MÜZZEMMİL SURESİNİN YİRMİNCİ AYETİ BAĞLAMINDA ZEKAT EMRİ

Yıl 2019, Cilt: 48 Sayı: 48, 133 - 154, 31.12.2019

Ali Çiftci

Öz

Mekke döneminde nazil olan
ayetlerde önce it’am, taam-i miskin, ikram gibi kavramların yer aldığı
görülmektedir. Orta dönem mekki ayetlerde ise zekkâ, tezekkâ, yetezekkâ
lafızlarıyla birlikte, zekat kavramının kullanıldığı ve mali bir mükellefiyetin
temellerinin bu dönemde atıldığı görülmektedir. Zekatın zikredildiği ayetlerde
mü’minler muhatap alınmaktadır. İlk inanan topluluğun önce öne çıkan
eylemlerinin başında iman, namaz ve zekat olduğuna vurgu yapılmaktadır. Mekke
döneminde nazil olan Müzzemmil suresinin 20. ayetinde emir formatında “zekatı
veriniz” ifadesi yer almaktadır. Müzzemmil suresinin nüzuluna dair farklı
yaklaşımların temelinde, surenin ilk ayetlerinde zikredilen gece kıyamının ne
kadar sürdüğü konusu önemlidir. Bazı müfessirler bu sürenin bir yıl veya iki
yıl kadar olduğunu, bazıları da bu sürenin on yıl olduğunu ileri sürmüşlerdir.

Bu ayetin indiği döneme ait
müfessirler arasında farklı mülahazalar vardır. Bu çalışmada farklı görüşlere
değinilmiştir. Taberi, Ebu Hayyan, Zemahşeri, Fahreddin er-Râzî, Elmalılı,
İzzet Derveze, Mevdudi gibi alimler, Müzzemmil 20. Ayetinin nazım bakımından
uzun olması, Medeni ayetlere benzemesi ve içerisinde yer alan bazı konuların
Medine’de yürürlüğe konulacak olması sebebiyle, zekat emrinin yer aldığı bu
ayetin tamamının veya bir kısmının Medine’de nazil olduğu görüşünü ortaya
koymuşlardır.

İbn Kesir ve Muhammed Ali es-Sayis
Müzzemmil Suresinin bütün ayetlerinin Mekke döneminde indiği yönünde bir görüş
öne sürmüşlerdir ki, bu surenin tamamının Mekke’de nazil olduğu görüşünü ileri
süren müfessirlerin kanaatleriyle uyum arz etmektedirler. Bu alimlere göre
zekatın farzıyyeti Mekke döneminde başlamıştır. Medine döneminde ise zekatın
nisabı, miktarı vb. gibi konular Hz. Peygamberin de teşri’ yetkisiyle
sistemleştirilmiş ve kurumsallaştırılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Zekat, Müzzemmil Sûresi, Kıyâmü’l-leyl, İt‘âm, Mekke dönemi, Taberî

THE OBLIGATION OF ALMSGIVING IN THE CONTEXT OF THE VERSE 20 OF THE CHAPTER MUZZAMMIL

Öz

In the verses revealed in the Meccan period, there occur first such
terms as iṭ‘ām (feeding the poor), ṭa‘ām-i miskīn (the food of
the poor), ikrām (entertaining), while in the middle Meccan period the
technical term zakāt, that is, almsgiving occur along with such terms as
zakkā, tazakkā, yatazakkā (purification), the foundations of a
financial obligation being laid in this period. The verses in which the term zakat
occurs address the believers. It is emphasized that belief, prayer and
almsgiving are cited as the foremost acts by the first believing community. The
imperative “give alms” occurs in the verse 20 of the Chapter Muzzammil that was
revealed in the Meccan period. What underlies the varied approaches to the
revelation of the Chapter Muzzammil is how long the vigilance occurring in the
first verses of the chapter lasted. Some exegetes hold that it lasted for one
to two years while the others maintain that it continued for some ten years.

The Qur’ānic exegetes, however, have various considerations about the
period of the revelation of this verse. This study will touch various views.
Such classical and modern scholars as Ṭabarī, Abū Ḥayyān, Zamakhsharī, Fakhr
al-Dīn al-Rhāzī, Elmalılı, ‘Izzah Darwaza and Maudīdī maintain that the verse
20 of the Chapter Muzzammil, ordering the almsgiving, was revealed in part or
as a whole in Medina on the grounds that it is long as a text, similar to the
Medinan verses in character, and includes some subjects to be applied in
Medina.

On the other hand, Ibn Kathīr and Muḥammad ‘Alī al-Sāyis set forth the
opinion that all the verses of the Chapter Muzzammil were revealed in the
Meccan period, in agreement with the view of the exegetes who hold the Chapter
was wholly revealed in Mecca. In their view, the obligation of almsgiving
started as early as in the Meccan period, while the amount of the almsgiving
and other details were determined and established by the Prophet’s legislative
authority in the Medinan period.

Anahtar Kelimeler

Almsgiving, the Chapter Muzzamil, Qiyāmu’l-layl (staying up in devotion to God), Feeding the poor, the Meccan period, Ṭabarī

Kaynakça

• Abdülkerim Zeydan, Fıkıh Usulü, çev. Ruhi Özcan. Emek Matbaacılık 1982, 376
• Beydâvî, Abdullah b. Ömer. Envarü’t-tenzil ve esrarü’t-te’vîl. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, tsz.
• Derveze, M.İzzet. el-Tefsiru’l-Hadis Nuzül sırasına göre Kur’an Tefsiri. çev. Komisyon. İstanbul: Ekin Yayınları, 1997.
• Ebû Abdillah Fahruddîn Muhammed b. Ömer er-Râzî. Mefâtihu’l-gayb et-tefsiru’l-kebîr. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1415/1995.
• Ebû Hayyân, Muhammed b. Yusuf el-Endelüsî. el-Bahru’l-muhît. Beyrut: 1992.
• Enbârî, Ebu’l-Berekât, el-Beyân fî garîbii’râbi’l-Kur’ân. thk. Taha Abdulhamid. Mısır: el-Hey’etu’l-Mısriyye, 1390/1970.
• Hamidullah, Muhammed, İslam Peygamberi. çev. Salih Tuğ. Ankara: İmaj yayınları, 2003.
• Hudarî, Muhammed b. Afifi (ö. 1927), Nûru’l-yakîn fî sîreti Seyyidi’l-mürselîn, el-Mektebetü’t-ticâriyye, Kahire 1963.
• İbn Âşûr, Muhammed et-Tâhir. Tefsîru’t-tahrîr ve’t-tenvîr. Tunus: Dâru sahnûn li’n-nesr ve’t-tevzî’, 1997.
• İbn Âşûr, Muhammed Tâhir (ö.1973), İslam, İnsan ve Toplum Felsefesi, çev. Vecdi Akyüz (İstanbul: Rağbet Yayınları, 2000), 249.
• İbn Atıyye, Ebû Muhammed. el-Muharraru’l-vecîz. thk. el-Meclisü’l-İlmi. Mekke: 1975-1991.
• İbn Kesir, Ebü’l-Fidâ. Tefsîru’l-Kur’âni’l-azîm. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1986.
• İbnü’l-Cevzi, Abdurrahman b. Ali b. Muhammed. Zadü’l-mesir fi ilmi’t-tefsir. Beyrut: el-Mektebetü’l-İslami, 1987.
• Kâsımî, Muhammed Cemaleddin. Mehâsinü’t-te’vîl. thk. M.Fuad Abdülbaki. Mısır: Daru ihyai’l-kütübi’l-Arabiyye, tsz.
• Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed. el-Câmiu li ahkâmi’l-Kur’ân. thk. Abdürrezzak el-Mehdi. Beyrut: Dâru’l-kitâbi’l-Arabî, 2000.
• Mâtürîdî, Ebû Mansûr, Te’vîlâtü’l-Kur’ân. thk. Ali Haydar Ulusoy-Bekir Topaloğlu. İstanbul: Dâru’l-mîzân, 2008.
• Mevdudi, Ebu’l-A’lâ. Tefhimu’l-Kur’an. çev. Komisyon. İstanbul: İnsan Yayınları, 1995.
• Muhammed Esed. Kur’an Mesajı Meal-Tefsir. çev. Ahmet Ertürk-Cahit Koytak. İstanbul: İşaret Yayınları,1999.
• Nesefî, Ebü’l-Berekât. Medâriku’t-tenzîl. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, tsz.
• Sâyis, Muhammed Ali. Tefsîru âyâti’l-ahkâm. Kahire: 1373/1953.
• Süyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed el-Hudayrî. el-İtkân fî ulûmi’l-Kur’ân. thk. Mustafa Dîb el-Buğa. Beyrut: Dâru İbn Kesîr, 2002.
• Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr. Câmiu’l-beyân an te’vîli âyi’l-Kur’an. 3.baskı. Beyrut: 1992.
• Tabersî, Ebû Ali el-Fadl b. Hasen. Mecmau’l-beyân fi Tefsir’il-Kur’ân. Beyrut: Müessesetü’l-âlemî, 1415/1995.
• Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi. Hak Dini Kuran Dili. İstanbul: Eser Neşriyat, 1971.
• Zemahşerî, Ebü’l-Kâsım b. Mahmûd b. Ömer. el-Keşşâf an hakâikı gavâmizı’t-tenzîl ve uyûni’l-ekâvîl fî vucûhi’t-te’vîl. thk. Âdil Ahmed Abdülmevcûd, Ali Muhammed Müavviz. Riyad: Mektebetü’l-ubeykân, 1998.