977 (Sosyal Sigorta).
• Yuvalı, Ertuğrul. İşçinin Kişisel Özellikleri Bakımından Eşit Davranma Borcu, Turhan Kitabevi, Ankara 2012
• Yuvalı, Ertuğrul. “Sosyal Politika Aracı Olarak Sosyal Güvenlik Kavramı”, İş ve Hayat Dergisi, 2020, C. 6, S. 11, s. 46- 74.
• Yüksel, Hasan. Sosyal Güvenlik Hukuku, Ekin Kitabevi, Bursa 2016.
• Uşan, Fatih. İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2024.