Ceza Mahkemesi Kararlarının Hukuk Mahkemesine Etkisi ve Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasının Durumu

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 1, 204 - 259, 29.06.2025

Furkan Koç

Öz

Kimi durumlarda bir fiilden kaynaklı olarak ceza yargılaması yürütülmesinin yanı sıra bu fiil hukuk yargısının da konusunu oluşturabilir. Aynı fiilden kaynaklı olarak iki farklı yargı kolunda yargılama yapılması durumunda bu yargılama süreçleri sonunda verilen kararların birbirlerini etkileyip etkilemediği sorusu akla gelebilir. Ceza yargılaması ve hukuk yargılamasının yöneldiği amaç, iki yargı kolunda cari yargılama usulleri birbirinden farklıdır. Bu nedenle farklı yargı kollarında verilen kararların birbirini etkilememesi düşünülebilir. Ancak farklı yargı kollarında yürütülen yargılamalar söz konusu olsa da bu yargılamaların konusunu aynı hayat olayı oluşturduğundan verilen kararların birbiriyle çelişkili olması hukukî güvenliği sarsar. Bu noktada ceza yargısı ile hukuk yargısı arasındaki ilişkinin ortaya konması gerekir. Çalışma kapsamında ise ceza yargılamasında verilen kararların hukuk yargılamasında nasıl etki gösterdiği, bu etkinin hangi hukukî nedene istinat ettiği, henüz kesinleşmemiş ceza mahkemesi kararlarının hukuk mahkemesinde etki gösterip göstermediği soruları cevaplanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ceza mahkemesi kararı , Kararların etkisi , Bağımsızlık prensibi , Kesin hükmün etkileri , HAGB kararı.

The Effect of Criminal Court Decisions on Civil Courts and the Status of the Deferred Adjudication Decision

Öz

In some instances, a criminal prosecution arising from a specific act may also form the subject of civil litigation. In cases where two separate legal proceedings are initiated based on the same act, a question arises regarding whether the decisions rendered in these proceedings influence one another. The objectives of criminal and civil proceedings differ, and the procedural rules governing each are not identical. Therefore, it might be conceivable that decisions made in distinct legal proceedings do not affect each other. However, since the subject matter of these proceedings pertains to the same factual event, contradictory decisions could undermine legal certainty. In this regard, it becomes essential to examine the relationship between criminal and civil justice systems. The study explores how decisions made in criminal proceedings influence civil litigation, the legal grounds for such influence, and whether unfinalized criminal court decisions have any bearing on civil courts.

Anahtar Kelimeler

Criminal court decisions on civil courts , the principle of independence , the effects of final judgments , deferred adjudication decision.

Kaynakça

• Akkan, Mine. “Medenî Usûl Hukukunda Tarafların Farklı Olması Durumunda Kesin Hükmün Delil Niteliği”. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 11/ Özel Sayı, 2010, s. 3-61.
• Akkaya, Çetin. “Suçların İçtimaı Bağlamında Fiil Tekliği”. Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, C. 13, 2019, s. 1-38.
• Akyürek, Güçlü. Yargılamanın Yenilenmesi. 3. Basım, Seçkin Yayınevi Ankara, 2018.
• Alangoya, Yavuz. “Yargılama Sırasında Tarafta (Yanda) İradî Olarak Meydana Gelen Değişme Hakkında Düşünceler”. İstanbul Üniversitesi Mukayeseli Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 3, S. 5, 1969, s. 125-194.
• Antalya, Gökhan. Marmara Hukuku Yorumu Borçlar Hukuku Genel Hükümler. 2. Basım, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2019.
• Aras, Aslı. “Çekişmesiz Yargı İşlerinde Görev ve Yetki”. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. 7, S. 1, 2016, s. 65- 86.
• Aras, Bahattin. Hukuk ve Ceza Mahkemesi Kararlarının Birbirine Etkisi. Yetkin Yayınevi, Ankara, 2014.
• Aras, Bahattin. “Hukuk ve Ceza Mahkemelerinin Yaş Tespiti Kararlarının Birbirine Etkisi”. Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, C. 5, 2015, s. 83-113.
• Aras, Bahattin. “Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kurumu ve Uygulamadaki Sorunlar”. Terazi Hukuk Dergisi, C3, S. 22, 2008, 71-88.
• Artuk, Mehmet Emin. “Güvenlik Tedbirleri”. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XII, S. 1-2, 2008, s. 461-492.
• Atakan, Arda. “Kamu Düzeni Kavramı”. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C.13, S. 1-2, 2007, s. 59-136.
• Atalı, Murat. Pekcanıtez Usûl Medenî Usûl Hukuku. 15. Baskı, On İki Levha Yayınevi, İstanbul, 2017.
• Baytaz, Batuhan. “Onarıcı Adalet’e Genel Bir Bakış”. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. LXXI, S.1, 2013, s. 117-130.
• Bekar, Elif. “Ceza Muhakemesinde Hüküm Çeşitleri (CMK m. 223)”. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. LXXV, S.1, 2017, s. 15-60.
• Belgesay, Mustafa Reşit. “Ehli Vukuf Mütalaasının İlmi Değeri ve Kanuni İsbat Kuvveti”. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. 10, 1945, s. 543-548.
• Belgin Güneş, Derya. Ceza Mahkemesi Kararlarının Hukuk Mahkemesi Bakımından Etkileri. On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2019. Bildir, Murat. “Hukuk Mahkemesinin Bekletici Sorun Kararı Üzerine Ceza Mahkemesinde Verilen Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararının Etkisi”. TBB Dergisi, C. 177, 2025, s. 79-126.
• Budak, Ali Cem/ Karaaslan, Varol. Medeni Usul Hukuku. 6. Basım, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2022.
• Cebeci, Şeyma. Türk Ceza Hukuku Bağlamında Ne Bis In Idem İlkesi. On İki Levha Yayıncılık, Ankara, 2021.
• Demirbaş, Timur. Ceza Hukuku Genel Hükümler. 19. Basım, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2024.
• Dişel, Buse. “Ceza Mahkemesi Kararının Hukuk Mahkemesi Kararına Etkisi ve Bekletici Sorun Yapılması”. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 11/ Özel Sayı, 2009, s. 183-224.
• Dönmezer, Sulhi/ Erman, Sahir. Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku. IV Cilt. 14. basıdan 15. tıpkı baskı, Der Yayınları, İstanbul, 2021.
• Dülger, Murat Volkan. Ceza Hukuku Genel Hükümler. 2. Basım, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2023.
• Dülger, Murat Volkan/ Taşkın, Şaban Cankat. Ceza Muhakemesi Hukuku, 2. Basım, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2024.
• Ekşi, Nuray. “Yargıtay Kararları Işığında Yabancı Hakem Kararlarının Tenfizinde Kamu Düzeni”. Public and Private International Law Bulletin, C. 40, S. 1, 2020, s. 143-201.
• Epözdemir, Rezan. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması. 3. Basım, Adalet Yayınevi, Ankara, 2019.
• Erdönmez, Güray. Pekcanıtez Usûl Medenî Usûl hukuku, 15. Baskı, On İki Levha Yayınevi, İstanbul, 2017.
• Eren, Fikret. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. 24. Basım, Yetkin Yayınevi, Ankara 2019.
• Eren, Fikret. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. 28. Basım, Legem Yayınevi, Ankara, 2023. Eren, Fikret/ Dönmez, Ünsal. Eren Borçlar Hukuku Şerhi. 2. Baskı. Yetkin Yayınları, Ankara, 2023.
• Evirgen, Selen. Ceza Muhakemesi Hukukunda Kesin Hüküm. Adalet Yayınevi, Ankara, 2024.
• Günay, Erhan. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması. Seçkin Yayınevi, Ankara, 2010.
• Güner, Uğur. “Türk Ceza Hukukunda Mahkûmiyet Hükmünün Açıklanmasının Ertelenmesi”. Ceza Hukuku Dergisi, C. 9, S. 25, 2014, s. 181-200.
• Günergök, Özcan/ Kayıhan, Şaban. Borçlar Hukuku Dersleri Genel Hükümler. 2. Basım, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2024. Güngör, Devrim/ Okuyucu Ergün, Güneş. “Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 65, S. 4, 2016, s. 1951-1965.
• İçel, Kayıhan. Ceza Hukuku Genel Hükümler. 7. Basım, BETA Basım Yayım Dağıtım A.Ş İstanbul, 2023.
• İpek, Ali İhsan. “Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararlarının Hukuk Muhakemesine Etkisi”. Terazi Hukuk Dergisi, C. 7, S. 67, 2012, s. 83-88.
• Kafes, Veli. “Ceza Hukukunda Mağdurun Zararının Giderilmesi”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 60, S. 1, 2011, s. 83-156.
• Kangal, Zeynel. Ceza Hukukunda Zorunluluk Durumu. Seçkin Yayınevi, Ankara, 2010.
• Kapancı, Kadir Berk. “Ceza Mahkemesi Kararlarının Hukuk Mahkemesi Kararlarına Etkisi (TBK m. 74)”. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 7, S. 1, 2016, s. 511-552. Kara Kılıçarslan, Seda. “Fedakârlığın Denkleştirilmesi İlkesine Dayanan Sorumluluğun Medeni Hukuk Çerçevesindeki Görünümü”. Medeni Hukuk Dergisi, C. 1, S. 1, 2024, s. 96-122.
• Karakehya, Hakan/ Arabacı, Murat. “Cumhuriyet Savcısının Hukuki Statüsü, Muhakemedeki Taraf Pozisyonu ve İspat Yükünün Bulunması Üzerine”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 65, S. 4, 2016, s. 2059-2081.
• Karkurt, Ahu. Ceza Muhakemesi Hukukunda Muhakemenin Yenilenmesi. Seçkin Yayınevi, Ankara 2009.
• Karslı, Abdurrahim. Medeni Muhakeme Hukuku. 5. Basım, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2020.
• Katayıfçı, Derya Ece. Yargı Kararları Işığında Medeni Usul Hukukunda İstinaf, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2020.
• Kelep Pekmez, Tuba. Ceza Muhakemesinde Fiil. On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2019. Kelep Pekmez, Tuba. “Ceza Muhakemesinde Objektif Bir Taraf Olarak Savcılık Makamı”. Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 7, S. 2, 2021, s. 275-291.
• Kılıçoğlu, Ahmet. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. 27. Basım, Turhan Kitabevi, Ankara, 2024.
• Kılıçoğlu, Ahmet. “Haksız Fiillerden Sorumlulukta Ceza Hukuku ile Medenî Hukuk İlişkisi”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 29, S. 3, 1973, s. 185-225.
• Koca, Mahmut - Üzülmez, İlhan. Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler. 17. Basım, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2024.
• Kumbasar, Enver. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması. Seçkin Yayınevi, Ankara 2012. Kurşun, Günal. Ceza Muhakemesinde Hüküm. Seçkin Yayınevi, Ankara, 2016.
• Kuru, Baki. Hukuk Muhakemeleri Usulü. 6. Baskı, Demir Demir Müşavirlik ve Yayıncılık, İstanbul, 2001.
• Kuru, Baki. Hukuk Muhakemeleri Usulü. 6. Baskı. Demir Demir Müşavirlik ve Yayıncılık, İstanbul, 2001.
• Meraklı, Deniz. “Özel Hukuka İlişkin Uyuşmazlıklarda Resmi Bir Bilirkişi Kurumu Olarak Adli Tıp Kurumu”. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 11/Özel Sayı, 2010, s. 325-376.
• Meraklı, Serkan. “Parada Sahtecilik Suçu (TCK m. 197)”. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 26, S. 2, 2020, s. 726-776. Müller, Christoph. CHK - Handkommentar zum Schweizer Privatrecht. Schulthess Juristische Medien AG, 4. Basım, 2023.
• Nomer, Halûk Nami. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. Beta Yayıncılık A.Ş. İstanbul, 2021.
• Oğuzman, Kemal/ Öz, M. Turgut. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. 12. Basım, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2016.
• Öktem Çevik, Seda. “Çocuğun Anne ve /veya Babası Haricindeki Kişilerin Nüfus Siciline Kaydedilmesinden Doğan Sorunların Değerlendirilmesi”. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 22, S. 3, 2016, s. 2105-2130.
• Özbek, Veli Özer vd. Ceza Hukuku Genel Hükümler. 15. Basım, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2024.
• Özbek, Veli Özer vd. Ceza Muhakemesi Hukuku. 15. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2024.
• Özdemir, Emrah - Sarsıkoğlu, Şenel. “Türk Ceza Muhakemesi Hukukunda Kanun Yolu Kavramı ve Türleri”. Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Sempozyum Dergisi, C. 1, S. II, 2019, s. 3-43.
• Özekes, Muhammet. “Medeni Usul Hukukunda Yok Hüküm ve Etkisiz Hüküm”. Yargıtay Dergisi, C. 26, S. 4, 2000, s. 661-699. Özekes, Muhammet. Sorularla Medeni Usûl Hukukunda Yeni Kanun Yolu Sistemi (İstinaf ve Temyiz). Türkiye Barolar Birliği Yayınları, Ankara, 2008.
• Özen, Mustafa. “Non Bis In Idem (Aynı Fiilden Dolayı İki Kez Yargılama Olmaz) İlkesi”. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 14, S.1, 2010, s. 389-417.
• Özgenç, İzzet. Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Seçkin Yayınevi, 20. Baskı., 2024.
• Özkaya Ferendeci, Hamide Özden. Kesin Hükmün Objektif Sınırları. On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2009. Öztürk, Bahri vd. Nazari ve Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku. ed. Bahri Öztürk. 18. Basım, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2024.
• Rüetschi, Sven. ZPO, Band I: Art. 1-149 Schweizerische Zivilprozessordnung. Stämpfli Verlag AG, 2012.
• Sadıkhzada, Abulfaz. Kesin Hükmün Olumlu Etkisi. On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2024.
• Sutter-Somm, Thomas - Seiler, Benedikt. Handkommentar zur Schweizerischen Zivilprozessordnung Art. 1-408 ZPO. Schulthess Juristische Medien AG, 2021.
• Şahin, Cumhur/ Göktürk, Neslihan. Ceza Muhakemesi Hukuku. 14. Bası, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2023.
• Şahin, Cumhur/ Göktürk, Neslihan. Ceza Muhakemesi Hukuku. 15. Bası, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2024. Şen, Ersan/ Maviş, Mert. Hükmün Açıklanmasıının Geri Bırakılması. Seçkin Yayınevi, Ankara, 2014.
• Taner, Fahri Gökçen. “Hükmün Açıklanmasının Ertelenmesinin (Geri Bırakılmasının) Hukuki Niteliği ve Ertelemeyi Kabul Edip Etmediğinin Sanığa Duruşma Devresinin Sona Ermesinden Önce Sorulmasının Hukuka Aykırılığı Üzerine”. Ankara Barosu Dergisi, C. 4, 2011, s. 287-298.
• Tanrıver, Süha. Medenî Usûl Hukuku. 2. Basım, Yetkin Yayınevi, Ankara, 2018.
• Tekinay, Selahattin Sulhi vd. Tekinay Borçlar Hukuku Genel Hükümler. 7. Basım, Filiz Kitabevi, Ankara, 1993. Tok, Ozan. “Ceza Mahkemesi Kararlarının Hukuk Yargılaması Üzerindeki Etkisinin Hukuki Niteliği Üzerine”. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 22, S. 2, 2016, s. 437-464.
• Türk Hukuk Kurumu. Türk Hukuk Lügatı. Ankara: Başbakanlık Basımevi, 3. Baskı., 1991.
• Uygur, Turgut. Açıklamalı- İçtahatlı Borçlar Kanunu Sorumluluk ve Tazminat Hukuku. 3. Baskı. Seçkin Yayınevi, Ankara, 2010. Ünsal, Cengiz. Ceza Muhakemesinde İstinaf. 2. Basım, Seçkin Yayınevi, Ankara 2016.
• Weibel, Thomas. Kommentar zur Schweizerischen Zivilprozessordnung (ZPO). Schulthess Juristische Medien AG, 3. Auflage., 2016.
• Willi, Fischer vd. OR Kommentar Kommentar zum Schweizerischen Obligationenrecht. Orell Füssli Verlag, 4. Basım, 2023.
• Yabanoğlu, Mustafa. Ceza Muhakemesinde Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması. Adalet Yayınevi, Ankara, 2023.
• Yalçın, Can. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması. Adalet Yayınevi, Ankara, 2021. Yavuz, Özge Ceren. “Ceza Mahkemesi Kararlarında Meşru Savunma ve Zorunluluk Halinin Hukuk Mahkemesi Kararlarına Etkisi”. Necmettin Erbakan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. I, S. 2, 2018, s. 121–138.
• Yenisey, Feridun - Nuhoğlu, Ayşe. Ceza Muhakemesi Hukuku. 11. Basım, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2023.
• Yıldırım, Akif. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması. Seçkin Yayınevi, Ankara, 2018.
• Yılmaz, Ejder. Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi. Yetkin Yayınevi, Ankara, 2017. Yurtcan, Erdener. Ceza Muhakemesi Kanunu Şerhi. 9. Basım, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2019.
• Yurtcan, Erdener. Ceza Yargılaması Hukuku. 16. Basım, Seçkin Yayınevi, Ankara 2019.
• Zafer, Hamide. Ceza Hukuku Genel Hükümler TCK m. 1- 75. 8. Basım,: BETA Basım Yayım Dağıtım A.Ş, İstanbul, 2021.