CAHİLİYEDEN İSLAM’A KUR’AN’IN GERÇEKLEŞTİRDİĞİ KARAKTER DEĞİŞİMİ

Yıl 2019, Cilt: 48 Sayı: 48, 423 - 460, 31.12.2019

Duran Ali Yıldırım

Öz

Cahiliye toplumu olarak bilinen İslam öncesi
Mekke ve çevresinde yaşayan Arap toplumunun en önemli özelliği kabile
anlayışının hakim olmasıdır. O toplum bireyleri için kabile yasalarına
bağlılık, kabileyi himaye, kabileye sığınma, kabile ile övünme, kabile
tarafından kınanma ve dışlanma korkusu insanların davranışlarında en baskın ve
etkin güç idi. Aslında zor çöl şartlarında bir cahiliye Arabı için hayatta
kalmanın, kendisini korumanın geleceğe güvenle bakmanın başka bir yolu da
yoktu. Çünkü Bir kabile sizi sahiplenmiyor ve korumuyorsa yaşama şansınız hemen
hemen hiç yoktu. Kabile adına sahip olunan asalet soydan devam ediyor, her şey
kabile için, kabile adına, kabileden yana: İster iyilik ister kötülük.

İslam ile birlikte bu dini kabul eden insanlar,
kabileyi himaye ve kabile tarafından himaye edilme adına yaptıkları davranış ve
karakter özelliklerini inanç değerleri adına yapmaya başladılar. İslam, onların
cahiliye dönemine ait erdem kabul ettikleri değerlerini kökten söküp atmak
yerine, ıslah edip dönüştürmeyi, İslam’ın temel prensiplerine aykırı olmayan değerleri
de aynen devam ettirmeyi uygun görmüştür.

Anahtar Kelimeler

Cahiliye, İslam, Karakter

Kaynakça

• KAYNAKLARAKGÜL, Mehmet, Türkiye’de Din ve Değişim, Ötüken Yay., İstanbul, 2002.AKMAN, Mustafa, Kur’an’da Cehalet, Cahil- Cahiliye, Buruc Yay, İstanbul, 2005.AKTO, Akif, “Kişilik Oluşumunda Dinîn Rolü”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 52:2(2011), ss.191-217.ARSLAN, Mustafa,İlk Müslüman Toplumun Oluşumu ve Hz. Muhammed (s.a.v): Kardeşleştirme Örnek Olayı Üzerine Tarihsel Bir Sosyolojisi Üzerine, Eski Yeni, İlkbahar, 2012, sayı:25, ss. 121-134. Âşûr, Tahir b., İslam İnsan ve Toplum Felsefesi, Çev. Vecdi Akyüz, rağbet Yay., İstanbul,2000.AYBEY, Salih, Karakterin Değişmesinde Din Eğitiminin Rolü, TurkishStudies International Periodical Forthe Languages, Literature and History of Turkishor Turkich Volume 10/11 Summer 2015, p. 201-214.AYDIN, Hayatı, Kur’an’da İnsan Psikolojisi, Timaş, yay. İstanbul, 1999.el-BAĞAVÎ, Ebu Muhammed el-Hüseyin b. Mesud, Me’âlimü’t-Tenzîl ve hakâiku’t-Te’vîl, (thk. Abdullah en-Nemîr, Süleyman Müslim el-Harş, Osman Cuma Damiriyye), 4. Baskı, Riyad 1997.BİLGİSEVEN, Amiran Kurtkan, Sosyal İlimler Metodolojisi, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1974. BİLGİN,Vejdi, “Cahiliye'den İslam'a: Değişim Ve Süreklilik Bağlamında Sünnet”,Sünnetin Bireysel Ve Toplumsal Değişimdeki Rolü Sempozyunıu11-12 Mayıs 2007, Konya.CEVÂD, Ali, el-Mufassal Fî Târîhi'l-Arab Kable'l-İslâm, Bağdat 1987.CEVHERÎ, Ebû Nasr İsmail b. Hammâd el-Fârâbî, Es-Sıhâhu Tâcü'l-Lüğati ve Sıhâhu'l-Arabiyye, Dâru'l-İlm-i Li'l-Melâyîn, Beyrut , 4. Baskı, 1987.ÇAĞATAY, Neşet. İslam Dönemine Dek Arap Tarihi, Ankara 1989.ÇAĞRICI, Mustafa, Kur’ân’ın Geliş Ortamında Ahlak ve İnsan İlişkileri, Kuramer, İstanbul 2017.ÇAKAN, İsmail Lütfi, Hadis Usûlü, İFAV yay. İstanbul, 1993.DANİŞMEND, İsmail Hâmi, İzahlı İslâm Tarihi Kronolojisi, İstanbul 1960. DEMİR, İsmail, “Câhiliyet ve İslâm'ın İlk Dönemlerinde Yaşamış Bazı Cömertler”, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2002, Sayı: 18DEMİRCAN, Adnan, Son Peygamber'in Geldigi Cografya Ve Toplum: Hicaz Bölgesi Ve Cahiliye Arapları, Câhiliye Toplumundan Günümüze Hz. Muhammed Sempozyumu, 13-15 Nisan 2007, Konya, Fecr Yay. İstanbul, 2007.EBÛ ZEYD EL- KUREŞÎ, CemheratüEş'ari'l-Arab, I/ 414; Ahmet Şevkî Dayf, Târîhu'l-Edebi'l- Arabî (el- Asru'l-Câhilî), Dâru'l-Meârif t.y. ERGİN, Hayri, Toplumsal Değişim Kuramları, Yayımlanmamış İhtisas Bitirme Tezi, Trabzon, 2005.ED-DİHLEVÎ, Şâh Veliyyullah, Hüccetullâhi’l-Bâliğa, (Çev. M. Erdoğan), İz Yay. İstanbul,1994.GÜNGÖR, Erol, İslam’ın Bugünkü Meseleleri, Ötüken Yay. İstanbul, 1983.GÜVEN, Şahin, Erdemli Toplumun İnşası, Hucurât Suresi Tefsiri, G. L. FONSEGRİVE, Mebâdî-i Felsefe, (Birinci Kitap): İlmü’n-Nefs (trc. Ahmed Naim), İstanbul 1332.HAMİDULLAH, Muhammed, İslama Giriş, (Çev. Cemal Aydın), TDV Yay. Ankara, 2010.HANÇERLİOĞLU, Orhan, Ruhbilim Sözlüğü, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1988.HEYET, Kur'an Yolu Tefsiri, DİB Yayınları, Ankara, 2005HİTTİ, Philip K., Siyâsî-Kültürel İslâm Tarihi, (Çev. Salih Tuğ), İstanbul, 1980.HÖKELEKLİ, Hayati, “Şahsiyet” TDV İslam Ansiklopedisi, c. 18, İstanbul, 1998, http://tdk.gov.tr/index. Erişim tarihi, 16.03.2016el-KUREŞÎ, Ebû Zeyd, Cemheratü’l- Eş'ari'l-Arab, I/ 414; Ahmet Şevkî Dayf, Târîhu'l-Edebi'l- Arabî (el- Asru'l-Câhilî), Dâru'l-Meârif t.y. IZUTSU, Toshhıhıko ,Kur’an’da Tanrı ve İnsan, (Çev. M. Kürşat Atalar), İstanbul, 2012.______, Kur’an’da Dini ve Ahlaki Kavramlar, (Çev. M. Kürşat Atalar), İstanbul, 2012.İBN MANZÛR, Ebu'l-Fadl Muhammed b. Mekrûm b. Ali Cemâluddîn el-Ensârî er-Ruveyfi'î'l-İfrîqî, Lisânü'l-Arab, Dâru Sadır, Beyrut h.1414, 3. Baskı.İBN HALDUN, Mukaddime, (trc. Zakir, Kadiri Ugan) İstanbul, 1986.İBN SA’D, et-Tabakât, thk. İhsan Abbas, Beyrut 1388.KAM, Ömer Ferit, Mebâdî-i Felsefeden İlm-i Ahlâk, Ankara 1339-41.KANDEMİR, M. Yaşar, “Hadis”, DİA, İstanbul, 1997, XV, 27-64KARA, Osman, Kur’an’a Göre İnsan Şahsiyetine Etki Eden Faktörler, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: XIV, Sayı: 25 (2012/1)KARATAY, Halit, “Karakter Eğitiminde Edebi Eserlerin Kullanımı”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, terature and History of Turkish or Turkic Volume 6/1 Winter 2011, p. 1439-1454, KERSCHENSTEİNER G., Karakter Kavramı ve Terbiyesi, (Terc. H. Fikret Kanad). M.E. Yayınevi, Ankara, 1977.KOÇ, Ahmet, Kur’an’da İnsan ve Hz. Muhammed, Rağbet Yayınları İstanbul, 2005.KULAKSIZOĞLU, Adnan, Ergenlik Psikolojisi, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1998.KUTUP, Seyyid, Yoldaki İşaretler, Trc. İ. Nuri, İhya Yay. 4. Baskı, İstanbul 1980.RÂĞIB el-İsfahânî, Ebu'l-Kâsım el-Huseyn b. Muhammed, el-Müfredât fî Ğarîbi'l-Kur'ân, Dâru'l- Ma’rife, Beyrût 2010.OKUMUŞ, Ejder, İbn Haldûn’da Kur’an’ı Sosyolojik Okuma (Kur’an’a Yaklaşımlar)ÖĞMÜŞ, Harun, Kur’an Yorumunda Şiirin Yeri, İSAM Yay. İstanbul. 2010.SARIÇAM, İbrahim, Hz.Muhammed ve Evrensel Mesajı, DİB Yayınları, Ankara 2003.SARI, Mehmet Salih, Câhiliye Toplumundan Medenî Topluma Geçiş Süreci: Yeni Bir Sosyal Düzenin Doğuşu, İstem, Yıl:2, Sayı:4, 2004, s. 175 - 190.SÖYLEMEZ, Mahfuz, “Kur’ân’ın Anlaşılmasında Tarihin Etkisi”, Kur’ân ve İslâmî İlimlerin Anlaşılmasında Tarihin Rolü, Ankara Okulu Yay., Ankara 2013.ŞENTÜRK, Habil, İbadet Psikolojisi, İz Yayınları, İstanbul, 2000.________, Din Psikolojisi, İstanbul: Esra Yay., 1997.ŞERİATİ, Ali, İslâm Sosyolojisi Üzerine, (Çev. Kamil Can), Düşünce Yayınları, İstanbul 1980.ŞEVKÂNÎ, Muhammed b. Ali b. Muhammed, Fethu’l-Kadîr el-Câmi’Beyne Fenneyyi’r-Rivâyeti ve’d-Dirâyeti min‘İlmi’t-Tefsîr, (thk. Abdurrahman Umeyra), Beyrut: Daru’l-Vefa, 1997.ŞİMŞEK, M. Sait, Hayat Kaynağı Kur’an Tefsiri, Beyan Yay., İstanbul, 2012.TABERÎ, Ebû Cafer Muhammed b. Cerîr, Câmiu’l- Beyân an Te’vîli Âyi’l- Kur’ân, thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et’- Türkî, Dâru Hecr, Kâhire 1422/2001.TEZCAN, Mahmut, Sosyolojiye Giriş, Gelişim Yayınları, Ankara, 1995TUNÇ, Psikolojiye GirişÖZAYDIN. Abdülkerim “Arap” DİA. (İslam’dan Önce Araplarda Sosyal ve İktisadi Hayat) YAZIR, Elmalılı Muhammed Hamdi, Hak Dini Kur’ân Dili, Eser Neşriyat, İstanbul, t.y.YILDIRIM, Duran Ali, Kur’an’da Fesat, Çimke Matbaası, Konya, 2016.ZEBÎDÎ, Ebu'l-Feyd Muhammed b. Muhammed b. Abdürrezzaq el-Huseynî (el müllekkab) bi Murtazâ, Tâcü'l-Arûs min Cevâhiri'l-Kâmûs, Dâru'l-Hidâye t.y.ZEMAHŞERÎ, Muhammed b. Ömer, el- Keşşâf an Hakâiki Ğavâmidı’t- Tenzîl ve Uyûni’l- Ekâvîli fî Vücûhi’t- Te’vîl, Dâru’l- Kitâbi’l- Arabî, Beyrut 2008/1429.EZ-ZEVZENÎ, Abdullâh el-Hasen b. Ahmed, Şerh-u’-Mu’allakâti’s-Seb’a, Mektebetu’l-Asriyye, Beyrut, 1425/2005.