HIRİSTİYANLIK ÖNCESİNE DAYANAN BAZI ERMENİ HALK İNANÇLARI

Yıl 2010, Cilt: 30 Sayı: 30, 149 - 164, 01.07.2010

Canan Seyfeli

Öz

Anahtar Kelimeler

-

HIRİSTİYANLIK ÖNCESİNE DAYANAN BAZI ERMENİ HALK İNANÇLARI

Öz

Makalenin konusu günümüz Ermeni halk inançlarıyla ilgisi olan Hıristiyanlık
öncesi Ermeni inançlarıdır. Klasik metinlerin verilerinden hareketle günümüzde
varlığını bir şekilde devam ettiren inançlarla sınırlandırılmıştır. Temel inançlar
ataları yüceltme, tabiat ile ilgili inançlar ve iyi-kötü ruhlara dair inançlar şeklinde
sınıflandırılmıştır. Amaç, Ermenilerin Hıristiyanlığı kabulleri sonrasında alfabenin
icadıyla üretilen klasik metinlerdeki verileri ortaya koymaktır. Klasik metinlerde
geçen Hıristiyanlık öncesine dayanan bazı halk inançlarının günümüze kadar iz
bırakarak çeşitli şekillerde varlığını devam ettirdiği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hıristiyanlık, Ermeniler, Ermeni Paganizmi, Halk İnançları, Ermeni Halk İnançları

Kaynakça

• AGAT’ANGEĞOS, “Patmut’yun Hayots”, Matenagirk’ Hayots, II. Hator, V. Dar, Ant’ilias-Libanan: Kat’oğikosut’yun Hayots Metzi Tann Kilikioy, 2003.
• ANANIKIAN, M. H., “Armenia (Zoroastrian), Encyclopedia Religion and Ethics (ERE), Vol. I-II, Newyork, 1951, ss. 795-802.
• ASLAN, Kevork, Etudes Historiques sur le Peuple Armenien, Yeni baskısını yayınlayan: Frederic Macler, Paris: Librairie Orientaliste Paul Geuthner, 1928.
• ĞAZARYAN, R’uben Serobi, Grabari Bar’aran, Ant’ilias-Libanan: Kat’oğikosut’yun Hayots Metzi Tann Kilikioy, 2004.
• H’ORENATSİ, Movses, “Hayots Patmut’yun”, Matenagirk’ Hayots, II. Hator, V. Dar, Ant’ilias-Libanan: Kat’oğikosut’yun Hayots Metzi Tann Kilikioy, 2003. M. Katvalyan, “Haverjahasner”, Haykakan Sovetakan Hanragitaran, Hator 6, Yerevan: 1980, s. 269.
• H’ORENATSİ, Movses, “Patmut’yun Srbots Hr’ip’simyants”, Matenagirk’ Hayots, II. Hator, V. Dar, Ant’ilias-Libanan: Kat’oğikosut’yun Hayots Metzi Tann Kilikioy, 2003.
• HARUT’YUNYAN, S., “Tork’ Angeğ”, Haykakan Sovetakan Hanragitaran, Hator 12, Yerevan: 1986. s. 64
• HARUT’YUNYAN, S., “Tzovinar”, Haykakan Sovetakan Hanragitaran, Hator 5, Yerevan: 1979, s. 138.
• KARAPETYAN, Petros Zek’i, Metz Bar’aran Hayerene Osmaneren (Er- meniceden Türkceye Mükemmel Lugat), K.Polis: V. Yev H. Ter-Nersesyan, 1907.
• KATVALYAN, M., “Haralazner”, Haykakan Sovetakan Hanragitaran, Hator 6, Yerevan: 1980, s. 277.
• KATVALYAN, M., “Haverjahasner”, Haykakan Sovetakan Hanragitaran, Hator 6, Yerevan: 1980, s. 269.
• KATVALYAN, M., “Tzar’apaştut’yun”, Haykakan Sovetakan Hanragitaran, Hator 5, Yerevan: 1979, s. 117.
• KEROVPYAN, Keğam, Mitolojik Ermeni Tarihi, Çev. : Sarkis Seropyan, İs- tanbul: Aras Yay. , 2000.
• KSENPHON, Anabasis, Çev.:Hayrullah Örs, İstanbul: Maarif Matb., 1944.
• Oratetr 2002. (Kilise Takvimi)
• Oratetr 2007. (Kilise Takvimi)
• Oratetr 2008. (Kilise Takvimi)
• Oratetr 2010. (Kilise Takvimi)
• P’ARPETSİ, Ğazar, “Patmut’ivn Hayots”, (Ed.: Zaven Yegavian), Matenagirk’ Hayots, II. Hator, V. Dar, Kat’oğikosut’ivn Hayots Metzi Tann Kilikioy, Ant’ilias- Libanan, 2003.
• P’AVSTOS BUZAND, “Patmut’yun Hayots”, Matenagirk’ Hayots, II. Hator, V. Dar, Ant’ilias-Libanan: Kat’oğikosut’yun Hayots Metzi Tann Kilikioy, 2003.
• SANDALGIAN, Joseph, Histoire Documentaire de L’Armenie des Ages du Paganisme (1410 AV.-305 APR. J.-C.), Tome Deuxeime, Rome: Imprimerie du Senat de J. Bardi, 1917.
• SEROPYAN, Sarkis, Ermeni Tanrıları Konuşuyor Cangülüm Anahit ve Kazben, İstanbul: Belge Yay., 2003.
• SEYFELİ, Canan, Ecmiatzin Kat’oğikosluğu’nun Ermeni Kilisesi’ndeki Yeri, A.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri (Dinler Tarihi), Yayınlan- mamış Doktora Tezi, Ankara, 2007.
• TACİTUS, The Annals of Tacitus Books I.-VI., Çev.: George Gilbert Ramsay, London, 1904.
• TAĞAVARYAN, N., Hayots Hin Kronnerı, K.Polis: Y. Matt’eosyan matb., 1909.
• T’AHMIZYAN, N., “P’andir‘”, Haykakan Sovetakan Hanragitaran, Hator 12, Yerevan: 1986. s. 306.
• TAŞĞIN, Ahmet, “Şemsiler”, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Diyarbakır, Ed.: Bahaeddin Yediyıldız-Kerstin Tomendal, C. 3, Ankara, 2008, ss. 754-762.
• The Key of Truth a Manuel of The Paulician Church of Armenia, Ermenice Metinleri Örnek Dokümanlar ve Girişle Birlikte Çeviren: Fred. C. Conybeare, Oxford: The Clarendon Press, 1898.
• YEZNİK KOĞBATSİ, “Yeğtz Ağandoy”, Matenagirk’ Hayots, II. Hator, V. Dar, Ant’ilias-Libanan: Kat’oğikosut’yun Hayots Metzi Tann Kilikioy, 2003.
• ZENOB de GLAG, “Histoire de Daron”, Giriş ve Çev.: Victor Langlois, Collection des Historiens Anciens et Modernes de l’Armenie, Tome Premier, Paris: Librairie de Firmin-Didot, 1880, s. 337.